تاریخچه پاستیل | از خرس‌های رقصنده تا لثه‌های دندان مصنوعی

آلمان در صنعت غذا به‌خاطر تولید محصولاتی مثل براتوورست (سوسیس‌های گوشتی)، شنیتسل، و از قرن بیستم، «خرس صمغی» یا «پاستیل خرسی» معروف است. هر چند پاستیل‌ها به شکل‌های مختلف و رنگ‌ها و طعم‌های متنوع تهیه و به بازار عرضه می‌شوند، اما پاستیل‌های خرسی را باید جزو اولین پاستیل‌های اختراع‌ شده به شیوه امروزی دانست. اما نقطه آغاز تولید و اختراع پاستیل از کجا بود و چطور پاستیل‌های خرسی از یک محصول جدید آلمانی به پدیده جهانی تبدیل شدند؟ در این مطلب از سایت فیدیلیو درباره تاریخچه پاستیل و هر آنچه باید درباره این تنقلات خوشمزه و دوست‌داشتنی در سراسر دنیا بدانید، خواهیم گفت.

تاریخچه پاستیل به شکل اولیه

«پاستیل» هم مثل همه خوراکی‌های دیگر، نمونه الگوبرداری شده از آبنبات‌های ژله‌ای اولیه با تغییر در فرمولاسیون تولیدی آن بود. در تولید اولین آبنبات‌های ژله‌ای از آرد یا نشاسته به جای ژلاتین استفاده می‌کردند تا بافتی نرم و درخشان داشته باشند. این آبنبات‌ها همان «لوکوم ترکی» بودند که تقریبا دو قرن و نیم پیش در امپراتوری عثمانی مشهور شدند.

قناد «حاجی بکیر افندی» در سال 1777 مغازه شیرینی‌فروشی خود را در استانبول امروزی افتتاح کرد و شروع به فروش مکعب‌های ژله‌دار با طعم‌های مختلف شیرین کرد. هرچند دستورالعمل‌های تولید مکعب‌های ژله‌ای به مرور کامل‌تر شد اما بسیاری بر این باورند که شباهت بافت پاستیل‌ها به لوکوم، باعث شد که تغییر در فرمولاسیون این خوراکی، به تولید پاستیل بینجامد.

تاریخچه پاستیل خرسی

اگرچه آبنبات‌های ژله‌ای در بازار جای خودشان را باز کرده بودند ولی تا اینجا هنوز یک خلأ در بازار آبنبات‌های عجیب و غریب وجود داشت و «هاریبو» کسی بود که این خلأ را پر کرد. «هانس ریگل»، یک کارگر آلمانی شاغل در شرکت شیرینی‌فروشی بود که در سال 1920 پس از ترک شغل خود، دست به تولید نوعی آبنبات ژله‌ای جدید زد. بعد از چند سال، کسب و کار ریگل رونق گرفت و باعث تاسیس یک کارخانه به نام «هاریبو» شد. نام هاریبو برگرفته از نام و نام خانوادگی هانس ریگل و زادگاهش، شهر «بن» آلمان است.

ماجرا از آنجا شروع شد که هانس ریگل قبلا برای یک شیرینی‌پز محلی در آلمان کار می‌کرد، اما نسبت به حرفه‌اش در آنجا بی‌علاقه شد چون می‌خواست کار یا محصولی را به نام خودش داشته باشد. بنابراین در سال 1920، ریگل و همسرش ماجراجویی جدیدی را آغاز و شرکت خود را راه‌اندازی کردند. هانس ریگل، نقش شیرینی‌پز اصلی را بر عهده گرفت و وظیفه طراحی و پخت و پز شیرینی‌های شرکت را داشت. او شیرینی‌های تولیدی‌‌اش را در نمایشگاه‌های خیابانی می‌فروخت و از همسرش می‌خواست شیرینی‌ها را با دوچرخه، به مشتریانشان تحویل بدهد. هر چند میزان فروش آنها خوب بود، ولی یک موضوع دیگر باعث شد محصولات تولیدی هانس ریگل، محبوبیت زیادی پیدا کنند.

پاستیل چه فرقی با آبنبات‌های ژله‌ای داشت؟

اولین محصولات «هاریبو» آبنبات‌های سفت بی‌رنگی بودند که ریگل در دیگ مسی در خانه درست می‌کرد. تولید این مدل آبنبات ادامه داشت تا اینکه ریگل از ژلاتین در طرز تهیه این آبنبات‌ها استفاده کرد و این کار، نتیجه شگفت‌انگیزی به دنبال داشت. ریگل شکر، صمغ طبیعی یا ژلاتین را با طعم میوه ترکیب کرد؛ کاری که قبلا هیچ کسی انجام نداده بود. این مخلوط از مواد باعث شد محصول نهایی، آبنبات جویدنی میوه‌ای مورد علاقه کودکان و بزرگسالان باشد. تا پیش از این، آبنبات‌های صمغی شامل شیرینی ترکی لوکوم (ساخته شده با نشاسته) یا آبنبات برنج ژاپنی (تهیه شده با برنج) وجود داشت. اما این اختراع، بر پایه ژلاتین بود که آن را منحصر به فرد می‌کرد.

