چرا آتش جنگ غزه خاموش نمی‌شود؟! / اسرائیل به دنبال چیست؟

فرارو-آمریکا قطعنامۀ پیشنهادی برای آتش‌بس فوری انسان‌دوستانه در جنگ اسرائیل و حماس را که وارد سومین ماه خود شد، وتو کرد. این اتفاق در آخرین نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ جمعه ۱۷ آذرماه رخ داد.

به گزارش فرارو، آمریکا پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی برای برقراری فوری آتش‌بس در جنگ غزه را با استناد به بند نادر ۹۹ سازمان ملل وتو کرد، سفیر انگلستان نیز گفت او به نمایندگی دولت ریشی سوناک به این قطعنامه رأی ممتنع داده است، زیرا در آن، حماس به خاطر حمله مرگبار به مردم اسرائیل محکوم نشده بود. به جز این دو کشور، ۱۳ عضو دیگر از میان ۱۰ عضو غیردائم شورای امنیت و پنج عضو دائم شورا با پیش‌نویس قطعنامه که از سوی امارات متحده عربی (عضو غیردائم) ارائه شده بود، موافق بودند.

گیلاد ارادان سفیر اسرائیل در سازمان ملل متحد از جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به خاطر وتوی قطعنامه وقفه نبرد‌ها در شورای امنیت سازمان ملل تشکر کرد. ارادان در شبکه اکس (توییتر سابق)، نوشت: «اقدام دولت بایدن، حمایت قاطعانه از اسرائیل و نشانه‌ای از پایبندی به ارزش‌ها است.» با وجود خوشحالی مقام‌های اسرائیلی، دیدبان حقوق‌بشر می‌گوید آمریکا با وتو قطعنامه غزه خود را در معرض «هم‌دستی در جنایات جنگی» قرار داده است

دیمیتری پولیانسکی، معاون نماینده دائم روسیه در این سازمان نیز، گفت: «آمریکا با این کار، هزاران غیرنظامی دیگر را در فلسطین و اسرائیل همچنین کارکنان سازمان ملل را که در تلاش برای کمک به آن‌ها هستند، به مرگ محکوم کرد» ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشور نیز ضمن محکوم کردن اقدام آمریکا در وتوی قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد برای برقراری آتش‌بس انسان‌دوستانه در غزه گفت: «دولت آمریکا با این کار ثابت کرد که بازیگر و عامل اصلی در کشتار غیرنظامیان و شهروندان فلسطینی، به ویژه زنان و کودکان و تخریب زیرساخت‌های حیاتی در غزه است».

ایالات متحده در شرایطی این قطعنامه را وتو کرده است که آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، روز چهارشنبه هفته گذشته، «ماده ۹۹ منشور سازمان ملل متحد» را برای تسریع در اقدام شورای امنیت در مورد جنگ اسرائیل و حماس مورد استناد قرار داد، ماده‌ای که ده‌ها سال بود، مورد استفاده قرار نگرفته بود.

با توجه به این تحولات، پرسش‌هایی مطرح است، از جمله این که آیا این شرایط به معنای شکست سازمان ملل در ایجاد صلح در غزه است و سیاست‌های ایالات متحده برای آتش بس دائم یا موقت در غزه چه تغییراتی کرده است؟ قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین ایران در یونان و مالزی و تحلیلگر سیاسی در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

آمریکا هیچوقت به دنبال آتش بس دائم در غزه نبود

قاسم محبعلی به فرارو گفت: «آمریکا هیچوقت به دنبال «آتش بس» به مفهوم واقعی نبود. آمریکا به دنبال یک توقف انسان دوستانه درگیری در غزه بود. هیچ یک از سران ارشد دولت بایدن در سخنان خود صراحتا از عبارت آتش بس برای توصیف شرایط ایده ال خود سخن نگفته اند. گاهی مترجم‌ها در ترجمه سخنان مقام‌های انگلیسی زبان دچار اشتباهاتی شده اند و صحبت آنان را به عنوان تمایل برای آتش بس کامل ترجمه کرده اند. در حالی که آمریکایی ها، هیچوقت عبارت «ceasefire» استفاده نکرده اند. تاکید آمریکا بیشتر بر وقفه‌ای است که بتوانند اسرای خود را آزاد کنند. اتفاقا دولت بایدن در کنترل افکار عمومی نیز موفق ظاهر شد و از طریق آتش بس موقت و آزادسازی برخی اسراء مانع از توسعه تظاهرات مردم شد. در نتیجه آمریکا و اسرائیل روی سیاست‌های پیشین خود پافشاری می‌کنند.»

