مسئولان شرکت ملی گاز کشور در صدد هستند طی طرحی گسترده تمامی کنتورهای فعلی گاز را با کنتورهای هوشمند تعویض کنند. این طرح اگرچه در ظاهر مطلوب به نظر می رسد اما ابهامات و سوالات متعددی در این زمینه وجود دارد که لازم است متولیان آن، پاسخگوی افکار عمومی باشند.

به گزارش سیناپرس، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران، چندی پیش اعلام کرد:در نیمه دوم سال ‌جاری دست ‌کم یک میلیون کنتور حجمی گاز در کشور هوشمند‌سازی می شود. در همین حال مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز نیز خبر از نصب ۱۷ و نیم میلیون کنتور هوشمند در نیمه دوم سال جاری داد و این موضوع اگرچه دارای مزیت هایی مانند پیشگیری از هدر رفت گاز، ناترازی گازی و شناسایی دقیق مشترکان پر مصرف می شود اما باید اذعان داشت که کارشناسان پیش بینی می کنند این عملیات تعویض هزینه ای بالغ بر ۴ میلیارد و ۵۰۰ هزار دلار داشته باشد.

یکی از مهمترین سوالات مطرح شده از سوی منتقدان طرح فوق این است که آیا تعویض کنتورهای گاز فعلی با کنتورهای هوشمند گاز که قابل دسترس از راه دور هستند در شرایطی که کشور با مشکلات ارزی برای الزامات ضروری مواجه است، توجیه منطقی دارد یا خیر و سود ناشی از این عملیات تا چه حد بوده و در چه بازه زمانی هزینه های انجام شده را پوشش می دهد؟

منتقدان این طرح همچنین می گویند در حالی که کنتورهای گاز فعلی با هزینه بسیار کمتر، بی خطرتر و فاقد باطری بوده و به خوبی در حال کارکرد هستند، چه نیازی به هزینه چنین بودجه سرسام آوری وجود دارد؟ از سوی دیگر کنتورهای گاز هوشمند دارای باطری بوده و هر چند سال یکبار می بایست تعویض شوند که این موضوع به نوبه خود می تواند مشکلاتی برای مشترکین در پی داشته باشد. علاوه بر این هنوز اطلاع رسانی شفافی در مورد نحوه خرید، واردات و تامین قطعات این کنتورها انجام نشده و مشخص نیست چه مجموعه ها یا افرادی در پشت این موضوع قرار دارند که قطعا شفاف سازی در این زمینه می تواند ابهامت موجود را برطرف کند.

به گزارش سیناپرس، طبق گزارش تخصصی مگفا (مرکز گسترش فناوری اطلاعات) از زیر مجموعه های سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، که در مورخ ۲۱ خرداد ۱۴۰۲ در سایت این مرکز منتشر شد، اعلام شده است: آیا دیگر جای شکی در رابطه با خطرناک بودن جدی نصب کنتورهای هوشمند گاز در سطح کشور با وجود صف بندی دشمنان نظام که مترصد این چنین فرصت های استثنایی برای دسترسی از راه دور به کنتورهای گاز داخل ایران هستند باقی مانده است؟ متاسفانه با نصب این کنتورها امکان اختلال و قطع گاز برای هکرها و دولت های متخاصم که حملات سایبری گسترده ای را علیه کشور طراحی می کنند، فراهم می شود.

در این گزارش همچنین روش های مختلفی برای دستکاری کنتور گاز جدید از قبیل برش خط ترانسمیتر، هک کنتور گاز با گوشی، آهن ربا، سوزن و غیره معرفی شده است که نشان دهنده امنیت پایین این فناوری بوده و این احتمال را مطرح می کند که این کنتورها خروجی موفقی نداشته باشند.

یکی از موارد دیگر که باید در این رابطه به آن توجه داشت این است که گفته می شود این کنتورها از راه دور هم قابل کنترل هستند و اگرچه این قابلیت، یک مزیت بزرگ است و به طور خاصه در هنگام وقوع حوادث طبیعی با وصل شدن به حسگرها، قابلیت تشخیص آنی و قطع گاز فراهم می شود، اما به اقرار مرکز گسترش فناوری اطلاعات، امکان هک این کنتورها وجود داشته و این قابلیت کنترل از راه دور به صورت یک تیغ دو لبه است که باید در مورد امنیت آن کارهای بیشتری انجام شود.

