سرطان معده: علائم، علل، درمان و روش تشخیص زودهنگام

متخصصان معتقدند کلیدی‌ترین راه درمان سرطان معده این سرطان موذی و مهاجم، تشخیص به موقع است. سرطان معده چهارمین سرطان رایج زنان در کشورهای توسعه‌یافته است؛ با وجود این مردان غالبا بیش از زنان از این سرطان رنج می‌برند. معمولا زنان بعد از 50 سالگی ممکن است گرفتار این سرطان ‌شوند. در میان کشورهای جهان، زنان ژاپن، چین، و ونزوئلا بیش از سایر زنان در معرض این بیماری قرار دارند، مگر این‌که در سنین جوانی به نواحی کم‌خطر نقل مکان کرده باشند. در این کشورهای پرخطر، زنان بعد از سن 45 سالگی هر دو سال یک بار باید تحت آزمایش تشخیص سرطان معده قرار بگیرند.

علل ابتلا به سرطان معده

بر اساس پژوهش‌ های اخیر متخصصان سلامت زنان، مهمترین عواملی که باعث ابتلای به سرطان معده می‌شوند عبارتند از:

• زن بودن و آسیایی تبار بودن
• مصرف بالای نیترات و/یا نمک، یا مصرف پایین ویتامین C
• مصرف سیگار
• چاقی مفرط
• زخم معده مزمن
• به همراه داشتن باکتری هلیکوباکتر پیلوری

تشخیص سرطان معده

سرطان معده چگونه تشخیص داده می‌شود؟ بهترین راه از طریق دوربینی است که هنگام آزمایش دستگاه گوارشی فوقانی یا آندوسکوپی مری و معده از آن استفاده می‌شود. می‌توان این بیماری را به کمک بلع باریم نیز تشخیص داد، ولی آندوسکوپی روشی قطعی‌تر و حساس‌تر است.

این پرسش که چه کسانی لازم است مورد آزمایش قرار بگیرند، جای بحث دارد.

در ایالات متحده، برای آدم‌هایی که کم‌تر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند، این سوال پیش می‌آید چه زمان باید تحت اولین آزمایش قرار گیرند. متاسفانه، هیچ دستورالعمل غربالگری استانداردی وجود ندارد. متخصصان گروه پزشکی اسپکترام هلث، دستورالعمل‌هایی را برای آزمایش مردان و زنانی در پیش گرفته‌اند که مبتلا به بیماری‌هایی هستند که می‌توانند منجر به سرطان معده شوند.

علائم سرطان معده

این بیماری‌ها عبارت هستند از کم‌خونی بدخیم، پولیپوزیس، و سندرم لینچ. متخصصان این گروه هم‌چنین بیمارانی را نیز مورد غربالگری قرار دادند که کم‌تر در معرض سرطان معده قرار داشتند ولی دچار مشکلاتی بودند نظیر استفراغ خونی، سوءهاضمه مداوم، احساس ناراحتی در قسمت بالای شکم، کاهش اشتها، کاهش وزن بی‌دلیل، احساس سیری بعد از مصرف غذایی اندک به طور مداوم، یا بازگشت اسید یا ترش کردن معده‌ای که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند. به علاوه، از آن‌جا که هلیکوباکتر پیلوری یکی از عوامل اصلی و ثابت‌شده‌ی سرطان است، اگر شخصی دارای این باکتری باشد، مکررا از وی آندوسکوپی به عمل می‌آید.

درمان سرطان معده

در این میان، خبر خوب این است که سرطان معده در صورتی که به موقع تشخیص داده شود، تا حدود زیاد قابل درمان است. با وجود این، هرقدر این سرطان زمانی بیش‌تر برای رشد و گسترش داشته باشد، خطرناک‌تر می‌شود.

سرطان معده می‌تواند بسیار مهاجم و سریع‌الانتشار باشد، و درمان آن به طور هم‌زمان نیازمند جراحی و شیمی‌درمانی است. نکته‌ی مهم که باید به آن دقت کرد این است که پیشگیری و تشخیص زودهنگام بهترین کاری است که می‌توان در مقابل این بیماری انجام داد.

