کثرت آثار دفاع مقدس مانع دیده‌شدن کتاب‌های خوب شده است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین رونمایی از کتاب «دل شیر داشت» با حضور هادی خورشاهیان، منتقد و محسن بغلانی، نویسنده اثر دوشنبه (۱۰ مهرماه) ساعت ۱۰ صبح در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

«دل شیر داشت» از شعاری‌بودن دوری کرده است

هادی خورشاهیان در ابتدای صحبت خود، درباره ویژگی‌های یک داستان نوجوان گفت: در حوزه ادبیات کار خیلی سختی داریم و در کودک و نوجوان این سخت‌تر است و در ادبیات تعلیمی کودک و نوجوان هم شرایط سخت‌تر می‌شود. داستان نوجوان از نظر عناصر مثل کشمکش و شخصیت پویا و ایستا و پیرنگ و غیره با داستان بزرگسال فرقی ندارد؛ اما تفاوت مهم آن این است که باید برای مخاطب مشخصی بنویسیم.

وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های مهمی که باید در داستان نوجوان رعایت شود تا آنها جذب اثر شوند، این است که نوجوان را دست‌کم نگیریم. ما از دنیای نوجوانان اطلاعی نداریم و در این صورت، دیگر عناصر داستان هم به کارمان نمی‌آید. باید وارد دنیای این بچه‌ها شویم و ذهن‌مان را به ذهن نوجوانان نزدیک کنیم؛ باید بدانیم که از نوشتن کتاب برای آنها چه می‌خواهیم.

این نویسنده به شمارگان پایین کتاب اشاره و بیان کرد: شمارگان کتاب ۲۰۰تاست. این یعنی چه؟ متأسفانه فاصله‌ای بین کتاب و جامعه افتاده است. وی درباره مخاطب «دل شیر داشت» گفت: تصور من این است که این کتاب با وجود روایت دوران کودکی و نوجوانی شهید و داشتن تصویر، اثر بزرگسال است؛ البته می‌تواند مخاطب نوجوان داشته باشد ولی مختص به نوجوانان نیست. افراد بالاتر از ۱۰ سال می‌توانند کتاب را بخوانند. از آن کتاب‌هایی نیست که در ذوق کودک و نوجوان بزند؛ یعنی خیلی شعاری نیست و نویسنده حماسه آنچنانی ایجاد نکرده است. آن چند موردی را هم که در کتاب می‌بینیم برای نوجوانان باورپذیر است.

شهید زنگی‌آبادی در این کتاب اسطوره دست‌نیافتنی نیست

این منتقد ادبی کیفیت آثار دفاع مقدسی را نامطلوب دانست و توضیح داد: یکی از عواملی که ما نتوانستیم در حوزه دفاع مقدس جذب حداکثری داشته باشیم این است که بد کار کرده‌ایم؛ خیلی کار کرده‌ایم ولی بد. آنقدر کار کرده‌ایم که کتاب‌های خوب دیده نمی‌شوند؛ اما در فضایی که این همه کتاب ضعیف از نظر محتوا و تصویر وجود دارد، کتاب «دل شیر داشت» اثر درخور توجهی است.

وی افزود: بغلانی در کتابش از شهید زنگی‌آبادی، اسطوره دست‌نیافتنی نساخته است. شهدای ما مثل همه بودند. حاج‌یونس هم فردی معمولی بود و وقتی مخاطب این کتاب را می‌خواند نه فقط به این شهید، بلکه به همه شهدای ارادت پیدا می‌کند. امیدوارم با شهدایی که کمتر شناخته شده‌اند مثل شهید زنگی‌آبادی بیشتر آشنا شویم. خورشاهیان به نقش پدر شهید در تربیت ارزشمند او اشاره کرد و گفت: قله کتاب جایی است که دارد توضیح می‌دهد ملاحسین، پدر شهید چطور آدمی بود. لحظه مهم یک اختراع، لحظه اختراع نیست بلکه قبل‌ترش است. در زندگی شهید هم لقمه حلال پدرش خیلی اهمیت دارد.

وی در انتهای صحبت خود بیان کرد: کتاب خوب کار کنیم. در شأن شهدا کتاب چاپ کنیم. کار خوب در حوزه دفاع مقدس از نظر متن، نویسنده، ویراستار و تصویر کم داریم.

