استراتژی و آرایش اصلاح طلبان برای انتخابات 1402

از ۱۱ دی ماه تا ۱۱ اسفند سیب انتخابات در عرصه سیاست ایران هزاران چرخ خواهد خورد و از این رو گمانه‌زنی‌ها درباره انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی و خبرگان رهبری از هم‌اکنون آغاز شده است. جریانها و گروه‌های مختلف سیاسی و همچنین شخصیت‌ها و چهره‌های حزبی از دبیران کل این تشکل‌ها تا وزرای ادوار و استانداران سابق برای حضوری اثرگذار در این انتخابات در تکاپوهای آشکار و پنهان هستند. اصلاحات و منتسبان به این جریان هم در مسیر این اثرگذاری و طبق شواهد موجود فرآیند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی خود را آغاز کرده‌اند.

آنچه در اردوگاه اصلاحات می‌گذرد

با کنار هم چیدن تمام اظهارات و اقدامات اصلاح طلبان در هفته‌های اخیر می‌توان به یک تصویری از خطوط اصلی تفکرات این طیف دست یافت. به نظر می‌رسد «تحریم انتخابات» دستکم برای جبهه اصلاحات و احزاب اصلی این جریان سیاسی کانون تمرکز نیست.

«حسین نورانی نژاد» قائم مقام دبیرکل حزب اتحاد ملت ایران اسلامی در گفت‌وگو با ایرنا تصریح می‌کند که حزب اتحاد به عنوان مهمترین حزب اصلاحات بنای تحریم انتخابات را ندارد. «حسین مرعشی» دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی هم در نشست خبری خود، هرگونه توصیه به قهر و کناره‌گیری از صندوق رأی را به ضرر کشور می‌داند و درباره بی‌نتیجه بودن نسخه های تندروانه هشدار می‌دهد. دبیرکل کارگزاران در توضیح تصمیمات انتخاباتی جبهه اصلاحات هم می ‌گوید: در حال حاضر میان اعضای جبهه اصلاحات تحریم انتخابات، طرفدار ندارد.

با کنار هم چیدن تمام اظهارات و اقدامات اصلاح طلبان در هفته‌های اخیر می‌توان به یک تصویری از خطوط اصلی تفکرات این طیف دست یافت. به نظر می‌رسد «تحریم انتخابات» دستکم برای جبهه اصلاحات و احزاب اصلی این جریان سیاسی کانون تمرکز نیست

«شهاب الدین طباطبایی» دبیرکل حزب ندای ایرانیان، دیگر حزب اصلاح‌طلب هم در مناظره انتخاباتی خود در ایرنا، بر ایستادن درپای کار انتخابات تأکید می‌کند. این رویه در احزاب کوچکتر اصلاح‌طلب هم قابل مشاهده است.

اصلاح‌طلبان از سوی دیگر و براساس آنچه در اظهارات آنها قابل مشاهده است برای تعیین تکلیف دقیق فعالیت‌های خود در انتخابات، به ویژه پس از بیانات دوم دی مااه رهبر معظم انقلاب و تأکید بر مشارکت حداکثری همه جریان‌های سیاسی، منتظر اعلام وضعیت تایید صلاحیت‌ های افراد ثبت نام کرده از این جریان سیاسی هستند. این موضوع را مرعشی در نشست خبری خود مورد تاکید قرار داد و بسته شدن فهرست و اعلام سرلیست را منوط به پروسه تایید صلاحیت‌ها کرد. «محمد عطریانفر» دیگر عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران هم تصریح کرده است که با حضور سلیقه‌ها و گروه‌های سیاسی مختلف می‌توان ظرفیت ۵۵ درصد مشارکت در انتخابات را رقم زد.

با این توصیفات به نظر می‌رسد اصلاح طلبان در دو انتخابات به ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی تمایلی به کناره گیری نداشته باشند. شاهد این گزاره را هم می‌توان از خلال سخنان آنان در نشست با رئیس جمهور دریافت. جایی که با حرارت تمام درباره انتخابات سخن گفتند و حتی برای برگزاری پرشور آن پیشنهاداتی را هم مطرح کردند گرچه عجیب و گاهی غیرقابل اجرا بود اما نشان از اهمیت ویژه این دوره از انتخابات برای آنان دارد. هرچند برخی چهره‌ها چون «جواد امام» معتقد است که مرعشی و دیگر شخصیت‌های اصلاحطلب تنها دیدگاه خود را اعلام کرده‌اند و هنوز هیچ چیز قطعی نیست اما به نظر می رسد با نزدیک شدن به ایام انتخابات، تعداد موافقان حضور پرشور در انتخابات میان اصلاح طلبان در قیاس با تحریم کنندگان روز به روز بیشتر شود.