داستان سرطان معده یک بیمار: جِین به زندگی برمی‌گردد

به عنوان یک نمونه‌ی خوب برای تشخیص به موقع می‌توان به بیماری اشاره کرد به نام جِین.

این خانم 61 سال داشت و موعد دومین کولونوسکوپی وی فرارسیده بود. وی در 51 سالگی اولین کولونوسکوپی‌اش را انجام داده بود (در آن زمان یک پولیپ یافت شد ولی آزمایش سرطان‌اش منفی بود)، ولی مصمم بود بعد از 10 سال کولونوسکوپی دوم‌اش را نیز انجام دهد.

جین واقعا از این‌که کولونوسکوپی را از پیش برنامه‌ریزی کرده است،‌ بسیار راضی بود زیرا با فرارسیدن موعد دوم، نگران بود آیا مشکل جدی در وی وجود دارد یا خیر. وی برای مدت‌ طولانی و به صورت مداوم به ویژه بعد از غذا خوردن شکم درد داشت. و به هیچ عنوان احساس سلامتی و آرامش نداشت – و همواره احساس خستگی و کسالت می‌کرد.

جین مانند بسیاری از زنان دیگر، این خستگی را ناشی از استرس زیاد در زندگی‌اش می‌دانست. نوه‌ی جین با برخی مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کرد، و مادربزرگ مهربان به شدت نگران‌اش بود.

جین متوجه شد اشتهای‌اش را حتی برای غذاهای مورد علاقه‌اش از دست داده است و بدون آنکه برنامه‌ای برای کاهش وزن داشته باشد لباس‌ها برای‌اش گشاد شده‌اند. خوشبختانه،‌ جین زنی باهوش بود و متوجه‌ی این تغییرات در بدن‌اش شده بود.

وی مطلبی را در مورد ترش کردن معده و زخم معده ناشی از استرس مطالعه کرده بود، بنابراین با پزشک‌اش در اسپکرتام هلث تماس گرفت تا در مورد جزییاتی بیش‌تر درباره‌ی سلامتی‌اش با وی گفتگو کند.

پزشک به جدول برنامه‌ی جین نگاه کرد و متوجه شد موعد کولونوسکوپی‌اش نزدیک است. پزشک در مورد این علائم با جین صحبت کرد و توصیه کرد هم‌زمان با کولونوسکوپی، آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی را نیز انجام دهد تا ببیند آیا زخم معده باعث ایجاد این علائم شده است یا خیر. به علاوه، پزشک از وی خواست برای تشخیص کم‌خونی یا کمبود سلول‌های خونی آزمایش خون نیز بدهد.

وقتی جین نزد متخصص گوارش رفت، با هم در مورد علائم‌اش صحبت کردند و پزشک در مورد تاریخچه‌ی سلامتی و سبک زندگی کنونی‌اش پرسید. در زندگی گذشته و کنونی جین علامت‌های خطری وجود داشتند که نظر پزشک را به خود جلب کردند.

• جین همیشه دچار اضافه‌وزن بود
• دچار پیش‌دیابت بود
• فشار خون‌اش کمی بالا بود
• مشکل بازگشت اسید از معده داشت و هرزگاهی آن را با دارو کنترل می‌کرد
• سال‌ها پیش قبل از آن‌که صاحب فرزند شود،‌ سیگار می‌کشید
• رژیم غذایی خود و خانواده‌اش بر پایه‌ی گوشت و سیب‌زمینی بود، که شامل بیکن، سوسیس و گوشت ران می‌شد
• هیچ‌وقت به طور منظم و روزانه سبزیجات مصرف نمی‌کرد، و سبزیجات مصرفی‌اش به کنسرو لوبیا و ذرت محدود بود
• بعد از آن‌که متوجه‌ی فشار خون بالای‌اش شد، سعی کرد مصرف نمک را کاهش دهد ولی مدت‌ها نمک را از رژیم غذایی‌اش حذف نکرد
• هر شب همراه شام یک لیوان شیر می‌نوشید، ولی فقط هرزگاهی از قرص‌های کلسیم و مولتی‌ویتامین استفاده می‌کرد
• دچار آرتروز زودهنگام شده‌ بود و برای تسکین دردهای‌اش مرتبا ایبوپروفن مصرف می‌کرد

