مهم‌ترین تحولات سیاسی جهان در سال 2023

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سال 2023 میلادی نیز مانند سال‌های پیشین و به روایتی با شدت بیشتر، همراه با بحران‌ها و حوادث زیادی در صحنه بین الملل همراه بود؛ از حوادث تلخ و دردناک گرفته تا تحولات تاریخ‌ساز، همگی موجب شدند سال گذشته یکی از نقاط عطف بین المللی در قرن بیست و یکم به شمار رود.

در نخستین روزهای ورود به سال 2024 میلادی بی مناسبت نیست مروری بر وقایع مهمی که جهان پشت سر گذاشت، داشته باشیم.

تحکیم جایگاه جمهوری اسلامی ایران در پیمان شانگهای و پیوستن به بریکس موجب شد تلاش برای انزوای دیپلماتیک ایران به وسیله غرب تا حد زیادی خنثی شود

موفقیت های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران

پس از چند سال تنش و فشار بین المللی علیه ایران، سال گذشته میلادی با گشایش‌های قابل توجهی در عرصه دیپلماتیک همراه شد. بهبود ناگهانی روابط ایران با عربستان سعودی که گسترش همکاری‌های دوجانبه در کنار تنش‌زدایی و کاهش خصومت‌ها را به دنبال داشت، موجب به وجود آمدن افق نوینی در مناسبات غرب آسیا و تعامل بیشتر با جهان عرب شد.

آمریکا به دنبال جنگ نیابتی با جمهوری اسلامی به رهبری عربستان بود که در این جنگ تأمین مالی جنگ رسانه‌ای و تسهیل و زمینه سازی برای تهدید امنیتی ایران به عربستان سعودی سپرده شده بود. با اتخاذ مواضع مستقل‌تر ریاض نسبت به غرب به تدریج این پروژه تضعیف شد تا در نهایت با میانجی گری چین، روابط ایران و عربستان بهبود یافت.

تحکیم جایگاه جمهوری اسلامی ایران در پیمان شانگهای و پیوستن به بریکس موجب شد تلاش برای انزوای دیپلماتیک ایران به وسیله غرب تا حد زیادی خنثی شود. موضوع برجام که در سال‌های گذشته از سوی برخی دولتمردان به اقتصاد و امنیت ملی کشور گره زده می‌شد، اینک به موضوعی با درجه اهمیت پایین تر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بدل شد و دیپلماسی التماسی، جای خود را به ثبات قدم و مقاومت داده است.

در سال گذشته میلادی بار دیگر بی‌اثر بودن راهبرد تحریم و اعمال فشار علیه ملت ایران اثبات شد و در حال حاضر غرب را به صرافت تدوین «پلان B» انداخته است.

تداوم جنگ اوکراین و تغییر هندسه قدرت جهانی

جنگ اوکراین هر چند به لحاظ امنیتی و راهبردی گزینه‌ای ناگزیر برای مسکو به شمار می‌آمد، اما بایست این واقعه را اعلام حضور مجدد روسیه به عنوان قدرتی تأثیرگذار در نظام بین المللی قلمداد کرد. بعد از پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و به محاق رفتن قدرت بلوک شرق در سه دهه گذشته دوباره روس‌ها از خاکستر برخاستند و با جنگ اوکراین جایگاه خود را به عنوان ابرقدرت احیا شده تثبیت کردند.

تغییر هندسه قدرت جهانی در اینجا به معنای پایان یافتن عصر جهان تک قطبی و یکجانبه گرایی آمریکاست که در سال گذشته با مانور قدرت روسیه در اوکراین برجسته‌تر شد

جنگ اوکراین را از منظری می‌توان به مناظره میان ملوسی‌ها و آتن در جنگ پلوپونزی تشبیه کرد، آنجایی که یونانی ‌ها برای حفظ توازن قوا با اسپارت ملوسی‌ها را از اتحاد با اسپارت برحذر ‌داشتند. توسیدید، مورخ عهد باستان از این واقعه به عنوان نمونه‌ای از واقع ‌گرایی در روابط بین‌الملل یاد می‌کند.

