سوگیری های شناختی در ادراک بصری چگونه توصیف میشوند ؟

به گزارش میگنا رسانه روانشناسی و تاب آوری ایران درک ما از جهان دقیق ترین نیست، بلکه برای بقای ما مفیدترین است. حواس ما کامل ترین نمایش جهان را به ما ارائه می دهند یا در خدمت بقای ما هستند؟
به توانایی مغز در پردازش و استخراج معنی و مفهوم برای آنچه که دیده می‌شود، ادراک دیداری می‌گویند. این تفسیر شامل جهت‌گیری فضایی، رنگ، بافت و… اس بنابراین ادراک بصری ربطی به عملکرد بینایی ندارد، مثلاً اینکه فرد چقدر واضح می‌بیند، بلکه به توانایی مغز برای نتیجه‌گیری از اطلاعات جذب شده از طریق چشم اشاره می‌کند.
بینایی یعنی دیدن ولی ادراک بینایی یعنی تفسیر، فهم و معنی بخشیدن به اطلاعاتی که از طریق چشم دریافت می شود . فردی که مشکل ادراک بینایی دارد ممکن است در تشخیص حروف از همدیگر، تشخیص شکل از زمینه، دنبال کردن خطوط، جورکردن اشیاء براساس رنگ ، شکل، اندازه و طبقه بندی اشکال هندسی مشکل داشته باشد.
در 50 سال گذشته، روان شناسانی مانند دانیل کانمن و آموس تورسکی (برندگان جایزه نوبل) نشان داده اند که ادراک انسان اغلب کامل نیست و در عوض بسیار گزینشی است.
اکنون آزمایش ها تایید کرده اند که فهرست کاملی از نمونه های سوگیری های شناختی وجود دارد. یکی از مهم ترین آنها سوگیری تایید است. ما اغلب اطلاعات جدید را به گونه ای پردازش می کنیم که باورها و انتظارات ما را تایید کند. اما تا به حال، محققان نتوانسته اند به طورکامل توضیح دهند که این تحریف ها در چه شرایطی وارد عمل می شوند و دقیقا چه زمانی در فرایند ادراکی شروع می شوند.
مطالعات نشان می دهد که مغز از قبل، درک بصری اشیای روی شبکیه را در زمانی که به نفع ما باشد تنظیم می کند، به بیانی دیگر ما به طور ناخودآگاه می بینیم که خیلی چیزها درمورد بقا، رفاه یا سایر علایق ما تحریف شده اند. محققان توانستند از طریق یک سری آزمایش ها ثابت کنند که وقتی زمینه تصمیم گیری تغییر می کند، مردم چیزهای مشابهی را متفاوت درک می کنند. از 86 شرکت کننده در این مطالعه خواسته شد تا دو الگوی راه راه سیاه و سفید را که به نام تکه های گابور شناخته می شوند، به طور مکرر با یکدیگر مقایسه کنند و بگویند کدام الگو به زاویه 45 درجه نزدیک تر است. هدف این بود که تا حد امکان امتیاز کسب کنیم.
در راند اول به ازای هر پاسخ صحیح 15 امتیاز دریافت کردند. اما در راند دوم، زمینه تصمیم گیری تغییر کرد: دیگر اهمیتی نداشت که پاسخ درست یا غلط باشد. در عوض، امتیاز به طور مداوم از صفر به 45 افزایش یافت. شرکت کنندگان باید در هر دو راند یک چیز را می دیدند. آنها واقعا باید هر دو بار به یک نتیجه می رسیدند. به این دلیل که وقتی به چیزی نگاه می کنیم، شبکیه چشم ما نور منعکس شده را به اطلاعات بصری تبدیل می کند که از طریق مسیرهای عصبی به مغز ما منتقل می شود.
در آنجا، آنها با دانش و تجربه قبلی ما مطابقت داده می شوند و برای ارائه یک تصویر سه بعدی پردازش می شوند. اطلاعات بصری در هر دو راند یکسان بود، اما هنگامی که محققان آزمایش را ارزیابی کردند، متوجه شدند که شرکت کنندگان در راند دوم، ادراکات خود را برای کسب حداکثر امتیاز تنظیم کرده بودند. اگر آنها واقعا جهان را عینی می دیدند، نباید هیچ تفاوتی بین دو راند وجود داشته باشد. ارزیابی شرکت کنندگان از زوایای وصله های گابور باید هر بار بدون توجه به زمینه تصمیم گیری، یکسان باشد.
این نشان می دهد که مردم به طور انعطاف پذیر و ناخودآگاه ادراکات خود را زمانی که به نفعشان باشد، تنظیم می کنند. محققان استنباط می کنند که تحریف های شناختی، خطاهایی هستند که باعث می شوند قضاوت ها و تصمیم های نادرست یا غیرمنطقی بگیریم و اصل موضوع را از دست بدهیم. از آنجایی که توانایی های شناختی ما محدود است، در واقع منطقی است که ما جهان را به شیوه ای تحریف شده یا انتخابی درک کنیم. حتی شبکیه چشم اطلاعات مفید را در اولویت قرار می دهد.
به نظر می رسد درک بصری ما بیشتر از آنچه قبلا تصور می شد، به کاربرد بالقوه اطلاعات بستگی دارد. در آزمایش دیگری، محققان نشان دادند که شبکیه چشم ما، در حال حاضر سعی می کند اطلاعات را به سودمندترین روش ممکن پردازش کند. به محض اینکه به چیزی نگاه می کنیم، سعی می کنیم منافع خود را به حداکثر برسانیم. این بدان معناست که سوگیری شناختی خیلی قبل از اینکه ما آگاهانه درباره چیزی فکر کنیم شروع می شود. به این دلیل که بسیاری از اطلاعات در درک، گم می شوند. بنابراین، فیلترکردن، اولویت بندی و انتخاب اطلاعات در اسرع وقت برای مغز کارآمدتر است.

