دوستانت چطور توصیفت می کنند

چند روز پیش به یک مصاحبه شغلی دعوت شدم. همه چیز داشت خوب پیش می رفت که مسوول مصاحبه پرسید: «بهترین دوستت تو را چطور توصیف می کند؟» ماتم برد. من اصلا «بهترین دوستی» ندارم. یک نفر که نزدیک ترین دوستم است به ذهنم آمد اما قطعا او من را بهترین دوستش نمی داند. سپس به این فکر کردم که او من را چطور توصیف می کند.
همه اینها در پنج ثانیه از ذهنم گذشت. در پنج ثانیه بعدی به این فکر کردم که چطور «باید» به این سوال جواب دهم چون اصلا من از کجا بدانم که بهترین دوستم درباره ام چه می گوید؟ در ادامه مصاحبه، گیج و سردرگم بودم و در نهایت، رد شدم. آیا پرسیدن این سوال در مصاحبه، معقول یا منصفانه است؟ آیا بهتر نیست نحوه بیان آن را اصلاح کنند و بگویند: «اطرافیانت تو را چطور توصیف می کنند؟»
پاسخ: دوست عزیز، سوالی که شنیدی، نسخه بازخوانی شده این سوال قدیمی و معروف است «به نظرت، بهترین ویژگی هایت چیستند؟» اگر از تو بپرسند که بهترین ویژگی ات چیست، ممکن است از ترس اینکه مبادا خودخواه یا خودشیفته به نظر برسی، خودت را سانسور کنی و به همه ویژگی های خوبت اشاره نکنی. پس سوال را جور دیگری جمله بندی می کنند تا دیگر ترسی نداشته باشی و خودت را از زبان کسانی که دوستت دارند، معرفی کنی.
«بهترین دوست» یک شخصیت فرضی است. کسی بعدا سراغش را نمی گیرد که از صحت گفته هایت مطمئن شود. کارفرماها معمولا با پرسیدن این سوال به دنبال این هستند که تیپ شخصیتی کارجو را کشف کنند نه عملکردش در محیط کار را. در بعضی مشاغل، تیپ شخصیتی تقریبا به اندازه مهارت ها مهم است و در بعضی دیگر، نه.
اما صرف نظر از نوع شغل، همین سوال به ظاهر بی اهمیت، می تواند بعضی از مخاطب ها را دچار سردرگمی کند، به خصوص آن دسته از افرادی که اهل تجسم نیستند، به معنای تحت اللفظی توجه می کنند و می خواهند صادقانه جواب دهند. موقعیت هایی مثل این، نشان می دهند که در مصاحبه های شخصیت محور، برخلاف مصاحبه های مهارت محور، مخاطب مجبور است همزمان به چند چیز فکر کند: «مسوول مصاحبه واقعا می خواهد چه چیزی را بداند؟ چه جوابی بدهم که اطلاعات را به بهترین شکل ممکن ارائه دهد؟» مثلا اگر به صورت تحت اللفظی نگاه کنم، ممکن است اولین جوابی که به ذهنم می رسد این باشد: «دوستانم معتقدند من آدم خیلی باحالی هستم و به محافل، انرژی می بخشم» و سپس دلایلی به ذهنم بیاید که بیانشان در یک محیط رسمی، درست نباشد.

اینکه من اعتماد به نفس اجتماعی دارم در محیط کار نیز به دردم می خورد، اما باید آن را جوری مطرح کنم که غیرحرفه ای به نظر نرسم. پس بهتر است بگویم «می گویند من آدم اجتماعی ای هستم» یا با علم به اینکه کارفرماها به دنبال چه چیزی هستند و برای چه چیزی ارزش قائلند، به ویژگی ای اشاره می کنم که همان قدر صحت دارد، اما بیانش بی خطرتر است، مثلا «می گویند من آدم وفادار یا قابل اعتمادی هستم» یا «فکر می کنند من حلال مشکلاتم». پاسخ این سوال، در واقع ذهنیت تو نسبت به خودت را نشان می دهد تا ذهنیت دوستانت را. تو که قبل از مصاحبه از تک تک دوستانت نظر نخواسته ای! پس کارفرما با پرسیدن این سوال، به این پی می برد که چه حس و ذهنیتی نسبت به خودت داری.

اما چرا تیپ شخصیتی تو برای بعضی کارفرماها مهم است؟ شاید می خواهند ببینند آیا با فرهنگ محیط کارشان همخوانی داری و آیا می توانی با بقیه سازمان، هماهنگ شوی یا نه. به علاوه، تو با پاسخ به هر سوال مصاحبه، در واقع داری خودت را معرفی می کنی و در بعضی از مشاغل، مهارت معرفی و ارائه بسیار مهم است. پرسیدی که آیا این سوال منطقی یا منصفانه است؟ اگر به دنبال کارمندی هستند که توانایی پیش بینی سریع و یافتن جواب دلخواه آنها را داشته باشد، بله. اگر به دنبال کسی هستند که مثل آنها فکر کند، بله. اگر به دنبال کسی هستند که با فرهنگشان جور باشد، بله. اما معیار قرار دادن این سوال، ممکن است کارجوهایی را از لیست رقابت حذف کند که عملکرد خوبی دارند اما از یک فرهنگ دیگر آمده اند یا مسائل را جور دیگری پردازش می کنند یا اهل تجسم نیستند و همه چیز را تحت اللفظی معنی می کنند.
اگر تو هم در یکی از این گروه ها قرار می گیری، هیچ اشکالی ندارد که به دنبال شفافیت باشی. اگر تو را به دلیل آنکه نتوانستی ذهنشان را بخوانی قضاوت می کنند، همان بهتر که در چنین محیطی کار نکنی. پس صادق باش و بپرس: «من در پاسخ به این سوال مشکل دارم. آیا ممکن است آن را جور دیگری بپرسید یا مثالی از آنچه به دنبالش هستید بیاورید؟» یا خودت سوال را با جمله بندی متفاوت بازگو کن: «آیا منظورتان این است که مردم از کدام ویژگی های من خوششان می آید؟» اگر جزو آدم هایی هستی که این سردرگمی های ارتباطی زیاد برایت اتفاق می افتد، چه در محل کار و چه در زندگی شخصی، شاید بد نباشد که موضوع را با جزئیات با یک مشاور یا مربی شغلی مطرح کنی.
سوالات مشابه سوالی که تو شنیدی در مصاحبه ها بسیار رایجند پس بهتر است استراتژی ای برای پاسخ به آنها داشته باشی. از این به بعد، با آمادگی به مصاحبه برو چون این قبیل سوال ها هرچند کم اهمیت به نظر می رسند، جواب نسنجیده به آنها می تواند ذهنیت کارفرما را نسبت به تو خراب کند. در بخش بعدی، نحوه پاسخگویی به این سوال را شرح خواهم داد.