پزشک بعد از گفتگو با جین راجع به سبک زندگی‌اش، آزمایش خون وی را بررسی کرد. عملکرد کبد و کلیه‌ها خوب بود (خبر خوب)، ولی دچار کمبود سلول‌های خونی بود – سطح هموگلوبین خون‌اش 9 بود. پزشک همه‌ی اطلاعات را بررسی و تایید کرد آندوسکوپی از معده ایده‌ای خوب است.

نتیجه: روده‌ی بزرگ جین تقریبا عاری از نشانه‌ی خطر بود، فقط باز همان پولیپ کوچک مشاهده شد؛ ولی معده‌اش دچار زخمی کوچک شده است، و به علاوه، لایه‌ی حفاظتی دیواره‌ی معده‌اش در برخی نواحی نازک شده بود. سپس بافت‌برداری انجام شد و نتیجه‌اش این بود که جین در مراحل اولیه‌ی ابتلا به سرطان معده است.

پزشک در مرکز سرطان اسپکترام هلث توانست سرطان را توسط آندوسکوپی و در جریان یک عمل سرپایی به طور کلی از معده‌ی جین خارج کند. خوشبختانه، جین به خارج کردن معده یا شیمی‌درمانی نیاز پیدا نکرد، و فقط باید دوره‌ی نقاهت را می‌گذراند.

جین در دوره‌ی نقاهت‌اش تصمیم گرفت بر اساس روش‌هایی که در دوره‌ی درمان یاد گرفته بود، برای خود برنامه‌ی جدید سلامتی تهیه کند.

در ادامه به آموخته‌های جین در این دوره اشاره می‌کنیم؛ هر آن‌چه باید در مورد پیشگیری از سرطان معده بدانید.

پیشگیری از سرطان معده

• همیشه برای تشخیص زودهنگام گوش به زنگ علائم جدید باشید. هرگونه علامت تکرارشونده را با پزشک‌تان در میان بگذارید؛ علائمی از قبیل درد در ناحیه‌ی بالای شکم، عدم تحمل غذایی، کاهش اشتها، کاهش وزن ناگهانی، حالت تهوع و خستگی بی‌دلیل.
• نمک را در رژیم غذایی‌تان کاهش دهید. برای کاهش مصرف روزانه‌ی نمک می‌توانید از طعم‌دهنده‌های دیگر برای غذاهای‌تان استفاده کنید؛ می‌توانید از سیر، ارگانو، ریحان و دیگر طعم‌دهنده‌های کم نمک استفاده کنید.
• مصرف نیترات‌ها را فقط به دو بار در هفته محدود کنید. گوشت‌های فراوری‌شده نظیر بیکن، هات‌داگ، کالباس‌های دودی و سالامی همگی مملو از نیترات هستند. در عوض، دنبال گوشت‌های بدون نیترات باشید.
• در صورت نیاز وزن‌تان را کاهش دهید. داشتن وزن سالم و متناسب بسیار مهم است و بهتر است شاخص توده‌ی بدنی‌تان (BMI) 25 یا کم‌تر باشد.
• روزانه پنج وعده میوه و سبزی بخورید؛ البته میوه و سبزی تازه، نه کنسروی و مملو از نمک. سبزیجات یخ‌زده و بروکلی و گل‌کلم کبابی نیز گزینه‌هایی خوب هستند.
• ویتامین C را نیز به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید. آب پرتقال سرشار از ویتامین C است، ولی گزینه‌های سالم دیگر نیز وجود دارند نظیر کیوی، پاپایا، توت‌فرنگی و گوجه‌فرنگی.
• اگر طبق آن‌چه در ابتدای این مقاله گفته شد، دارای عوامل پرخطر برای ابتلا به سرطان معده هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید. زمان را از دست ندهید!