عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی را بشناسید

اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان دچار اختلال دوقطبی هستید، حتما باید با عوامل تشدید کننده اختلال دوقطبی آشنا باشید. در این مقاله، این عوامل را بررسی می‌کنیم.

در این مقاله می‌خوانید:

• اختلال دوقطبی چیست؟
• هیپومانیا چیست؟
• عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی
• خلاصه

اختلال دوقطبی چیست؟

اختلال دوقطبی با تغییرات غیرعادی در خلق و خو و انرژی مشخص می‌شود. این تغییرات، حداقل یک هفته در مورد شیدایی و حداقل دو هفته در مورد افسردگی طول می‌کشد. شیدایی و هیپومانیا علائم مشابهی دارند که عبارتند از:

• احساس خوشحالی، سرخوشی یا تحریک‌پذیری غیرمعمول، همراه با افزایش انرژی
• خلق و خوی بالا
• کاهش نیاز به خواب
• افکار رقابتی
• مشکل در تمرکز

در موارد شیدایی، این علائم به حدی شدید هستند که مشکلات قابل توجهی در زندگی روزمره بیمار ایجاد می‌کنند. مثلا ممکن است فرد نتواند به محل کار یا مدرسه برود.

بیشتر بخوانید: تله رهاشدگی چیست؟ علل، نشانه ها و درمان

هیپومانیا چیست؟

هیپومانیا، شکل کمتر شدید شیدایی است. در موارد هیپومانیا، عملکرد روزانه شخص به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. مثلا بیمار معمولا قادر به کار و معاشرت است. علائم افسردگی هم می‌تواند زندگی روزمره افراد را مختل کند. این علائم عبارتند از:

• غمگینی
• پوچی
• ناامیدی
• گریه

  برخی از دوره‌های افسردگی و شیدایی با از دست دادن واقعیت یا روان‌پریشی همراه است که با توهم یا هذیان مشخص می‌شود. خودکشی هم بین بیماران رایج است.

• از دست دادن علاقه به انجام فعالیت‌ها
• مشکلات خواب
• خستگی
• احساس گناه
• مشکل در تمرکز
• بیقراری یا کندی رفتار

وقتی این مشکلات شدید باشند، می‌توانند تاثیری عمیق‌تر بر زندگی بگذارند. برخی از دوره‌های افسردگی و شیدایی با از دست دادن واقعیت یا روان‌پریشی همراه است که با توهم یا هذیان مشخص می‌شود. خودکشی هم بین بیماران رایج است.
برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است دوره‌های بهبود کامل‌تر و احتمال عود بیشتری را تجربه کنند که هم برای دوره افسردگی، هم برای دوره شیدایی، صدق می‌کند.

عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی

آیا می‌توان از این دوره‌ها پیشگیری کرد؟ به احتمال زیاد، پاسخ منفی است. اما اگر از محرک‌های خاص آگاه باشید، ممکن است مدیریت اختلال دوقطبی آسان‌تر شود . مراقب محرک‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، باشید:

بیشتر بخوانید: اختلال دو قطبی نوع یک چیست؟ علائم و نحوه تشخیص دو قطبی نوع ۱

1- استرس

یکی از رایج‌ترین محرک‌های دوقطبی استرس است. رویدادهای منفی یا استرس‌زای زندگی با دوره‌های دوقطبی مرتبطند. به نظر می‌رسد که در اوایل دوره دوقطبی، دوره‌های افسردگی یا شیدایی در اختلال دوقطبی اغلب توسط رویدادهای استرس‌زا آغاز می‌شود.

در حالی که دلایل استرس فردی هستند، برخی از رویدادهای زندگی و الگوهای سبک زندگی مانند خواب یا مشکلات در رابطه ممکن است به عنوان محرک عمل کنند.

در حالی که دلایل استرس فردی هستند، برخی از رویدادهای زندگی و الگوهای سبک زندگی مانند خواب یا مشکلات در رابطه ممکن است به عنوان محرک عمل کنند.