نگرانی از رد صلاحیت از سوی شورای نگهبان، دغدغه عدم اقبال مردم نسبت به اصلاحات و عملکرد ناموفق دولت یازدهم و دوازدهم و مجلس دهم که با حمایت جریان اصلاحات شکل گرفتند، از عمده چالش‌های اصلاح‌طلبان در انتخابات پیش رو است و باید دید تا چه میزان به این چالش ها غلبه خواهند کرد.

سرلیستی اعتدال برای اصلاحات؟

نزدیک یک ماه است که در گعده‌های سیاسی و رسانه‌ای موضوع سرلیستی، اصلاح طلبان کانون توجه است و گرچه چند گزینه هم برای آن مطرح است اما جدی ترین آن که تاکنون هم تکذیب نشده، «محمدباقر نوبخت» دبیرکل حزب اعتدال و توسعه است. مرعشی و طباطبایی این موضوع را نه رد و نه تایید کرده‌اند و از سوی حزب اعتدال و توسعه هم تاکنون این مهم تکذیب نشده است.

هرچند شنیده‌ها از اعمال فشار برخی اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان به «محمدباقر نوبخت» جهت انصراف از انتخابات حاکی است اما «جواد هروی» سخنگوی حزب اعتدال و توسعه می‌گوید: آقای نوبخت از تهران وارد انتخابات می‌شود اما نگاه ما یک نگاه همراهی است، محکم ایستاده‌ایم که ان‌شاءالله لیست تهران‌مان را تشکیل بدهیم و در انتخابات شرکت کنیم.

احتمال ائتلاف جریان اصلاح‌طلب با اعتدالیون را هم زمانی می‌توانیم قوی‌تر بدانیم که به پاسخ دبیرکل حزب کارگزاران درباره انتخابات مجلس خبرگان اشاره‌ای داشته باشیم. مرعشی حجت الاسلام «حسن روحانی» را در صورت تایید صلاحیت اصلی ترین گزینه اصلاحات برای انتخابات مجلس خبرگان اعلام کرد و این یعنی میان دو جریان اصلاحات و اعتدال همراهی‌های بیشتری را باید انتظار کشید. اینکه اما آیا این همراهی با طیف‌هایی از دیگر جریان‌های سیاسی مانند اصولگرایان سنتی خواهد بود یا نه هنوز مشخص نیست و اگر به این بخش از سخنان «جواد امام» سخنگوی جبهه اصلاحات هم توجه کنیم، شاید بعید هم به نظر برسد. امام گفته است که «اگر قرار باشد جبهه اصلاحات در انتخابات شرکت کند، دیگر به سراغ کاندیدای غیر اصلاح طلب نخواهد رفت و فقط با کاندیدای اصلاح طلب وارد میدان خواهد شد».

از سوی دیگر، «محمد علیجانی» عضو فراکسیون امید مجلس دهم در گفت‌وگو با ایرنا، مُهر تایید بر ائتلاف اصلاحات با اعتدالی‌ها زد و گفت: با توجه به شرایط موجود در فضای انتخاباتی کشور، پیش‌بینی‌ها از ارائه لیست واحد توسط سه جریان اصلاح طلب، اعتدال و میانه‌روها (تیم منتسب به علی لاریجانی) در انتخابات مجلس دوازدهم حکایت دارد.

وی در باره سر لیستی«محمد باقر نوبخت» در لیست مشترک سه جریان نیز، اظهار کرد: آقای نوبخت دارای شرایط سر لیستی است اما در کنار او گزینه‌های دیگری هم برای سرلیستی مطرح هستند.

نزدیک یک ماه است که در گعده‌های سیاسی و رسانه‌ای موضوع سرلیستی، اصلاح طلبان کانون توجه است و جدی ترین آن که تاکنون هم تکذیب نشده، «محمدباقر نوبخت» دبیرکل حزب اعتدال و توسعه است.

با این اوصاف احتمالا الگوی سال ۹۴ ـ انتخابات مجلس دهم ـ دوباره برای اصلاح‌طلبان تَکرار و با حضور بازیگران اصلاح‌طلب، اعتدالی و میانه‌روها فهرست انتخاباتی آنها بسته می‌شود. باید منتظر ماند تا ظرف چندروز آینده و پس از پاسخ به اعتراضات دواطلبان از سوی شورای نگهبان راهبرد نهایی اصلاحات در آوردگاه ۱۱ اسفند ماه رسما اعلام و رسانه‌ای شود.