بهینه‌سازی گاز، مستلزم تصمیم‌سازی اساسی

93 درصد تولید برق کشور از گاز تأمین می‌شود که به معنای وابستگی کامل انرژی کشور به تأمین و تولید پایدار گاز است؛ ضمن آن‌که خط قرمز شرکت گاز (بنا بر ادعای این شرکت) آن است که گاز مشترکین خانگی قطع نشود؛ چراکه تأمین مصرف بخش خانگی در اولویت است. در این صورت به هنگام سرمای هوا، ایجاد محدودیت در نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ، امری اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.

این در حالی است که متأسفانه بخش صنعت، شامل کشاورزی و صنایع تولیدی دیگر، در بحث بهینه‌سازی و بهره‌وری انرژی خوب کار نکرده اند، مسئله‌ای که منجر به یک عدم‌النفع در بخش صنعت و انرژی تولیدی برق شده و همزمان کاهش تولید برق ناشی از گاز در فصل سرد را به دنبال داشته است؛ و از آنجایی که تأمین انرژی بخش خانگی در فصول سرد از اولویت های شرکت ملی گاز و دولت است؛ با محدودیت تولید برق و گاز صنایع در زمستان مواجه خواهیم بود.

بنابراین واضح است که ناترازی گاز در فصول سرد سال به نسبت فصول گرم، وسیع‌تر است.

مشترکان بدمصرف، 2/5 درصد از سهم بخش خانگی را مصرف می‌کنند.

بر پایه آمارهای ارائه‌شده، از ابتدای امسال تا پایان تابستان، مقدار گازرسانی به نیروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته 16 درصد افزایش داشته که در نوع خود، رکورد قابل توجهی است؛ از آن جهت که با مصرف گاز در نیروگاه‌ها، مصرف سوخت مایع کاهش یافته و در نهایت، منتفع اصلی، محیط زیست خواهد بود.

نصب برچسب انرژی ساختمان مطابق با قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، دیگر موضوع اصلی در بحث عدم موازانه عرضه و تقاضای انرژی است که اطلاعات مربوط به مصرف انرژی را نشان می‌دهد و وجود آن ضروری است.

از آبان ماه 1400 با مصوبه هیأت وزیران و به پیشنهاد مشترک وزارت‌خانه‌های راه و شهرسازی، کشور، نفت، نیرو و سازمان برنامه و بودجه، ضوابط صرفه‌جویی انرژی در ساختمان تصویب شده که نیاز به یک هماهنگی فرادستگاهی را الزامی می‌کند. این در صورتی است که تنها با 10 درصد صرفه‌جویی مصرف انرژی در بخش خانگی (برق و گاز)، 70 میلیون مترمکعب از مصرف گاز در اوج فصل سرد سال کاهش می‌یابد.

مشترکان بسیار پرمصرف و به عبارتی، بدمصرف 2/5 درصد از سهم بخش خانگی را مصرف می‌کنند که البته با توجه به آمارها، تنها یک درصد از جمعیت مشترکان را شامل می‌شوند و لزوماً بخش مرفه جامعه هم نیستند! این مشترکین با مصرف ناصحیح گاز مانند استفاده از گاز خانگی جهت مشاغل خانگی در بسیاری از روستاها و شهرها و یا گرم نگاه داشتن بسیاری از ویلاهای اغلب خالی در نقاط ییلاقی و ...، مصارف بسیار بالایی را رقم زده‌اند.

صاحبان ویلاهایی که برای گرم نگاه داشتن استخرهای خود، میلیون‌ها مترمکعب گاز یارانه‌ای را مصرف می‌کنند، بدون آن‌که از عواقب این بدمصرفی مطلع باشند.

ایجاد واحدهای بازیافت انرژی

ناگفته نماند که بهینه‌سازی و بهره‌وری بسیار مهم است، اما پرسش بنیادین این است که مصرف‌کنندگان گاز چگونه می‌توانند مصرف متغیر روزانه 300 میلیون مترمکعب ناترازی در فصل سرد را از طریق مصرف بهینه کاهش دهند؟!

این موضوع به عنوان یک ضرورت ویژه، مستلزم تصمیم‌سازی اساسی و اقدامات اجرایی مناسب و برنامه‌ریزی شده است. فرآیند تولید با استفاده از گاز، هر اندازه هم بهینه شود، باز هم بخش بزرگی از انرژی تولیدی گاز هدر می‌رود که البته می‌توان با سازوکاری مناسب این انرژی را بازیافت کرد. این همان بهره‌وری مورد اشاره است؛ با توجه به این‌که بخش قابل اعتنایی از انرژی تولیدی سوخت گاز از دست می‌رود، به‌عنوان یک ضرورت بایسته است واحدهای بازیافت انرژی ایجاد شود تا مسئله ناترازی قابل حل باشد؛ ضمن آن‌که 30 درصد رشد اقتصادی کشور، باید از طریق ایجاد سیستم‌های بهره‌وری و بالاخص بهره‌وری انرژی انجام شود.

به‌عنوان نمونه، احداث بخش بخار واحدهای گازی تولید برق و تبدیل به سیکل ترکیبی، استفاده از هدررفت خروجی دودکش‌ها و ...، نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ جهت تولید آب گرم و حتی آب سرد با مکانیزم‌های مشابه واحدهای CHP و دیگر روش‌های بازیافت، بخشی از ایجاد بهره‌وری در انرژی است.