اولین وزیر نوآوری جهان

کانادا عزم خود را جزم کرده است تا نخستین کشور جهان باشد که قوانین و مقررات رسمی مربوط به پدیده نوظهور هوش مصنوعی را اجرا می‌کند. این خبر را به تازگی «فرانچوا- فیلیپ شومپاین» وزیر نوآوری، علم و صنعت کانادا در یک سخنرانی اعلام کرد که اولین دارنده این سمت در جهان به شمار می‌آید. او گفت: «جهان نظاره‌گر ماست که چطور در کانادا این مرزها را تعیین می‌کنیم و الهام‌بخش دیگر کشورهای جهان می‌شویم.» او اینها را در کنفرانسی با نام ALL IN که با موضوع مقررات هوش مصنوعی در مونترال برگزار شده بود، گفت و تاکید کرد: «هوش مصنوعی نه تنها در ذهن تمام مردم وجود دارد، بلکه در ذهن رهبران جهان هم هست.»

استراتژی نوظهور ملی برای هوش مصنوعی

در سال جاری میلادی کانادا انرژی مضاعفی برای تدوین استراتژی هوش مصنوعی ملی خودش صرف کرده است. فرانچوا- فیلیپ شومپاین در این مورد گفت: «کانادا حالا یک آیین‌نامه هوش مصنوعی داوطلبانه برای جریانی دارد که قرار است روی هوش مصنوعی مولد پیشرفته متمرکز شود.» این آیین‌نامه - که چندین شرکت کانادایی بزرگ فعال در زمینه هوش مصنوعی از جمله استارت‌آپ کلاه‌سفید Cohere، Coveo، Ada و شرکت‌های بزرگ‌تری مانند Blackberry و OpenText آن را امضا کرده‌اند- قصد دارد به مردم کانادا نشان دهد سیستم‌هایی که از آنها استفاده می‌کنند، امن خواهند بود و قطعا با سلیقه و نیاز عمومی مطابقت بیشتری پیدا خواهند کرد. این مجموعه مقررات قرار است همزمان با جریان وضع قوانین ملی در این زمینه، اعتمادسازی کند.

این آیین‌نامه به دنبال معرفی لایحه C-۲۷ در سال گذشته، مطرح می‌شود. لایحه C-۲۷ که به قانون اجرای منشور دیجیتال (Digital Charter Implementation Act) معروف است، تلاشی برای به‌روز کردن قوانین مربوط به حریم خصوصی محسوب می‌شود و همزمان با پیشرفت‌های هوش مصنوعی و گسترش روزافزون آن، مقرراتی برای استفاده از کاربردهای این تکنولوژی تدوین می‌کند. این لایحه قرار است به عنوان منشور دیجیتال جدید کانادا اجرا شود که روی محافظت از حریم خصوصی و اطلاعات آنلاین افراد متمرکز خواهد بود. در واقع این لایحه برای نخستین بار در طول ۲۰سال گذشته قوانین مربوط به حریم خصوصی کانادا را به‌روز می‌کند تا شرایط استفاده از پیشرفت‌های جدیدی مانند تشخیص چهره، الگوریتم‌های تشخیص احساسات و دیگر کاربردهای جدید داده و هوش مصنوعی را شفاف کند.

لایحه C-۲۷ همچنین یک قانون جدید فدرال برای هوش مصنوعی و داده (AIDA) را وضع می‌کند که معیارهای پاسخگویی را ایجاد می‌کند تا مشخص شود که شرکت‌ها چطور اطلاعات خصوصی شهروندان کانادا را مدیریت و از آنها استفاده می‌کنند، حقوقی را برای داده‌های این شهروندان ایجاد و مرزهایی را برای توسعه اخلاقی و کاربردی تکنولوژی‌های هوش مصنوعی اجرا می‌کند.

قوانین پیشنهادی و البته جنجالی

با این حال بعضی کنشگران و حتی بعضی از رهبران صنعت تکنولوژی از تلاش‌های دولت کانادا در این زمینه انتقاد می‌کنند. از نظر آنها هم لایحه پیشنهادی و هم آیین‌نامه داوطلبانه تاثیرگذاری بسیار اندکی بر محافظت از حقوق افراد دارند یا در آینده خط قرمز جدید و پرمسوولیتی را دورتادور جریان نوآوری می‌کشند. بیش از ۳۰متخصص و سازمان‌های جامعه مدنی در نامه‌ای مشترک خطاب به وزیر نوآوری کانادا، بر نگرانی‌ها و دغدغه‌های جدی تاکید کرده‌اند که مربوط به ضعف قانون جدید AIDA در محافظت از حقوق و آزادی‌های شهروندی هستند. این نامه نشان می‌دهد که قانون پیشنهادی AIDA در حال حاضر منافع اقتصادی را به ملاحظات مربوط به حقوق انسانی ترجیح می‌دهد. شکاف‌های تعریفی بزرگ و بی‌ثباتی، مهم‌ترین انتقاداتی هستند که مطرح می‌شوند و این قانون را نامناسب و بی‌مایه می‌دانند.