وی افزود: «اسرائیل به دنبال سه دستاورد اصلی است: نابودی حماس، آزادی کلیه گروگان‌های اسرائیلی و ساختاری جدید برای اداره غزه بدون حماس. البته درباره این که ساختار مذکور دقیقا چگونه باشد بین آمریکا و اسرائیل، اختلاف نظر‌هایی وجود دارد. اما روی یک موضوع اتفاق نظر دارند: «سلب قدرت حماس در منطقه». البته درباره این که مدت زمان جنگ چقدر باشد نیز بین آمریکا و اسرائیل یا بهتر است بگوییم بایدن و نتانیاهو اختلافاتی وجود دارد. شاید اگر دونالد ترامپ یا امثال جورج بوش، در زمان جنگ غزه سرکار بودند، شاهد شدت عمل بیشتری بودیم. دولت بایدن علاقه‌مند است زمان جنگ کوتاه‌تر باشد، برخی تحلیلگران معتقدند آمریکا مایل است تا پایان سال، جنگ نیز، تمام شود، اما ممکن است این تمایل از سوی دولت نتانیاهو وجود نداشته باشد و مایل باشد جنگ را تا رسیدن به تمامی اهداف خود نه فقط در غزه، بلکه در کل کرانه باختری و به ویژه شهر قدیمی قدس ادامه دهد و این مناطق را از حضور همه فلسطینیان تخلیه کند.»

قدرت ضعیف سازمان ملل در اثرگذاری بر جنگ غزه

سفیر پیشین ایران در مالزی و یونان گفت: «نقش انتونیو گوترش در مناسبات بین اسرائیل و فلسطین در حد توصیه است. دبیر کل سازمان ملل، نقش اجرایی در صلح و امنیت ندارد. درواقع شورای امنیت و ۵ قدرت صاحب حق وتو، نقش عملی و اجرایی دارند. رکن اصلی و اساسی سازمان ملل متحد، شورای امنیت است؛ بنابراین همه چیز به تصمیم شورای امنیت بستگی دارد. شورای امنیت نیز بر اساس منافع ۵ قدرت پیروز در دو جنگ جهانی اول و دوم تنظیم شده است و منافع و امنیت آن‌ها بر منافع و امنیت سایر کشورها، اولویت دارد؛ بنابراین با توجه به این که امنیت آمریکا و اسرائیل به هم پیوسته است و امکان تفکیک در آن وجود ندارد، اگر کسی دچار این اشتباه شود که فکر کند بین منافع اسرائیل و امریکا، می‌توان انفکاک ایجاد کرد، احتمالا ساختار قدرت را در در سیاست بین الملل متوجه نشده است. این همان اشتباهی است که اعراب طی مدت‌های طولانی انجام می‌دادند و تصور می‌کردند، با نزدیکی به آمریکا می‌توانند بین اسرائیل و آمریکا فاصله ایجاد کنند. در حالی که چنین چیزی امکان پذیر نبوده و نیست. اسرائیل و آمریکا را باید با هم تصور کرد.»