بیشتر کتاب‌های نوجوان ما سیره‌نویسی داستانی از شهداست

محسن بغلانی در توضیح نگارش این کتاب گفت: در زمینه کتاب‌های دفاع مقدس که تا به حال کار کرده‌ایم از چند روش استفاده می‌شود که یکی مصاحبه با خانواده و دوستان و همرزمان شهید است. در این کتاب من از روش دیگر استفاده کردم و از تحقیقات قبلی بهره‌مند شدم. شاید بیش از ۵۰۰ صفحه مطلب خواندم که حاصلش دو جلد کتاب شد: «علمدار ثارالله» برای بزرگسال و «دل شیر داشت» برای نوجوانان.

وی افزود: ما سعی می‌کنیم بیشتر کتاب‌های نوجوان‌مان سیره‌نویسی باشد و برای جالب‌تر‌شدنش هم حالت داستان و رمان به آنها می‌دهیم؛ یعنی از ابتدایی که تصمیم گرفتیم در قدر ولایت برای کودکان و نوجوانان بنویسیم سعی کردیم به روایت‌های رسمی نزدیک نشویم و با توجه به مخاطب، به صورت داستانی بنویسیم. امیدوارم خوانندگان به کتاب «دل شیر داشت» توجه و از آن استقبال کنند. این نویسنده از علاقه شخصی‌اش به شهید زنگی‌آبادی گفت: من خیلی به شهید زنگی‌آبادی علاقه دارم؛ وقتی کتاب «ظهور» را خواندم، این ارتباط و علاقه شکل گرفت.

بغلانی به رویکرد جدید مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت اشاره کرد: اخیرا در مؤسسه تصمیم گرفته‌ایم سری «قهرمان من» داشته باشیم و به شهدای نوجوان و برخی شهدای شاخص بپردازیم ولی به گونه‌ای دیگر.

نویسنده اثر درباره تفاوت کتاب «دل شیر داشت» با کتاب «علمدار ثارالله» که درباره همین شهید ویژه بزرگسال نوشته شده است، گفت: شاید این دو کتاب در بیشتر روایت‌ها با هم مشترک باشند؛ ولی ما برای کتاب نوجوان، عملیات‌ها را جدا کردیم و در این کتاب نیاوردیم. این کتاب را بیشتر ۱۴+ سال می‌دانیم که هم‌ نوجوانان و هم جوانان بخوانند. گرافیک کتاب هم خوب است؛ ولی آن کتاب مستندتر است و گرافیک متفاوت و ۲۰۰ صفحه هم بیشتر دارد.

مشکلات اقتصادی علت شمارگان پایین کتاب‌ها

بغلانی درباره شمارگان پایین کتاب که در صحبت‌های خورشاهیان بیان شده بود، توضیح داد: مشکلات اقتصادی در نشر وجود دارد و هزینه‌های مؤسسه‌هایی که کار تألیف دارند به مراتب بیشتر از مؤسسه‌هایی است که کار ترجمه می‌کنند. کتاب کودک و نوجوان هم به نسبت، هزینه تولید بالایی دارد. قدر ولایت یک مؤسسه خصوصی است و همین‌قدر که کتاب می‌فروشد توانایی چاپ کتاب دارد. البته این اولین‌بار است که شمارگان کتاب‌مان به این حد رسیده است. کتاب‌های دیگری هم در نوبت چاپ هستند که هنوز توانایی چاپ‌شان را نداریم.

این نویسنده توضیحی راجع‌به آثار جدید خود ارائه داد: در حال تحقیق سه کتاب هستم. یکی مرتبط به تاریخ معاصر و دیگری مرتبط به دو شهدای نوجوان است. به نسبت تعداد زیاد شهدای نوجوان که عمدتا در سن راهنمایی و دبیرستان بودند، حرفی از آنها به اندازه کافی نزده‌ایم. به این دلیل فکر می‌کنم در مؤسسه قدر ولایت آثار مرتبط به شهدای نوجوان، ادای دینی است به آنها. کتاب سوم من هم درباره نهج‌البلاغه است ویژه مخاطب نوجوان.