توافق تاکتیکی رقبای ژئوپلیتیک

روز چهارشنبه هنگامی که رئیس‌جمهور بایدن با همتای چینی خود «شی جین‌پینگ» در حاشیه دره سیلیکون دیدار کرد، یک تغییر ظریف، اما قابل توجه در پویایی قدرت بین دو کشور رخ داد که بیشتر چند سال گذشته را صرف محکوم کردن، کاهش یا تحمیل تحریم‌ها علیه یکدیگر کرده‌اند.

به گزارش دنیای اقتصاد، برای اولین‌بار پس از سال‌ها، یک رهبر چینی ناامیدانه چیز‌هایی از ایالات متحده می‌خواست. فهرست شی در اجلاس سران با احیای سرمایه‌گذاری‌های مالی آمریکا در چین و شکستن سلسله کنترل‌های صادرات فناوری آغاز شد که -حداقل به‌طور موقت، توانایی پکن را برای ساخت پیشرفته‌ترین نیمه‌رسانا‌ها و پیشرفت‌های هوش مصنوعی که آن‌ها را توانمند می‌سازد، کاهش داده است.

«دیوید ای. سنگر»، در گزارش ۱۶نوامبر در نیویورک‌تایمز نوشت: همه این‌ها ممکن است توضیح دهد که چرا دستیاران بایدن توانستند با استاندارد‌های دیپلماتیک چین به سرعت درباره یک توافق بزرگ بالقوه برای توقف جریان پیش ساز‌های شیمیایی فنتانیل به ایالات متحده و از سرگیری ارتباطات ارتش با ارتش مذاکره کنند؛ اتفاقی که برای دو ابرقدرت که نیروهایشان هر روز در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند، حیاتی است.

آنتونی بلینکن در مصاحبه‌ای در روز پنج‌شنبه گفت: «احیای این تماس‌های ارتش با ارتش، نه فقط در سطح وزیر دفاع، بلکه در سطح فرماندهی منطقه‌ای و در سطح عملیاتی، واقعا برای کمک به جلوگیری از اشتباهات محاسباتی و خطا‌ها حیاتی است.» اکنون پرسشی که مطرح است این است که آیا «دلربایی» شی که چهارشنبه شب به‌طور کامل به نمایش درآمد و مدیران اجرایی را سرگرم کرد- نشان‌دهنده یک تغییر پایدار است یا یک مانور تاکتیکی. در حالی‌که دستیاران بایدن گفتند که از نتایج ملموس این اجلاس خشنود هستند؛ اما به آسانی پذیرفتند که این نتایج ممکن است کوتاه‌مدت باشد.

سابقه چین در رعایت و اجرای مستمر توافق‌نامه‌های مشابه در سال‌های اخیر بسیار ضعیف بوده است و این امکان وجود دارد که شی به دنبال راهی است برای عبور از سخت‌ترین دوران ورشکستگی، سقوط ارزش دارایی و از دست دادن اعتماد مصرف‌کننده در چهار دهه گذشته.

با وجود این، به نظر می‌رسد که بایدن از بهره بردن از این فرصت تنفسی خرسند است و امیدوار است که قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری زمان بیشتری برای بازسازی رقابت در تولید و محدود کردن دستاورد‌های چین در اقیانوس آرام داشته باشد. گزارشگر نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از گزارش خود افزود، برخی مقام‌های آمریکایی بر این باورند که شی آنجا بتواند، تلاش خود را برای کنار زدن ایالات متحده و پیشی گرفتن از این کشور به‌عنوان ماهرترین قدرت نظامی، تکنولوژیک و اقتصادی در جهان دوباره تقویت کند. در حالی‌که شی «درجه حرارت» تایوان را چند درجه کاهش داد و به بایدن گفت که به سرعت علیه این جزیره دست به اقدام نخواهد زد، اما مقامات امنیت ملی آمریکا پس از جلسه معتقد بودند که او همچنان قصد دارد این جزیره را تحت کنترل سرزمین اصلی قرار دهد. مقام‌های آمریکایی هیچ مدرکی نمی‌بینند که نشان دهد اشتهای شی برای قلمرو بیشتر در دریای چین جنوبی یا سلاح‌های هسته‌ای کاهش یابد.