محققان این نتایج را روی یک عامل هوش مصنوعی آزمایش کردند که تحت آزمایش های مشابه به عنوان موضوعات انسانی قرار گرفتند. برای دستیابی به بالاترین امتیاز ممکن در آزمایش، عامل هوش مصنوعی زمانی که پردازش اطلاعات را شروع کرد، تلاش برای نشان دادن دقیق جهان را متوقف کرد. عامل، همان سوگیری ادراکی مشاهده شده در انسان را نشان داد. سوگیری ها، ریشه ای عمیق تر از آنچه قبلا تصور می شد دارند. نتایج این مطالعه ممکن است نور جدیدی را درباره بحث سوگیری ها در انسان ها و عوامل هوش مصنوعی روشن کند. شاید شناسایی و تغییر این انحرافات بسیار دشوار باشد، زیرا بخشی از ناخودآگاه بینایی ما هستند. آنها قبل از اینکه بتوانیم به چیزی که می بینیم فکر کنیم، وارد می شوند. این واقعیت که ادراک ما به جای نمایش کامل جهان، برای افزایش منافعمان برنامه ریزی شده است، کار را سخت تر می کند. با این حال، نتایج این مطالعه می تواند به ما کمک کند تا راه های جدیدی برای شناسایی و اصلاح سوگیری ها پیدا کنیم.
بقا، ادراک بصری ما را دیکته می کند. درک ما از جهان دقیق ترین نیست، بلکه برای بقای ما مفیدترین است. محققان با دستکاری زمینه و پاداش وظایف بصری دریافتند که ادراک بصری ما، حتی در سطح شبکیه، برای به حداکثر رساندن منافع شخصی تغییر می کند. این یافته نشان می دهد که سوگیری های شناختی نه تنها ممکن است بر فرایند تصمیم گیری ما تاثیر بگذارد، بلکه درک اساسی ما را نیز تغییر می دهد.

این مطالعه شواهدی ارائه می دهد که سوگیری های شناختی فقط خطاهایی نیستند که قضاوت های نادرست را ایجاد می کنند، بلکه درواقع جزء لاینفک استراتژی بقای ما هستند، زیرا به ما امکان می دهند به دلیل توانایی های شناختی محدودمان، جهان را به روشی انتخابی درک کنیم. علاوه بر ادراک بصری، نتایج مطالعه ممکن است به سایر ادراکات حسی نیز گسترش یابد که نشان می دهد تعامل کلی ما با جهان به طور قابل توجهی تحت تاثیر زمینه و مزایای بالقوه است، نه فقط یک تفسیر عینی از ورودی های حسی. سوگیری ها حتی قبل از اینکه ما آگاهانه در مورد آنچه که می بینیم فکر کنیم، شروع می شود. این واقعیت ممکن است توضیح دهد که چرا شناسایی و تغییر این تحریف ها دشوار است و این، ماهیت ریشه دار سوگیری های شناختی در سیستم ادراکی ما را برجسته می کند.