خیلی از شهدای نوجوان گمنام هستند

راضیه احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره وضعیت تولید و تألیف ادبیات داستانی دفاع مقدس برای مخاطب نوجوان گفت: فکر می‌کنم آنگونه که شایسته است هنوز به این قسمت پرداخته نشده است. دلایل متعددی دارد؛ نوشتن اینگونه رمان‌ها مستلزم تحقیق زمینه‌ای و پژوهش است، مستلزم این است که زمان بسیاری را صرف کنید تا سوژه موردنظر، زندگی‌اش، ارتباطاتش، فرهنگش و هرچیز مرتبطی را متوجه شوید؛ این بسیار زمان‌گیر است. از طرف دیگر فاصله زیادی گرفته‌ایم و چندین سال از دفاع مقدس گذشته است و هم دستیابی به کسانی که با آن شهدای عزیز ارتباط گرفته باشند مقداری سخت است و هم اغلب نویسندگانی که اکنون قلم می‌زنند کسانی هستند که کودکی‌شان در دوران جنگ سپری می‌شد و درواقع تجربه زیسته آنها از دوران دفاع مقدس خیلی کم است. این‌ها باعث می‌شود که کمتر به آن قسمت یعنی شهدای دفاع مقدس بپردازیم.

وی کمیت پرداختن به شهدای نوجوان در آثار داستانی را نامطلوب دانست و بیان کرد: نمی‌دانم چرا؛ اما یکی از علت‌هایی که من می‌توانم درباره‌اش با شما صحبت کنم این است که شهدای نوجوان کمتر دیده شده‌اند، نه از نظر رسانه‌ای، از نظر نویسنده‌ها خیلی از شهدای نوجوان گمنام هستند و خیلی‌ها هم که پررنگ شده‌اند به دلیل رسانه‌ای‌شدن‌شان بوده است. نویسنده باید قبل از اینکه شروع کند به نوشتن، زمان بسیاری را صرف پژوهش کند؛ انجام پژوهش درباره این شهدا نیز مستلزم این مسئله است که صحبت شود و اطلاعات به‌دست بیاید از خانواده‌هایشان و افرادی که با شهدای نوجوان در ارتباط بوده‌اند. نمی‌گویم کار نشدنی است؛ اما کار سختی است و بیشتر نویسنده‌ها ترجیح می‌دهند کار راحت‌تر را انجام بدهند و بروند به سراغ نوجوان‌ها و شهدایی که اطلاعات بیشتر درباره آنها موجود است.

احمدی افزود: مستندهای خوبی در حوزه دفاع مقدس ساخته شده است؛ فکر می‌کنم اگر این مستندات راحت‌تر در دسترس نویسنده‌‌ها قرار بگیرد، سوژه‌ها بیشتر می‌شود و آنها با رغبت بیشتری به سراغ این سوژه‌ها می‌روند.

نویسنده کتاب «چرخ و فلک» در پاسخ به این سؤال که «برای اینکه نوجوانان با داستان بهتر ارتباط برقرار کنند بهتر است شخصیت اصلی نوجوان باشد؛ اما می‌خواهم از شما بپرسم که گفتن از شهدای نوجوان در داستان‌ها بیشتر نوجوانان را جذب می‌کند و برایشان جالب‌تر است یا شهدای بزرگسال؟» توضیح داد: هر کدام جذابیت خاص خودش را دارد؛ اما من بر این باورم نوشتن رمان نوجوان به دلیل اینکه برای نوجوانان است باید قهرمان اصلی یا بهتر است که قهرمان اصلی داستان، خودِ نوجوان باشد؛ به دلیل آن هم‌ذات‌پنداری‌ای که صورت می‌گیرد.

وقتی نوجوانی به جنگ می‌رود و شهید می‌شود آن شجاعتی که دارد، کشمکش‌های درونی که بالاخره در انسان است و ترس داریم از مردن، ترس داریم از زخمی‌شدن، ترس داریم از دیدن دشمن و کشته‌شدن؛ اما با همه این ترس‌ها مقابله‌ کردند و رفتند جلو. درواقع به یک هدف و آرمان‌هایی فکر کردند که نشان از فطرت بالای انسان دارد. این‌ها به خاطر فطرت بالایی است که انسان دارد. از طرف دیگر به خاطر همذات‌پنداری که خواننده داستان که همان شخصیت نوجوان ماست با شخصیت اصلی که همان شخصیت شهید است، انجام می‌دهد، این حس ناخواسته به نوجوان منتقل خواهد شد.