ساخت یک سامانه «کوانتومی» برای امنیت ارتباطات

حمیدرضا شجاعی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به کسب دانش فنی و ساخت «سامانه توزیع کلید کوانتومی فیبری» گفت: این محصول از فناوری‌های جدید کوانتومی به شمار می‌رود که به تازگی و در نمایشگاه نانو ۱۴۰۲ از آن رونمایی شد. توزیع کلید کوانتومی (QKD) یک روش ارتباط امن است که یک پروتکل رمزنگاری مبتنی بر مکانیک کوانتومی را پیاده سازی می‌کند.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان پارسا درباره این دستگاه و کارکردهای آن توضیح داد و گفت: توزیع کلید کوانتومی امکان اشتراک گذاری یک کلید تصادفی مخفی را بین دو شخص فراهم می‌کند که می‌توان از آن برای رمزگذاری و رمزگشایی پیام‌ها استفاده کرد.

این فعال فناور افزود: از ویژگی‌های منحصر به فرد و مهم توزیع کلید کوانتومی این است که دو کاربر در حال ارتباط می‌توانند حضور شخص ثالث و تلاش او برای کسب دانش از کلید را تشخیص دهند. کاربرد این دستگاه در زمینه ارتباطات امن است. در مراکز حساس دولتی، دفاعی و اقتصادی (مثل بانک مرکزی) کاربرد دارد و می‌تواند در زیر ساخت‌های مخابراتی نیز استفاده شود.

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان ضمن بیان این مطلب که تاکنون تنها ۴ مورد از این دستگاه در دنیا تولید شده و ایران پنجمین کشور دارنده دانش فنی ساخت این دستگاه به شمار می‌رود، گفت: این پروژه از سال ۱۳۹۸ آغاز شد و ۱۰ تا ۱۲ نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه‌های شریف، شهید بهشتی، امیرکبیر در انجام پروژه مشارکت داشتند و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علم و صنعت و شهید بهشتی نیز در فرایند پروژه کمک کردند.

وی درباره چرایی ضرورت ورود به حوزه کوانتومی و ساخت چنین سامانه توضیح داد و گفت: در آینده‌ای نزدیک پیش بینی می‌شود کامپیوترهای کوانتومی با قدرت پردازش بالا ظهور می‌کنند که البته در حال حاضر هم تا حدودی قابل دسترس هستند که در این شرایط فرایند امنیتی تبادل داده و بحث تبادل اطلاعاتی در بانک‌ها و مراکز حساس زیر سوال خواهد رفت؛ یکی از دستگاه‌های مقابله کننده با چالش‌های امنیتی همین سامانه توزیع کلید کوانتومی است که فرایند تبادل کلید مورد نیاز برای رمزنگاری را انجام می‌دهند و دیگر امکان هک سوپر کامپیوترهای کوانتومی وجود نخواهد داشت.

شجاعی با تاکید بر اینکه سامانه می‌تواند از ایجاد چالش‌های امنیتی در حوزه ارتباطات جلوگیری کند، گفت: نسخه‌ای که هفته گذشته رونمایی شد، پرتابل است و در صورت حمایت معاونت علمی ریاست جمهوری تا ۶ ماه آینده این محصول قابلیت تجاری سازی دارد. این محصول حتماً بازار جهانی دارد چرا که تعداد نمونه‌های مشابه آن در دنیا محدود است.

این فعال فناور گفت: قیمت نمونه‌های خارجی این دستگاه بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار دلار برآورد می‌شود و قیمت آن در داخل کشور در صورت تجاری سازی خیلی کمتر است.