آدم‌­های مجازی را از دورهمی­ های خانوادگی دور کنیم

پدرم و مادرم سن و سالی گذرانده­ اند. مادرم بیشتر وقتش را به انجام کارهای خانه می­گذراند اما پدرم به خاطر کسالتی که دارد بیشتر زمان را در خانه است. بهترین سرگرمی­ اش دیدن اخبار است. به سیاست علاقه دارد و اخبار سیاسی را پیگیری می کند. خیلی اهل فضای مجازی نیست. از تلفن همراهش در حدی استفاده می­کند که فقط پاسخ تماس­هایش را می­دهد و هیچ آشنایی با فضای تلگرام، وات­ساپ و بله و ... را ندارد. برایش چند کتاب تهیه کردم تا ساعتی هم به خواندن مشغول باشد. شبی را قرار گذاشتیم همراه دیگر خواهران و برادرانم و فرزندان به خانه پدر برویم. شام را خوردیم.

انتظار می­رفت دور هم بنشینیم و گپ و گفت و خنده شروع شود. تصوری که از سالهای دور می­رفت اما این تلفن همراه و سریال­های تلویزیون اجازه تشکیل یک دورهمی داغ را نداد و دورهمی گرم به سردی رفت. پدر روی تختش چرت می­زد. ساعت پایانی شب بود که یکی یکی به اتاقش رفتیم و بعد از خداحافظی خانه را ترک کردیم. دلم برای پدرم سوخت. فکر می­کرد با دیدن فرزندان و نوه­ هایش چقدر حرف بزند و چقدر از آنها انرژی بگیرد.

افزایش استفاده از شبکه­ های اجتماعی موبایل به رغم استفاده مفیدی که دارند، موجب دوری اعضای خانواده شده است. به لحاظ فیزیکی به هم نزدیک هستند اما فاصله عاطفی و معنوی زیادی بین آنهاست و باعث می­شود افراد خانواده کمترین مراوده و گفتگویی صمیمی را با هم داشته باشند. این تنها مشکل نیست بلکه آسیب­ های دیگری در روابط خانوادگی از جمله، سست ­شدن بنیاد خانواده­­ ها، طلاق عاطفی زوجین و کمرنگ شدن صمیمیت میان اعضای خانواده و همچنین گسترش شکاف نسلی را فراهم کرده است.

خانم دکتر مریم رامشت روانشناس و مشاوره خانواده، برای رنگ نباختن دورهمی­ های خانوادگی به مدیریت استفاده از تلفن همراه اشاره می­ کند و می­ گوید: «در وهله اول این نهادهای اجتماعی هستند که بایستی افراد را به دورهمی­ های سالم و صمیمی تشویق کنند و استفاده از فضای مجازی را آموزش دهند. فضای مجازی لازم است چرا که امروزه بسیاری از کسب و کارها و آموزش­ها در آن فضا می­ چرخد و از طرفی ارتباط صمیمی بین افراد خانواده هم حائز اهمیت است چرا که اگر آنها نتوانند با یکدیگر ارتباط مناسب برقرار کنند در همه امور از جمله کار، تحصیلات و ... دچار مشکل می­ شوند. البته تنها دورهم بودن کافی نیست. چرا که بسیاری از خانواده­ ها دورهم بودن را بلد نیستند و نمی­ توانند آنرا مدیریت کنند. به همین خاطر بسیاری از درگیری­­ ها و اختلافات بین فرزندان و خود همسران به خاطر همین عدم مدیریت است. یاد نگرفته­ اند چطور از کنار هم بودن لذت ببرند.


به نظر شما این ارتباط مناسب چگونه شکل می­ گیرد؟
ارتباط خوب یعنی با هم توافق داشته باشیم. اعضای خانواده باید یاد بگیرند چطور با هم صحبت کنند. نباید در دورهمی­ ها همدیگر را قضاوت کنند. به هم احترام بگذارند و آستانه تحمل­شان را بالا ببرند. یاد بگیرند در گپ و گفتگوهای ساده عصبانی نشوند و به راحتی با هم صحبت کنند. نیازی نیست همدیگر را زیر سوال ببرند و از آن همنشینی­ ها یک نتیجه به دست بیاورند. تنها گرفتن یک حس خوب کافی است.


بهترین الگو برای ایجاد این ارتباط چه کسانی هستند؟
طبیعتا بزرگترهای خانواده مثل پدر و مادر. همین که پدر و مادرها کنار هم بنشینند، یک استکان چای بنوشند و صحبت کوتاهی داشته باشند کافی است. دیدن همین ارتباط ساده و صبحت های معمولی برای فرزندان هم کافی است. بعد از پدر و مادر فرزندان به خصوص آنهایی که سن بالاتری دارند، باید یاد بگیرند اگر پدر و مادری نتوانست ارتباط خوبی با آنها بگیرد تلاش کنند تا این ارتباط را برقرار کنند.


بعضی از افراد به خاطر شغلی که دارند مجبورهستند وقت بیشتری را در فضای مجازی بگذرانند. توصیه شما به این قبیل افراد چیست؟
وقتی به منزل می رویم بایستی تلفن همراه را فراموش کنیم. متأسفانه امروزه مردم بعد از رفتن به خانه و نوشیدن یک چای فکر می کنند تازه وقت آن است که در دنیای مجازی بگردند و وقت شان را به چت کردن و گذران در این فضا بگذرانند. این رفتار هم بایستی از پدر و مادر شروع شود. قبول داریم که شرط دانشجو بودن و یا فعالیت در بعضی شغل­ها ایجاب می کند تا شخص وقت بیشتری را در فضای مجازی بگذاراند اما آن شخص می­تواند این مشکل را مدیریت کند. مثلا به فرزند یا فرزندان و همسرش بگوید من دو ساعت کار دارم اما بعد از این دو ساعت وظیفه دارم کنار شما بنشینم تا حس خوبی پیدا کنم.


از فضای مجازی که بگذریم، فیلم و سریال­ های تلویزیونی هم باعث می شود تا تعامل و گفتگویی بین افراد حاضر در دورهمی­ های خانوادگی پیش نیاید. نظرتان در این باره چیست؟
دورهمی­ ها وقتی مفید هستند که افراد به صورت آگاهانه و هشیارانه، بدون اینکه حواسشان به جایی دیگر باشد کنار هم بنشینند و با هم صحبت کنند. نگاه کردن تلویزیون هم مثل سرگرم شدن با تلفن همراه و یا لب­تاپ باعث ایجاد یک محرومیت احساساتی می­ شود. این مشکل با آمدن ماهواره در بیشتر خانه­ ها و پیگیری سریال­ها و اخبار سیاسی در بین اعضای خانواده بیشتر هم شده است. افراد باید یاد بگیرند که هر چیزی جای خودش را دارد. البته دیدن فیلم و سریال با همه اعضای خانواده لذت خودش را دارد اما وقتی در آن افراط شود، به یک مشکل و معضل تبدیل می­ شود. از دورهمی های هم بگذریم، گله بسیاری از همسران در جلسات مشاوره تأکید به این مسئله دارد که پیگیری یک سریال تلویزیونی و حتی تکرار چند باره آن در ساعات مختلف شبانه روز موجب بسیاری از مشکلات خانوادگی و طلاق عاطفی بین آنها شده است.