درمان اختلالات روانی با روانپزشک است یا روانشناس؟

دکتر سید وحید شریعت درباره اینکه چه زمانی می‌توان گفت افراد دچار اختلالات روانی شده‌اند، اظهار کرد: به طور معمول زمانی که فرد علائم روانی پیدا کند که شدت یا مدت این علائم در حد و اندازه‌ای است که عملکرد اجتماعی، خانوادگی، فردی و تحصیلی و... فرد را با مشکل مواجه می‌کند و فرد به واسطه این حالات مورد تنش، سختی، اذیت و گرفتاری قرار می‌گیرد، می‌توان گفت که یک اختلال در آن فرد ایجاد شده است.

وی با اشاره به اینکه منشاء این اختلالات روانی می‌تواند یک ترس ساده تا اضطراب، افسردگی و حتی وضعیت‌های شدیدتر باشد، توضیح داد: اولین قدام برای درمان این شرایط تشخیص است، یعنی باید تشخیص داده شود که این فرد چه مشکلی دارد؟. آیا این مشکل در حد یک اختلال یا کمتر است؟. اگر مشکل در حد اختلال است، این اختلال ناشی از چه امری است؟.

این روانپزشک تاکید کرد: در واقع منشاء اختلال خیلی مهم است، گاهی اختلالات ناشی از یک بیماری جسمی عمومی و یا ناشی از مصرف مواد و نه یک بیماری روانپزشکی اولیه است. بنابراین ابتدا نیاز به تشخیص و سپس درمان متناسب با آن داریم و تشخیص این امر با پزشک است. پزشک است که تشخیص می‌دهد این امر اختلال است یا خیر؟، این اختلال ناشی از بیماری ثانویه یا مواد مخدر است یا خیر؟. این تشخیص نیازمند ارزیابی توسط پزشک است که در برخی موارد پزشک عمومی نیز می‌تواند این کار را انجام دهد اما طبیعتا روانپزشک فردی است که بیشترین صلاحیت را برای تشخیص این امر دارد.

رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران با بیان اینکه درمان اختلالات روانی با توجه به تشخیصی که داده می‌شود، متفاوت است، توضیح داد: درمان می‌تواند دارویی و غیر دارویی نظیر آموزش روانی افراد، ورزش یا کاردرمانی و روان درمانی باشد. بنابراین در بحث درمان یک اختلال روانی تخصص‌های مختلف از رشته‌های مختلف نقش دارند. خیلی اوقات لازم است بخشی از درمان را یک متخصص در یک رشته خاص و بخشی دیگر را یک متخصص رشته‌ای دیگر انجام دهد.

شریعت تاکید کرد: بنابراین درمان اختلالات یک بعد روحی دارد که نیازمند همکاری است اما نمی‌توان گفت تماما درمان به همین بعد معطوف می‌شود و حتی نمی‌توان مرزی تعیین و تقسیم بندی کرد که چند درصد و کدام یک از اختلالات صرفا نیازمند درمان از سوی روانپزشک و چند درصد و کدام دسته از اختلالات صرفا نیازمند درمان از سوی روانشناس هستند. چنین تقسیم بندی دقیق نیست، منجر به افزایش مشکلات و نه حتی بهبود اختلال شده و باعث می‌شود خیلی از بیماران از درمان‌هایی که نیازمند آن هستند، محروم شوند.

وی با ذکر این مورد که عمدتا میان کاردرمانگران، روانشناسان و روانپزشکان و حتی مددکاران اجتماعی در مورد درمان بیماری‌ها و اختلالات روان همکاری وجود دارد، خاطر نشان کرد: بارها پیش می‌آید که روانشناس یا روانپزشک بیماران خود را به یکدیگر ارجاع می‌دهند تا از خدمات یکدیگر استفاده کنند. بنابراین به هیچ وجه دید جزیره‌ای در بحث درمان اختلالات روانی مورد قبول نیست.

این روانپزشک با یادآوری اینکه در همه جای دنیا و در تمام رشته‌ها تشخیص اختلال روانی برعهده روانپزشک است، عنوان کرد: روانپزشک وجود یا عدم وجود اختلال روانی را تشخیص می‌دهد و بر اساس آن ممکن است بیمار را به همکاران دیگر اعم از روانشناس ارجاع دهد. خیلی اوقات بیمار به همکاران روانشناس، کاردرمانگر و... ارجاع داده می‌شوند تا همکاران دیگر درمان همان بیمار یا بخشی از درمان آن بیمار را بر عهده گیرند.

رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران در پایان سخنان خود با تاکید بر لزوم آگاه سازی مردم درباره بیماری‌های روانشناسی و روانپزشکی، توصیه کرد: آگاه کردن مردم در مورد اینکه وجود بیماری‌های روانپزشکی بعضا اتفاق شایعی است که نیاز به درمان دارد، بسیار مهم است. خیلی افراد ممکن است به خاطر دلایل متعدد درگیر اختلالات روانشناسی و روانپزشکی شوند، اما این اختلالات هم قابل درمان هستند و هم اینکه تا حدی قابل پیشگیری اند.

شریعت تاکید کرد: باید به مردم این آگاهی را داد که با درمان شرایط خیلی بهتر می‌شود. این امر کمک می‌کند تا انگی که بر ضد بیماری‌های روانشناسی و روانپزشکی وجود دارد کمرنگ شود. بعضا به دلیل وجود این انگ‌ها افراد می‌ترسند و نمی‌خواهند به پزشک مراجعه کنند، در این حالت فقط خود را از گرفتن درمان محروم می‌کنند. اگر این انگ کمتر شود و مردم بتوانند از خدمات درمانی استفاده کنند، قطعا حالشان بهتر می‌شود. از بین بردن این دید منفی وظیفه مشترکی بر عهده ما پزشکان و رسانه‌ها است تا بتوانیم این آگاهی و اطلاع رسانی را انجام دهیم.