رابطه شخصیت با سرسختی روانی چگونه توصیف میشود؟
روانشناسان از نظر معنی شخصیت با یکدیگر تفاوت دارند. اغلب آنها قبول دارند که واژه "شخصیت" از کلمه لاتین پرسونا مشتق شده است که به ماسک نمایشی اشاره دارد که هنرپیشههای رومی در تئاترهای یونانی بر چهره...
مطالعات نشان داده است ویژگیهای شخصیتی رابطه علی غیرمستقیم معنی داری با شادکامی از طریق تاب آوری نشان داده اند همچنین بین ویژگیهای شخصیتی روان نژند و تجربه پذیری با رضایت شغلی همبستگی منفی و معنادار گزارش شده است همچنانکه بین هیجان خواهی و تاب آوری رابطه معنی دار وجود دارد.
به هر حال نظریه پردازان شخصیت با یک تعریف واحد از شخصیت موافق نیستند؛ در واقع علتاینکه آنها نظریههای منحصر به فردی را ساختهانداین است که در مورد ماهیت انسان اتفاق نظر ندارند و هر یک شصخیت را از دید خویش میبیند. با تماماینها میتوان گفت که: شخصیت عبارت است از الگوی نسبتا پایدار صفات، گرایشها یا ویژگیهایی که تا اندازهای به رفتار افراد دوام میبخشد و به طور اختصاصیتر، شخصیت از صفات یا گرایشهایی تشکیل میشود که به تفاوتهای فردی در رفتار، ثبات رفار در طول زمان و تداوم رفتار در موقعیتهای گوناگون میانجامد.
آیا براستی بین شخصیت با تاب آوری و سرسختی روانی ارتبط معنی دارند؟ غالباً وقتیکه دیگران و خود را توصیف میکنیم از واژه شخصیت استفاده نموده و همگی معتقدیم که میدانیم معنی آن چیست. شاید حق با ما باشد. یک روانشناس اظهار داشت که هر وقت که کلمه "من" را به کار میبریم مقاصد خود را بررسی کنیم میتوانیم برداشت خوبی از معنی شخصیت داشته باشیم. وقتیکه می گوییم من، درواقع همهچیز را درباره خود جمع¬بندی میکنیم تمایلات، نفرتها، ترسها و امتیازات، توانمندی ها و ضعف های خود. واژه من همان چیزی است که شما را به عنوان فرد مجزا از دیگران توصیف می کند.
دکتر زهرا محبوبی در ادامه اضافه میکند شخصیت را میتوان بهصورت مجموعه بادوام و منحصربه فرد ویژگی هایی تعریف کرد که ممکن است در شرایط مختلف تغییر کند. تفاوت هایی در جنسیت، قومیت و پیشینه فرهنگی میتوانند بر رشد شخصیت تأثیر بگذارند.
برخی مطالعات داخلی بین هیجان خواهی ، تاب اوری و جنسیت رابط معنی دار اعلام کرده اند به گونه ای که سطح هیجان در مردان بیشتر گزارش شده است این موضوع تمایل به ارتکاب رفتارهای پر خظر درمردان یا بعبارتی تاب آوری و آسیب پذیری مردان را متاثر میکند.
شخصیت از دید روانشناسان مفهومی پویاست که رشد و تکامل کل سیستم روانی فرد را توصیف میکند. در مطالعه شخصیت بهجای توجه به بخش های مختلف فرد، یک توده کلی موردبررسی قرار میگیرد که فراتر از مجموع بخش های وجودی فرد است. آلپورت گفت: «شخصیت آرایش پویای سیستمهای سایکوفیزیکال درون فرد است که سازگاری های منحصربه فرد او با محیط را مشخص می کند» ازنظر هیلگارد : شخصیت الگوی معینی از رفتار و شیوه های تفکر است که نحوه سازگاری شخص را با محیط تعیین می کند.
کتل: شخصیت چیزی است که به ما اجازه میدهد آنچه را یک شخص در یک موقعیت معینی انجام میدهد پیش-بینی کنیم.
شخصیت به عنوان عامل تعیینکننده میتواند تمامی رفتارهای انسان را در عرصه زندگی شخصی و اجتماعی تحت تاثیر قرار داده و آگاهی در اثر صفات و ویژگیهای ناسازگارانه) فرد و اطرافیان وی را با مشکل جدی مواجه کند. عوامل شخصیتی جز مهمترین ویژگیهایی است که اهمیت کار بر روی آنها ملموس است.