با این حال، تغییر لحن، حتی اگر موقتی باشد، مورد استقبال قرار گرفت. این وضعیت در تابستان آغاز شد، زمانی که بلینکن قصد سفری به پکن داشت که به‌دلیل حادثه بالون جاسوسی چین به تعویق افتاده بود. با آشکار شدن عمق بحران اقتصادی در چین، بلینکن گزارش داد که سفر او تحت تاثیر دیدار‌های جنت یلن، وزیر خزانه‌داری و جینا ریموندو، وزیر بازرگانی قرار گرفته است. جلسات آرامی در وین و سپس واشنگتن بین جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و همتای او، وانگ یی برگزار شد. همه این‌ها قرار بود در دیدار بایدن و شی به نتیجه برسد. این دیدار به مدت چهار ساعت در روز چهارشنبه در عمارت و باغ‌های فیولی، یک مکان محبوب پیاده‌روی، غذاخوری و جشن برگزار شد که ناگهان به میدانی برای بزرگ‌ترین رقابت ژئوپلیتیک روی زمین تبدیل شد.

به گفته مقامات دولت که درباره این بحث‌ها صحبتی نکردند، در این دیدار، شی از این آسیب شکایت کرد که چرا ایالات متحده دولت چین را به‌عنوان یک «کشور شرور» به تصویر کشیده است. شی جدی‌ترین اعتراض خود را درباره قطع سریع‌ترین تراشه‌های کامپیوتری بیان کرد که بایدن پاسخ داد که این امر به ارتش چین کمک می‌کند. دو رهبر درباره آن موضوع اختلاف اساسی داشتند: چیزی که شی به‌عنوان خفقان اقتصادی می‌بیند و بایدن آن را یک مساله امنیت ملی می‌داند.

همه چیز خوب است

«کیتی راجرز» در گزارش ۱۶ نوامبر در نیویورک‌تایمز نوشت، در واشنگتن، رئیس‌جمهور چین تا حد زیادی یک خودکامه مرموز تلقی می‌شود که دیدگاهی تقدیرگرایانه از رابطه کشورش با ایالات متحده دارد. در میان هیاهوی جهانی و تنش‌های در حال خروش بین ایالات متحده و چین، این دو رهبر در اولین دیدار خود در یک سال گذشته زمان زیادی را صرف کردند تا این رویکرد را به دنیا القا کنند که همه چیز خوب است. بایدن تولد همسر شی را تبریک گفت. شی با خجالت پاسخ داد که فراموش کرده، تولد او نزدیک است.

بایدن شامگاه چهارشنبه در مراسم پذیرایی از رهبران اجلاس همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه که شی در آن شرکت نکرد، گفت: «گفتم، می‌خواستم یک عکس به شما [شی] نشان دهم.»

او گفت: «من آن عکس را دوست دارم.» در یک شام گران، شی اشاره کرد که پاندا‌های غول پیکر که او آن‌ها را «فرستادگان دوستی» بین دو کشور می‌نامید، ممکن است به ایالات متحده بازگردند. پس از اینکه باغ وحش ملی اسمیتسونیان در واشنگتن دو پاندای بالغ و توله آن‌ها را در اوایل این ماه به چین برگرداند، تنها یک باغ وحش ایالات متحده با یک جفت باقی مانده است. بایدن در نهایت گفت که او هنوز رهبر چین را یک دیکتاتور می‌داند. مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین اظهارات بایدن را «بسیار اشتباه» خواند.

تعامل با رهبرانی که سیاست‌های نامطلوب دارند، بخشی از دیپلماسی ریاست جمهوری است. سلف بایدن، یعنی دونالد ترامپ از دوستی با چنین رهبرانی لذت می‌برد: یک‌بار در یک نشست دوستانه با ولادیمیر پوتین از روسیه در هلسینکی و سه بار در دیدار با کیم جونگ اون، دیکتاتور کره‌شمالی. در سال ۲۰۰۹، باراک اوباما، به دنبال توافق صلح بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها، حسنی مبارک، رئیس‌جمهور مستبد مصر را برای یک شام دولتی به کاخ سفید دعوت کرد (او دو سال بعد، در جریان قیام بهار عربی، خواستار برکناری مبارک شد).