مهم‌ترین دغدغه برای بعضی از کنشگران کمبود مشورت‌های عمومی در روند توسعه قانون AIDA است. این کنشگران و منتقدان معتقدند که نمونه‌های مشابه بین‌المللی اقدامات بسیار بیشتری در زمینه کارهای فرابخشی مهم انجام داده‌اند تا قوانین حکمرانی هوش مصنوعی را با دقت بیشتر توسعه بدهند. امضاکنندگان این نامه در راستای همین کمبودها، خواستار حذف کامل قانون AIDA از لایحه پیشنهادی C-۲۷ هستند. چنین اقدامی کمک می‌کند تا زمان بیشتری برای بررسی دقیق AIDA اختصاص یافته، دوباره روند نظرسنجی‌های عمومی از سر گرفته شود و تا پیش از اجرای آن، بازبینی‌های بهتری انجام شود. رها کردن AIDA به همین شکلی که هست، اعتماد شهروندان کانادایی به رویکرد رگولاتوری به چنین تکنولوژی‌های نوظهور و مهمی را خدشه‌دار می‌کند. وزیر نوآوری کانادا در واکنش به این دغدغه‌ها اظهار کرد: «طی جلساتی با متخصصان، ‌تشخیص دادیم که همان‌طور که توسعه قانون در کانادا زمان‌بر است و فکر می‌کنم اگر از مردم در خیابان‌ها بپرسید، از ما می‌خواهند که همین حالا اقدامی انجام بدهیم و مطمئن شویم که معیارهای مشخصی برای شرکت‌هایی داریم که به دنبال اعتمادسازی برای محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی خودشان هستند.» این آیین‌نامه داوطلبانه، پاسخی به همین نگرانی‌ها و دغدغه‌هاست. تابی لوک، مدیرعامل شرکت کانادایی بزرگ شاپیفای از پلتفرم شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) استفاده کرد تا صدای اعتراضش را به گوش مسوولان برساند و نوشت: «نیازی به احکام بیشتر در کانادا نیست.» وزیر نوآوری کانادا هفته گذشته در جلسه‌ای با کمیته دائمی صنعت، علم و تکنولوژی مجلس عوام اعلام کرد که اصلاحات بیشتری در این لایحه اعمال می‌شود تا در زمان تصویب نهایی دغدغه‌های گروه‌های کنشگر را مرتفع کند.

رکورد مشارکت کانادا در هوش مصنوعی

سال‌هاست که کانادا به شکلی فعال و پویا به توسعه چارچوب‌هایی برای پاسخگویی و مسوولیت‌پذیری در راستای به‌کارگیری هوش مصنوعی‌ پرداخته است. وزیر نوآوری کانادا بعضی از اقدامات کلیدی و مهم کانادا در این مسیر را برشمرده که مهم‌ترین آنها، معرفی نخستین استراتژی ملی هوش مصنوعی در سال ۲۰۱۷ با حدود ۵۰۰ میلیون دلار بودجه بوده است. این اقدام کمک کرده است تا جایگاه کانادا به عنوان رهبر جریان هوش مصنوعی در ابتدای راه، تثبیت شود. کانادا همچنین در سال ۲۰۱۸ و همراه با فرانسه مشارکتی جهانی برای هوش مصنوعی (GPAI) را به راه انداختند تا متخصصان را گرد هم بیاورند برای آنکه بهترین اقدامات را در زمینه توسعه هوش مصنوعی انجام بدهند.

فرانچوا- فیلیپ شومپاین گفته است که کانادا فعالانه همگام با آنچه فرآیند هیروشیما برای حکمرانی هوش مصنوعی خوانده می‌شود، پیش می‌رود و ما مشغول کار هستیم تا مطمئن شویم که رویکرد مشترکی با کشورهای دیگر برای مدیریت فرصت‌های پیش‌رو مربوط به هوش مصنوعی مولد داریم، در حالی که همزمان با مسائلی که شهروندان‌مان را نگران می‌کند، مقابله می‌کنیم.» او همچنین تاکید کرده که هماهنگی و همگامی با شرکای بین‌المللی برای کانادا یک اولویت است.

وزیر نوآوری در اظهاراتش تصریح کرده است: «مردم از ما انتظار دارند که نه تنها با پاسخ‌هایی برای نگرانی‌هایشان از این کنفرانس بیرون برویم، بلکه این فرصت‌ها را به جهانیان هم نشان دهیم و مسیر رسیدن به آنها را برای‌شان ترسیم کنیم.»