حماسه‌ها باارزش‌ترین دارایی ملت‌ها هستند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کارگاه «خودارزیابی در ادبیات» از سری کارگاه‌های روز پایانی دومین دوره آموزش شعر و داستان کودک و نوجوان «قاصدک» بود که با سخنرانی سیداحمد میرزاده برگزار شد.

او در این نشست گفت: یک اثر هنری دو بخش دارد؛ یک بخش قواعد هنری و فنی و دیگری بخش سلیقه و میل شخصی است. معمولا همه اختلاف‌نظرهای هنری و داوری به بخش سلیقه ربط دارد نه موضوعات فنی. از یک مرزی به بعد وقتی شعر تقویت می‌شود، تمام آثار یک جشنواره خوب و مقبول است. هنر با امر نسبی زیبایی سروکار دارد. لذا در نقدها باید بگوییم استدلال ما این است. وقتی از خوش آمدن یا نیامدن شعر حرف می‌زنیم وارد حوزه شخصی شده‌ایم. افق عاطفی انسان در مواجهه با یک اثر هنری بستگی به موارد مختلفی دارد. تداعی، یکی از این موارد است. تمام آرایه‌ها و استعاره‌ها از تداعی سرچشمه می‌گیرد.

وی افزود: برخی از حروف در فارسی تشخص دارند؛ یعنی وقتی یک صفحه از کتاب را نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که برخی حروف نسبت به حروف دیگر کمتر به کار می‌روند. حرف «ج» از این حروف است. این موارد ظرایف هنری است که می‌توان از حافظ این موارد را آموخت. فردا ما نسبت به کلمات و پدیده‌ها افق عاطفی ناشی از تداعی داریم. وقتی زیباترین اصوات قرآن را در مراسمات ختم استفاده می‌کنند، تداعی منجر به وحشت و ترس فرد از آن صوت می‌شود. باید بدانیم تداعی کجا بر اساس استدلالات فنی است و کجا بر اساس پسند و سلیقه شخصی استفاده شده است. این شاعر در ادامه تأکید کرد: به‌طور خلاصه پس از پایان اثر، آن را مطالعه کنید و دوباره ببینید که در کدام چهارچوب نظری شعر سروده‌اید. دومین نکته اینکه ساختار داشته باشید. عناصر اصلی در شعر و داستان را فهرست کنید و پیشِ روی خود داشته باشید. باید ببینید نحو طبیعی کلام رعایت شده یا نشده است. من اکیدا توصیه می‌کنم کسانی که در ابتدای کار شعر کودک هستند، شعر خردسال را به عنوان شهر محاوره‌ای نبینند؛ چون این زبان محاوره شما را فریب می‌دهد و فکر می‌کنید که شعر خوبی گفته‌اید؛ اما حقیقت این است که ضعف‌های زبان را متوجه نمی‌شوید.

میرزاده بیان کرد: وقتی هر نقطه از شعر را حذف کردید و اتفاقی رخ نداد، پس حذف کنید و حرف اضافه باقی نگذارید. ما در شعر کودک با ادبیات تعلیمی مواجه هستیم. در شعر نوجوان با ادبیات عاطفی هم مواجه هستیم. می‌توان در شعر نوجوان از حماسه هم استفاده کرد. حماسه‌ها باارزش‌ترین دارایی یک ملت هستند؛ اما هنوز هم وقتی می‌خواهیم برای نوجوان کار حماسی کنیم، شاهنامه را بازنویسی می‌کنیم. نبرد بین خیر و شر از ابتدا و انتهای خلقت بوده و هست، نمی‌توان این موضوعات را از نوجوانان پنهان کرد. روحیه ملی ما با حماسه‌های ملی ساخته می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به جریان «طوفان الاقصی» و منبع الهام این موضوع برای حماسه‌سرایی گفت: اسرائیل همیشه یک رژیم کودک‌کش بوده است. به همین خاطر فلسطینی‌ها قیام می‌کنند، قیامی که جهانی می‌شود. این عملیات، یک حماسه تمام‌عیار است که تا ابد ماندگار خواهد ماند. در اینجا کسی که می‌تواند کاری کند و سکوت می‌کند، سمت ظالم ایستاده است. شما اهل قلم هستید و کاری از شما برمی‌آید. من پیشنهاد می‌کنم برای حماسه فلسطین یک مسابقه ادبی برگزار کنیم. با نگاه خلق حماسه و زیر بار ظلم نرفتن به حماسه‌سرایی بپردازیم.

در پایان این اردوی سه‌روزه، مراسم اختتامیه با حضور شرکت‌کنندگان برگزار شد و استادان حاضر، مدرک معتبری را که توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شده بود به شرکت‌کنندگان اهدا کردند. پس از اهدای جوایز و مدارک دوره، جلسات جمع‌بندی سلسله کارگاه‌های «بررسی مبانی شعر و داستان» با حضور مهدی مردانی و محمد گودرزی دهریزی برگزار شد.