چرا ریگل از خرس‌ها الگوبرداری کرد؟

هانس ریگل بعد از مدتی تصمیم گرفت، ظاهر آبنبات‌های ژلاتینی یا پاستیل‌هایش را جذاب‌تر کند. او در سال 1922 به این فکر افتاد که ژلاتین با طعم میوه را به شکل خرس درآورد. شکل خرسی پاستیل‌ها برای ادای احترام به یک سنت اروپایی که به قرن‌ها پیش برمی‌گردد، خلق شد. خرس‌های آموزش‌دیده «رقصنده» در قرون وسطی محبوبیت پیدا کردند و تا قرن بیستم این محبوبیت ادامه داشت. ریگل هم از این محبوبیت استفاده کرد. چون هر کسی به خرس‌های پاستیلی نگاه می‌کرد، به یاد «خرس‌های رقصنده» می‌افتاد.

البته امروزه وقتی در مورد خرس‌های رقصنده بیشتر بدانید، آبنبات‌های ژله‌ای خرسی کمتر برایتان جذابیت پیدا می‌کنند. در آن زمان، خرس‌های اسیر‌شده از طبیعت به‌عنوان توله شکار می‌شدند و به آنها آموزش می‌دادند تا با شیوه‌های توهین‌آمیز وحشتناکی نمایش بازی کنند. مربی‌ها به خرس‌های خود یاد دادند که برقصند و آنها را مجبور می‌کردند در حین پخش موسیقی روی صفحات فلزی روی آتش بایستند. با داغ شدن بشقاب‌ها، خرس‌ها از یک پنجه به پنجه دیگر می‌پریدند تا ناراحتی خود را تسکین دهند. در نهایت حیوانات یاد گرفتند که موسیقی را با درد مرتبط کنند و هر بار که آن موسیقی را می‌شنیدند پاهای خود را با حرکتی شبیه به رقص بلند می‌کردند. امروزه رقصیدن خرس‌ها در آلمان ممنوع است، اما میراث این سنت در هر کیسه پاستیل خرسی هنوز زنده است.

رونق کسب و کار هاریبو

در دهه 1930، کسب و کار هانس ریگل، از خانه به کارخانه‌ای با 160 کارگر منتقل شد و هر سال رونق بیشتری گرفت. این تعداد کارمندان کارخانه یا شرکت‌های هاریبو، هر سال افزایش می‌یابد و امروزه این شرکت خانوادگی بیش از 7 هزار کارمند در سراسر جهان دارد و روزانه بیش از 100 میلیون پاستیل خرسی تولید می‌کند. تا سال 1960، tanzbären یا «خرس‌های رقصنده» یکی از لوازم اصلی شیرینی‌فروشی‌های آلمانی بود و هاریبو آماده بود تا دامنه فعالیت و فروش محصولاتش را به دیگر کشورها گسترش دهد.

در آن سال هاریبو شروع به فروش محصولات خود به بازارهای اروپایی کرد. این شرکت ظاهر پاستیل‌ها را از خرس‌های باریک‌تر و طبیعی‌تر به شکل‌هایی شبیه خرس عروسکی که همه ما با آن‌ها آشنا هستیم، تغییر داد. در سال 1967، هاریبو شروع به تولید بسته‌های پاستیل خرسی چند رنگ کرد که قبلا فقط در رنگ طلایی به بازار عرضه می‌شدند و در سال 1975 آنها با نام تجاری goldbären یا «خرس طلایی» علامت تجاری گرفتند.

طعم‌های مختلف پاستیل خرسی کلاسیک

امروزه خرس‌های طلایی هاریبو در پنج طعم کلاسیک عرضه می‌شوند. این طعم‌ها شامل توت فرنگی، لیمو، پرتقال، آناناس و تمشک هستند. شاید جالب باشد بدانید که رنگ‌های مختلف پاستیل‌های خرس، طعم‌های متفاوتی دارند‌ و آنچه شما می‌چشید، همیشه با واقعیت مطابقت ندارد. مثلا برخی از مردم می‌گویند که «خرس سبز هاریبو» طعمی شبیه سیب یا هندوانه دارد، در حالی که این خرس‌ها طعم توت فرنگی دارند. این ناهماهنگی به خاطر تأثیر رنگ بر درک ما از طعم است. به این معنی که مغز ما بسیار قابل تلقین است. فقط دیدن رنگ زرد کافی است تا ما را متقاعد کند که طعم لیمو را می‌چشیم، حتی اگر چیزی با طعم میوه دیگری بخوریم. همین اصل در مورد رنگ‌ها و طعم‌های دیگر نیز صدق می‌کند.