2- تغییر در الگوهای خواب یا کمبود خواب

تغییر در الگوی خواب، یکی از علائم بارز اختلال دوقطبی است، اما در عین حال می‌تواند یک محرک باشد. افرادی که شیفتی کار می‌کنند ، افرادی که ساعات طولانی و متغیر کار می‌کنند و دانش‌آموزانی که کم خواب هستند ، همگی در معرض خطر یک دوره خلقی مکرر مرتبط با کمبود خواب هستند. علاوه بر این، سفر به منطقه زمانی متفاوت (سفر به کشوری که ساعت آن تفاوت زیادی با ساعت محل زندگی فرد دارد) می‌تواند محرک دیگری برای اختلال دوقطبی باشد.
ریتم‌درمانی فردی و اجتماعی، یکی از موثرترین اقدامات پیشگیرانه است. این رویکرد درمانی که به صورت جلسات گروهی و انفرادی برگزار می‌شود، به بیمار کمک می‌کند تا یک برنامه زندگی منظم از عادات خواب، رژیم غذایی و ورزش ایجاد کند که در مدیریت اختلال دوقطبی موثر است. سایر اشکال درمان، از جمله آموزش روانی و درمان شناختی‌رفتاری نیز می‌توانند در مدیریت این بیماری مفید باشند.

بیشتر بخوانید: اختلال دو قطبی نوع دو چیست؟ چه فرقی با نوع یک دارد؟

3- دعوا یا جر و بحث با همسر، همکاران، یا دوستان

روابط شکست‌خورده اغلب نتیجه اختلال دوقطبی درمان‌نشده است. اما دعوا کردن با یکی از عزیزانتان هم می‌تواند یک نشانه هشدار باشد. مشاجره می‌تواند به دلیل تحریک‌پذیری باشد که اغلب در طول یک دوره شیدایی یا افسردگی رخ می‌دهد، یا می‌تواند باعث استرس شود که عاملی برای تشدید دوره دوقطبی است. هر نوع تعارض در روابط چه با همسر، همکار، یا یکی از اعضای خانواده یا دوست می‌تواند استرس را تحریک کند.

4- جدایی یا شکست در ازدواج

تعدادی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، به‌ویژه آن‌هایی که سابقه دوره‌های شیدایی شدید دارند، در ازدواج خود دچار شکست می‌شوند. اگر در حال طلاق هستید، بهتر است حتما از مشاور یا روانشناس کمک بگیرید تا بتوانید علائم استرس و اضطراب را کاهش دهید، یا کنترل کنید.
اگر فرایند طلاق به شما استرس می‌دهد کارهای طلاق را از طریق وکیل انجام دهید، یا به شخص دیگری وکالت دهید تا تصمیمات مهم مثل طلاق یا تصمیمات مالی را برای شما بگیرد.

5- سوء مصرف الکل و مسمومیت با مواد مخدر

مصرف مواد مخدر و الکل باعث اختلال دوقطبی نمی‌شود، اما می‌تواند باعث بروز ناگهانی دوره شیدایی یا افسردگی شود . مسمومیت با موادی مانند کوکائین و آمفتامین‌ها می‌تواند باعث ایجاد یا بدتر شدن علائم شیدایی شود.

6- داروهای ضد افسردگی، کورتیکواستروئیدها و سایر داروها

درمان اختلال دوقطبی می‌تواند با ایجاد حالت‌ها و رفتارهای ناپایدار، باعث ایجاد دوره‌های شیدایی شود. بسیاری از روانپزشکان می‌گویند بیماران پس از شروع داروهای ضد افسردگی وارد مرحله شیدایی شده‌اند. اما در مورد افسردگی دوقطبی چه باید کرد؟ برای افسردگی دوقطبی، داروهای ضدافسردگی باید فقط با تثبیت‌کننده‌های خلق و خو یا تثبیت‌کننده‌ها استفاده شوند.

