قدیمیترین شواهد مستقیم از لباس پوشیدن انسان خردمند، جامهای معروف به «لباس ترخان» است. لباس ترخان پیراهن کتانی یقه هفتی است که توسط فلندرز پتری مصرشناس در مقبرهای در قبرستان ترخان مصر باستان کشف شد. بهگزارش آیافال ساینس، در سالهای اخیر تاریخگذاری رادیوکربن نشان داد این لباس بین سالهای ۳۴۸۲ تا ۳۱۰۲ قبل از میلاد دوخته شده است.
تاکنون باستانشناسان لباسی قدیمیتر از لباس ترخان پیدا نکردهاند. این امر تعجبآور نیست؛ برخلاف امروز که بسیاری از لباسها از الیاف مصنوعی زیستتخریبناپذیر ساخته میشوند، لباسهای قدیمی از الیاف زیستتخریبپذیر حیوانی یا گیاهی مانند پشم یا کتان ساخته میشدند. لباس ترخان احتمالا به این خاطر دوام آورده است که در محیط بسیار خشکی قرار داشته که از تخریب آن جلوگیری کرده است.
هرچند لباس ترخان (تقریبا) تنها لباس بسیار قدیمی است که پیدا کردهایم، اولین شاهد از منسوجات بافتهشده نیست. اینجا است که شواهد حالت غیرمستقیم به خود میگیرد. بهعنوان مثال، باستانشناسان تکههایی از منسوجات بافتهشده گیاهی را در بقایای سکونتگاه باستانی چاتالهویوک ترکیه کشف کردند که تصور میشود حدود ۸۵۰۰ سال قدمت داشته باشد. این امر میتواند نشان دهد مردم در آن زمان لباس میساختند و لباس میپوشیدند.
اگر درمورد الیاف بررسی کنیم، شواهد بسیار قدیمیتری نسبتبه تکههای پارچه موجود در ترکیه وجود دارد. پژوهشگران در غاری در گرجستان الیاف کتان نبافته را پیدا کردند. برخی از الیاف پیچانده شده بودند و با رنگهای طبیعی رنگ شده بودند که پژوهشگران آن را بهعنوان شاهدی برای ساختن لباس پیشنهاد کردند. این الیاف حدود ۳۰ هزار سال قدمت دارند که جهش قابلتوجهی در زمان منشا لباس است.
۵۸۵۸