ورود پاستیل به بازارهای جهانی

در سال 1981، دو شرکت به نام‌های «هرمان گولیتز» و «براک»، ساخت پاستیل‌های خرس‌های صمغی را در ایالات متحده آغاز کردند. سال بعد، هاریبو دفاتر خود را در این ایالت باز کرد. به زودی، آمریکایی‌ها پاستیل یا آبنبات صمغی را به هر شکلی که قابل تصور بود می‌خوردند. این شیرینی دوست داشتنی در سال 1982 به بازار ایالات متحده راه پیدا کرد و از آن زمان تا حالا در قفسه‌های فروشگاه‌ها خودنمایی می‌کند.

هاریبو ممکن است خرس صمغی را اختراع کرده باشد، اما آنها دیگر تنها برند بازار پاستیل نیستند. موفقیت جهانی آنها الهام‌بخش شرکت‌های دیگری مانند Brach’s، Jelly Belly و Albanese شد تا خط تولید خود را از پاستیل‌های خرسی شروع کنند. خود خرس‌ها هم در طول سال‌ها تکامل یافته‌اند. امروزه چندین برند، پاستیل‌های خرسی غول‌پیکر می‌فروشند که وزن آنها گاهی تا پنج پوند هم می‌رسد. اما بیشتر دوستداران شیرینی و تنقلات، هنوز هم ترجیح می‌دهند این پستانداران گوشتخوار پاستیلی را در بسته‌بندی‌های ریزتر و دوست‌داشتنی‌تر بخورند.

تنوع در تولید پاستیل‌ها

از آنجایی که محصولات جدید راه نجات هر شرکتی در رونق دادن به کسب و کارش هستند، طعم‌ها و رنگ‌های جدید به طور مداوم به فرمول پایه پاستیل اضافه می‌شوند. همچنین، اشکال منحصربه‌فردی در حال قالب‌گیری هستند و تعداد زیادی پاستیل جدید تولید می‌شوند. شکل‌های جدیدی از آبنبات صمغی هم در حال توسعه هستند که اخیرا ترکیبی از آبنبات صمغی و گل ختمی است.

در این میان، هاریبو با موجودی بیش از 1000 محصول، از برندهای دیگر موفق‌تر عمل می‌کند. در میان پاستیل‌های این شرکت، پاستیل‌های «هپی کولا» (Happy Cola) با طعم نوشابه، «خرس طلایی ترش»، «حروف الفبا» و (Starmix) پرفروش‌ترین محصولات هاریبو محسوب می‌شوند. البته برخی از پاستیل‌های هاریبو مخصوص کشورهای خاصی هستند. مثلا در ترکیه «لثه‌های دندان مصنوعی» پرفروش هستند. در بریتانیا پاستیل‌های میلک شیکی با طعم توت فرنگی، موز و کرم وانیلی پرفروشند. در فرانسه و آلمان هم، پاستیل‌هایی آبی رنگ به شکل «اسمورف‌ها» محبوب هستند.

چطور هاریبو در رقابت‌های بازار پاستیل پیروز شد؟

هاریبو برای رقابت با گولیتز، ترولی و دیگر شرکت‌های پاستیل و آبنبات، بسته‌بندی و طعم‌های محصولات خود را به‌روز کرد و شروع به فروش محصولات خود در سوپرمارکت‌ها و سایر خرده‌فروشان بزرگ کرد. آنها پاستیل را به کالایی تبدیل کردند که آمریکایی‌ها مشتاق بودند آن را بخرند. در واقع، خرس‌ها آنقدر محبوب شدند که دیزنی بین سال‌های 1985 تا 1991 یک مجموعه تلویزیونی انیمیشنی با عنوان «ماجراهای خرس‌های گامی» را پخش کرد.

کلیدهای موفقیت هاریبو شامل ثبات و کیفیت بازاریابی آبنبات و محصولات آن است. تا جایی که آنها واقعا توانسته‌اند این موقعیت را در بازار حفظ کنند. یکی دیگر از نقاط قوت و پیشرفت مداوم این برند مالکیت هاریبو توسط خانواده ریگل است که اکنون در نسل سوم تولید آبنبات است. فرزندان هانس ریگل، پل ریگل در سال 2009 درگذشت، هانس جونیور هم در سال 2013 درگذشت و برادرزاده هانس، با نام «گویدو»، در حال حاضر مسئولیت این شرکت را بر عهده دارد.

سخن پایانی

پاستیل یک اختراع خوشمزه‌ی اتفاقی بود که قبل از شروع جنگ جهانی دوم افتاد. این شیرینی کوچک لاستیکی (gummy candy) حالا مثل هر محصول محبوب جهانی دیگری صنعتی پررونق، رقابتی و پولساز است و از انحصار نام هاریبو خارج شده است. کشورهای زیادی این محصول را با نام‌های تجاری متفاوت و با طعم‌های متنوع تولید می‌کنند. برند پاستیل مورد علاقه شما چیست؟ کدام شکل و طعم پاستیل را بیشتر دوست دارید؟ خوشحال می‌شویم نظرات خود را با سایت فیدیلیو در میان بگذارید.