وی افزود: «تنها کشوری که می‌تواند درباره ادامه جنگ، پایان جنگ و شرایط پس از جنگ، اعمال نفوذ کند، ایالات متحده است. در طول ۷۵ سال گذشته نیز همواره به همین منوال بوده و دولت‌های امریکا نیز بدون خواست اسرائیل و لابی این کشور، تصمیم نمی‌گرفته اند و لذا باید این موضوع را درک کرد و هر کشوری که این موضوع را به درستی درک نکند، نمی‌تواند در قبال ایالات متحده به درستی سیاست گذاری کند. روس‌ها از زمان شوروی و پیش از جنگ سرد، حامی اسرائیل بودند، چینی‌ها نیز که مدت‌ها روابط خود را با اسرائیل قطع کرده بودند، در راستای توسعه، برخی روابط راهبردی را با اسرائیل احیا کردند. هند نیز رفتاری مشابه را در پیش گرفته است و یکی از کشور‌هایی است که تلاش دارد روابط خود را با اعراب، اسرائیل و سایر کشور‌ها به شکل موازی ادامه دهد. این روابط نه صرفا به خاطر خود اسرائیل است، بلکه بیشتر به خاطر حفظ رابطه با اسرائیل است. چون می‌دانند، اگر رابطه خودرا با اسرائیل کاهش دهند، مستقیما روابطشان با ایالات متحده تحت تاثیر قرار می‌گیرد. معتقدم در دنیای روابط بین الملل، اسرائیل و آمریکا، ۲ موجودیت مجزا ندارند.»

ممکن است جانشین نتانیاهو فردی تندرو باشد

مدیرکل اسبق خاورمیانه و شمال آفریقا در وزارت امور خارجه کشور، گفت: «سازمان ملل، بیشتر نقش توصیفی دارد. نقش سازمان ملل اجرایی نیست و همانطور که تاکید کردم نقش شورای امنیت مهمتر است. یکی از قابل پیش بینی‌ترین جا‌هایی که آمریکا از حق وتوی خود استفاده می‌کند نیز همین مسائل مرتبط با اسرائیل است. تنها کشوری که اجازه نداد فلسطین به عنوان «عضو کامل سازمان ملل» پذیرفته شود، ایالات متحده بود که در این زمینه وتو کرد. امریکا می‌خواهد کشور فلسطین از درون سیاست‌هایی که اسرائیل در قبال فلسطین دارد، متولد شود. اگر آمریکا صحبت از تشکیل ۲ دولت می‌کند، به معنای شکل گیری کشور فلسطینی مستقل از منافع و امنیت اسرائیل نیست، بلکه کشور فلسطینی در خدمت منافع و امنیت اسرائیل است. این نوع سیاست حتی با سیاست کشور‌های اروپایی متفاوت است. به همین دلیل تنظیم سیاست در قبال اسرائیل را همزمان باید تنظیم سیاست در قبال آمریکا تلقی کرد.»

وی افزود: «مسائل سیاست داخلی آمریکا و اسرائیل مانع از حمایت امریکا و اسرائیل در سیاست خارجی از یکدیگر نمی‌شود. نتانیاهو با رقبای داخلی خود درگیر است و حتی دولت و کابینه وی در خطر قرار دارد، اما وقتی اسرائیل با جنگ مواجه است، نمی‌توانیم منتظر تغییر و تحولی داخل اسرائیل باشیم. اما باید به این نکته نیز دقت کنیم که ممکن است بعد از پایان جنگ افرادی رادیکال‌تر از نتانیاهو سر کار بیایند. اینگونه نیست که لزوما با کنار رفتن نتانیاهو از قدرت، یک فرد صلح طلب یا متعادل در اسرائیل سر کار بیاید. شاید فردی تندرو‌تر با افکاری مشابه فردی که می‌گفت باید از بمب هسته‌ای استفاده کنیم، در اسرائیل به قدرت برسد. درباره بایدن نیز این یک حقیقت است که وی نسبت به ترامپ، وضعیت خوبی ندارد به طور کلی دموکرات ها، وضعیت خوبی ندارند. بین جمهوری خواهان، دونالد ترامپ یکه تاز است و اگر همین امروز انتخابات برگزار شود، ترامپ برنده انتخابات است. البته من درباره امروز صحبت می‌کنم نه چند ماه دیگر. به همین دلیل معتقدم شاید رفتار‌های بایدن با هدف جمع کردن رای یا به دست آوردن دل برخی جریان‌های راست و وابسته به جریان‌های صهیونیسم است. اما مشخص نیست این اقدامات تا چه حد در جمع کردن رای برای بایدن موثر باشد. فارغ از مسئله غزه، به دلایل دیگری، وضعیت بایدن در آمریکا چندان ایده آل نیست و دموکرات‌ها فعلا جایگزین مناسبی برای وی ندارند. با این شرایط شاید حتی ریاست جمهوری بایدن تک دوره‌ای باشد.»