از طرف دیگر برخی کارشناسان هشدار می دهند وقتی یک فرد می تواند کنتورهای هوشمند را با موبایل و نظایر آن هک کند، یعنی می تواند مصرف کنتور را دستکاری کرده و کم نشان دهد و این موضوع نیز قابل تامل است. بحث بسیار مهم دیگری که در زمینه اجرای طرح هوشمندسازی کنتورهای گاز مطرح است، نحوه پوشش هزینه های تامین و نگهداری آن ها است و هنوز مشخص نیست با توجه به ضرورت تعویض باطری کنتورهای هوشمند چه کسی باید این هزینه ها را متقبل شده و آیا این تعویض به صورت رایگان از سوی اداره گاز انجام می شود یا خود مشترکین باید بهای آن را پرداخت کنند؟

گفتنی است این پروژه پیش از ۱۰ سال است که در دستور کار قرار داشته و بررسی های ما نشان می دهد در حالی که روزنامه ایران در تاریخ ۱۸ شهریور سال ۱۳۹۱ آغاز نصب کنتورهای هوشمند گاز را اعلام کرد اما به دلیل مستندات ارائه شده توسط متخصصین جلوی اینکار گرفته شد، لذا مشخص نیست آیا این مشکلات برطرف شده و هدف طرح مجدد این موضوع چیست؟

کنتورهای هوشمند گاز چه ویژگی هایی دارند؟

به گفته مدافعان این طرح، کارکرد اصلی کنتور هوشمند ،گاز اطلاع رسانی در خصوص میزان و چگونگی مصرف گاز توسط مصرف کننده آن هم به صورت لحظه به لحظه است. این موضوع باعث می شود مشترک در فرآیند مدیریت منابع انرژی مشارکت داشته باشد و علاوه بر این این کنتورها از راه دور هم قابل کنترل هستند و این یک مزیت بزرگ است. چرا که در هنگام وقوع حوادث طبیعی با وصل شدن به حسگرها قابلیت تشخیص آنی و قطع گاز فراهم میشود و از وقوع حوادثی مانند انفجار پیشگیری می شود.

از جمله دیگر مزایای کنتورهای هوشمند گاز ، اتصال آن ها به سامانه اندازه گیری هوشمند است که اطلاعات مختلفی مانند مصرف گاز را از سمت مشترک دریافت و در بستر مخابراتی خود نگهداری می کند

مشخصات فنی کنتورهای گاز هوشمند

به گزارش سیناپرس، طراحان این پروژه می گویند کنتورهای هوشمند گاز از ماژول هوشمند و عمر باطری بالا برخوردار هستند. ماژول مخابراتی موجود در این کنتورها بر پایه فناوری LoRa بوده و قابلیت همخوانی با بسترهای مخابراتی استاندارد IoT را دارا هستند و در عین حال از سیستم یکپارچه نرم افزاری با سیستم مدیریت از راه دور برخوردارند. گفته می شود این کنتورها کاملا ایرانی بوده و با برخی تجهیزات اروپایی ارتقا پیدا کرده اند.

در خاتمه گفتنی است موافقان این طرح مدعی هستند اگر چه روش های مختلفی برای دستکاری کنتور گاز جدید از قبیل برش خط ترانسمیتر، هک کنتور گاز با گوشی تلفن همراه، آهن ربا سوزن و غیره وجود دارد اما این اقدامات عموما خروجی موفقی نداشته و علاوه بر این در صورت مشاهده و انجام توسط افراد، تخلف محسوب شده و فرد متخلف مطابق قانون مجازات خواهد شد.

در خاتمه گفتنی است خبرگزاری سیناپرس در راستای وظیفه ذاتی اطلاع رسانی خود در این گزارش صرفا به بررسی نظرات موافقان و مخالفان این طرح پرداخته و مجریان طرح و منتقدین می توانند نظرات خود را به طور مکتوب جهت انتشار در اختیار خبرگزاری قرار دهند.

گزارش: احسان محمدحسینی