تغییر هندسه قدرت جهانی در اینجا به معنای پایان یافتن عصر جهان تک قطبی و یکجانبه گرایی آمریکاست که در سال گذشته با مانور قدرت روسیه در اوکراین برجسته‌تر شد. در عین حال، تشدید سیاست‌های گریز از مرکز چین و حرکت مهارنشدنی این کشور به سمت بدل شدن به هژمونی جدید نظام بین‌الملل، موجب شد واشنگتن فرارسیدن دوران پسا آمریکا را به عینه مشاهده کند.

پیوستن کشور‌های جدیدی به پیمان شانگهای و بریکس در کنار تغییر در الگو‌های امنیت منطقه‌ای بیانگر این است تغییر هندسه قدرت جهانی اجتناب ناپذیر شده و در آینده بایست منتظر شکل‌گیری قطب بندی های جدید قدرت با محور رقابت تنگاتنگ غرب و شرق بود.

عملیات «طوفان الاقصی»

حملات مقاومت فلسطین علیه شهرک‌های رژیم صهیونسیتی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ نقطه عطف مهمی در تاریخ منطقه و جهان به وجود آورد که پیامدهای آن همچنان در حال تکوین است. زیر سؤال رفتن هیمنه رژیم صهیونیستی، آشکار شدن نفوذ پذیر بودن این رژیم در زمینه های نظامی و اطلاعاتی و در کل، شکننده بودن ماهیت رژیمی که سال‌ها عظمت دروغین خود را تبلیغ می‌کرد، از آثار حمله حماس به سرزمین ‌های اشغالی است.

پیمان ابراهیم که پیش تر به وسیله امت اسلامی منسوخ و مطرود شده بود، بعد از وقایع سرزمین‌های اشغالی دولت ‌های اسلامی را در همراهی با رژیم صهیونسیتی با تردید جدی مواجه کرد‌. از موضع گیری‌های عربستان و دیگر کشور‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس علیه جنایت های صهیونیست‌ها تا تصویب نمادین مجلس الجزایر برای ورود به جنگ با رژیم صهیونیستی و انتقادات تند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی همگی از اثرات عملیات «طوفان الاقصی» در تغییر مواضع دولت‌های اسلامی به شمار می‌روند.

در ادامه، حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به غیرنظامیان و مناطق مسکونی، بیمارستان‌ها و مدارس نواز غزه بیش از گذشته ماهیت ددمنشانه این رژیم را به افکار عمومی جهان نشان داد و مظلومیت مردم فلسطین آشکار‌تر شد؛ به نحوی که شاهد تظاهرات ضد صهیونیستی و اعتراضات مدنی در شهرهای اروپایی در کنار فعالیت گسترده خودجوش در شبکه‌های اجتماعی در ماه‌های اخیر هستیم.

با حمله زمینی نظامیان صهیونیست به غزه عواملی مانند ماهیت چریکی نیروهای حماس، احاطه به منطقه و شبکه درهم تنیده تونل‌های زیرزمینی جنگ را به باتلاقی برای نظامیان صهیونیست بدل کرده است که با توجه به راهبرد مبهم و اختلافات درونی رژیم صهیونسیتی، شکست قریب‌الوقوع آنان را به دنبال خواهد داشت.

به وقایع کلیدی فوق شروع پیش رقابت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، گسترش رکود اقتصادی و تورم در حوزه اقتصادی یورو، تشدید بحران قره‌باغ کوهستانی و تهدیدات اتمی کره شمالی علیه غرب را می‌توان به عنوان رخدادهای قابل تأمل سال ۲۰۲۳ میلادی بیان کرد.

امید اینکه 2024، سالی پر از صلح و آرامش در جهان به ویژه برای مردم زیر ظلم و ستم سرزمین‌های اشغالی باشد و در عین حال روند مثبت جمهوری اسلامی ایران در پیشبرد سیاست‌های منطقه‌ای و بین المللی تداوم یابد.