بیشتر بخوانید: چطور بی انگیزگی در افراد افسرده را درمان کنیم؟

7- آغاز فصل جدید

حدود 20درصد از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی با تغییر آب و هوا دچار نوسانات خلقی می‌شوند. به طور خاص، احتمال بیشتری وجود دارد که بیماران در اوایل زمستان دچار افسردگی فصلی و در بهار یا تابستان، دچار شیدایی یا هیپومانیا شوند.
کارشناسان، دلیل این موضوع را نور خورشید می‌دانند. ریتم شبانه‌روزی بدن ، پاسخ درونی بدن به تغییرات در یک روز ۲۴ ساعته و تحت تاثیر میزان نور خورشید است که هر روز دریافت می‌کنیم. این پاسخ توسط مجموعه پیچیده‌ای از ژن‌ها که به آن‌ها « ژن‌های ساعت » گفته می‌شود، کنترل می‌شود. اگر برخی از این ژن‌ها غیر طبیعی باشند، ممکن است در خطر اختلال دوقطبی فصلی باشید.

8- بارداری همراه با تغییر الگوی خواب و تغییر هورمون ها

طبق تحقیقات انجام شده، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در معرض خطر افزایش خلق و خو در دوره پس از زایمان (هفته‌ها و ماه‌های پس از زایمان) هستند. تغییر الگوی خواب، تغییر در داروها و تغییرات هورمونی پس از زایمان می‌تواند به عنوان عوامل خطر برای دوره روان‌پریشی باشد.

تغییر الگوی خواب، تغییر در داروها و تغییرات هورمونی پس از زایمان می‌تواند به عنوان عوامل خطر برای دوره روان‌پریشی باشد.

اختلال دوقطبی به شدت با روان‌پریشی پس از زایمان، مرتبط است . روان‌پریشی پس از زایمان، یک بیماری روانی شدید که با ناتوانی در پاسخگویی عاطفی به نوزاد تازه متولد شده یا با افکار آسیب رساندن به نوزاد مشخص می‌شود. در طول بارداری، مطمئن شوید که با تیم پزشکی خود در ارتباط هستید و رویکردهای درمانی را ادامه می‌دهید. بر رویکردهای درمانی که می‌توانید در طول بارداری و بعد از آن تمرکز کنید تا از افسردگی پس از زایمان، شیدایی پس از زایمان یا روان‌پریشی پس از زایمان جلوگیری کنید.

9- مسائل مالی و عاطفی به دلیل از دست دادن شغل

یکی از استرس‌های غیر قابل پیش‌بینی زندگی، از دست دادن شغل و احساسی است که ممکن است در مورد از دست دادن شغل داشته باشید. افرادی که از شغل خود راضی نیستند، ممکن است از دست دادن شغلشان را رهایی‌بخش بدانند. اما برای دیگران، فشارهای مالی و عاطفی می‌تواند باعث استرس شدید شود. در هر صورت، تغییر چشمگیر در احساس می‌تواند یک دوره دوقطبی را آغاز یا تشدید کند .

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با متخصصان روانشناسی

10- مرگ یکی از عزیزان

مرگ یکی از عزیزان، ممکن است استرس‌زاترین رویداد زندگی هر شخص باشد. بسیاری از افراد با موفقیت در طول دوره سوگواری عزیزانشان به مدیریت اختلال دوقطبی خود می‌پردازند، اما برای برخی دیگر ممکن است مرگ عزیزان عواقب شدیدی به همراه داشته باشد.
این اتفاق، زمانی رخ می‌دهد که فردی که علائم دوقطبی‌اش ثابت است در مراسم تشییع جنازه شرکت می‌کند و در طول هفته بعد دچار تشدید علائم می‌شود. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی باید در دوره سوگ تحت نظارت و حمایت بیشتر قرار بگیرند .

خلاصه

استرس، مرگ یکی از عزیزان، از دست دادن شغل و مسائل مالی و عاطفی آن، بارداری همراه با تغییر الگوی خواب و تغییر هورمون‌ها، تغییر در الگوهای خواب یا کمبود خواب و دعوا با همسر، همکار، خانواده، یا دوستان، برخی از عوامل تشدیدکننده اختلال دوقطبی هستند.

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.