بایدن در برخورد با شی و دیگر رهبرانی که او سال‌ها می‌شناسد، سبکی را اتخاذ می‌کند که ریشه در نوستالژی دارد، بدون اینکه اجازه دهد خاطرات، بینش او را مخدوش کنند. به‌رغم ژست‌های گرم، بایدن همچنان معتقد است که با یک دیکتاتور سروکار دارد، همان‌طور که به خبرنگار گفت: «منظورم این است که او یک دیکتاتور است به این معنا که او فردی است که کشوری را اداره می‌کند که کشوری کمونیستی است که کاملا متفاوت از حکومت ماست.»

گزارشگر نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از گزارش خود افزود: بایدن روز پنج‌شنبه گفت که ایالات متحده «اختلافات واقعی با پکن» دارد. بایدن در صحبت با مدیران اجرایی در اجلاس سران APEC در سانفرانسیسکو خاطرنشان کرد که او و شی توافق کرده‌اند که ارتباطات ارتش با ارتش را از سر بگیرند تا «خطر اشتباه محاسباتی را کاهش دهند.»

بایدن گفت: «ما اختلافات واقعی با پکن داریم. ما به مقابله با آن‌ها با سیاست‌های هوشمندانه و دیپلماسی قوی ادامه خواهیم داد.» چنین به نظر می‌رسد که بایدن سیاست چماق و هویج را همزمان دنبال می‌کند. از یکسو، مذاکرات «خوبی» با رهبر چین داشت و توافقات «خوبی» هم حاصل شد؛ اما در عین حال و در نشستی دیگر به همتای چینی خود تاخت. بایدن همچنین تاکید کرد که اقتصاد قوی ایالات متحده به منطقه هند و اقیانوس آرام کمک می‌کند.

رئیس‌جمهور از این مساله ناامید شده است که به نظر نمی‌رسد اخبار مثبت درباره اقتصاد ایالات متحده در افکار عمومی طنین‌انداز شود؛ بنابراین روز پنج‌شنبه فرصت را مغتنم شمرد و عدد و رقم‌هایی را اعلام کرد. اقتصاد آمریکا در سه‌ماه گذشته ۴.۹درصد رشد کرد. نرخ بیکاری در ۲۱ماه گذشته زیر ۴درصد بوده است. او گفت که تورم به یک سوم کاهش یافته است؛ اما به گفته او، باید کار‌های بیشتری انجام داد.

بایدن گفت: «من تصدیق می‌کنم که بین اعداد و احساس مردم نسبت به جایگاه خود در جهان در حال حاضر گسست وجود دارد. ما می‌توانیم به قسمت دوم نیز بپردازیم.» بایدن در اظهارات خود اعلام کرد که شرکت‌های آمریکایی ۴۰ میلیارد دلار در اقتصاد‌های اپک در سال جاری سرمایه‌گذاری کرده‌اند و او رهبران دیگر را تشویق کرد که حمایت‌های کاری را برای کارگران وضع کنند.

رئیس‌جمهور در یک ناهار برنامه‌ریزی‌شده با رهبران سایر اقتصاد‌های اپک با موضوعاتی از جمله ایجاد شغل، ثبات زنجیره تامین و انرژی پاک شرکت کرد.

او به این گروه گفت: «تاثیر تغییرات آب و هوایی بیشتر از سوی کشور‌هایی احساس می‌شود که کمترین سهم را در این مشکل دارند، از جمله کشور‌های در حال توسعه.» او سپس به سرمایه‌گذاری‌هایی که تحت چارچوب اقتصادی هند و اقیانوسیه انجام می‌شد، پرداخت؛ پیمانی که هدف از آن تقویت اتحاد‌ها و روابط اقتصادی میان ایالات متحده و متحدانش در شرق و جنوب آسیا است. در هر حال، علاوه بر توافق نظامی، شی و بایدن توافق کردند که برای تنظیم تولید ترکیبات مورد استفاده برای ساخت فنتانیل، عامل اپیدمی مواد افیونی ایالات متحده، کار کنند.

همچنین در ضیافت شام با میلیاردر‌ها و مدیران آمریکایی که اواخر چهارشنبه برگزار شد، به نظر می‌رسید که شی قصد دارد کشورش را به عنوان یک «شریک و دوست» مشتاق به ایالات متحده معرفی کند.

او در این جمع گفت: «سوال شماره یک برای ما این است: آیا ما دشمن هستیم یا شریک؟ چین آماده است تا شریک و دوست ایالات متحده باشد.» این در حالی است که بایدن او را دیکتاتور خطاب کرد.