تئوریهای شخصیت، رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و رفتارهای پر خطر را تایید کردهاند. برای مثال در دیدگاه روانکاوی فروید، عدم توازن بین نهاد و فراخود درکودکی که در اثر شرایط ناسالم و نامطلوب اجتماعی به وجود می آید، فرد را به طرف بزهکاری سوق می دهد
. روانشناسان مکتب فروید معتقدند زمانی رفتار مجرمانه پیش می آیدکه نهاد نظارت ناپذیر و بسیار فعال، در ترکیب با فراخود کم فعالی تظاهر می شود؛ حال آنکه در این میان، "من" بیتفاوت میماند و در راهنمایی رفتار فرد نقشیایفا نمیکند. آیزنگ(1989) بر این باور بودکه ترکیب شرایط، محیط و عوامل نورولوژیکی و شخصیتی باعث به وجود آمدن انواع مختلف جرم می شود. این فرضیه دلالت داردکه برخی شخصیتها بیش از برخی دیگر، مستعد ارتکاب جرم هستند.
ما اغلب میتوانیم حدس بزنیم که بین شخصیت با تاب آوری و سرسختی روانی روابطی وجود دارد !!
با این حال اغلب مطالعات بین هیجان خواهی و تاب آوری رابطه معنی دار اعلام کرده اند این در حالی است که میدانیم صفات شخصیتی به عنوان الگوهای عادتی رفتار، تفکر و هیجان دیده میشود. مطابقاین دیدگاه صفات در طول زمان به نسبت پایدار، از فردی به فرد دیگر متفاوت است و رفتار را تحت تاثیر قرار میدهد. صفات بالقوه زیادی وجود دارد که میتواند برای توصیف شخصیت بکار رود. بسیاری از روانشناسان معاصر عقیده دارند که پنج عامل برای توصیف شخصیت کافیست.
الگوی پنج عاملی الگویی نظری است که پنج عامل را به عنوان تمایلات مبنایی که زمینه زیستی دارد شامل میشود، یعنی تفاوتهای رفتاری مربوط به پنج عامل به ژنها، ساختار مغز و مانند آن بر میگردد. مدل پنج عاملی نشان میدهد که بسیاری از صفات را میتوان بر حسب پنج بعد اساسی روان رنجورخویی، برون گرایی، انعطاف پذیری، دلپذیر بودن، باوجدان بودن توصیف کرد.
محققان در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که سطوح پایین پذیرا بودن و مسئولیت پذیر بودن و مسئولیت پذبری با رفتارهای پرخطر ارتباط دارد. افرادی که از مسئولیت پذیری و هوش و خلاقیت بالایی برخوردارند کارکرد خوبی در اجتماع دارند و کمتر به رفتارهای پرخطر روی میآورنداین مسائل نشان میدهند که نوعی آمادگی شخصیتی برای رفتارهای پرخطر وجود دارد.
عوامل شخصیتی که ازعلل اصلی برای رفتار جنایی است و تنها روش سیستماتیک موجود برای بررسی آن محسوب می شود.
آیزنگ بر اساس مجموعه ای از مطالعات تجربی ثابت کرد که سه عامل اصلی که برونگرایی، روان نژندی و روان پریشی در شخصیت وجود دارد.
او اعتقاد داشت که هوش، یک عامل مهم درسبب شناسی جرم به حساب می آید، اما کمتر از عوامل شخصیتی اهمیت دارد.
چون برونگراها نیاز زیادی برای هیجان و تحریک پذیری دارند وحوصله شان خیلی زود سر می رود، بیشتر احتمال دارد تا ضد قانون و اجتماع عمل کنند. همچنین روان نژندی عامل مهمی برای ارتکاب جرم در افراد بزرگسال به حساب می آید. رفتار افراد روانپریش بسیار شبیه افراد ضداجتماعی است.
درکل، نظریه آیزنک مبنی بر اینکه افراد مجرم و ضد اجتماع باید در مقیاس برونگرایی نمره بالاتر ییاورند مورد تأکید قرار گرفته است. استفان و همکارانش (2004) می گویند: عامل مهمی که می تواند ما را در توضیح و تبیین جرم و رفتار جنایی کمک کند شخصیت است. همچنین آنها تأکید می کنندکه شخصیت، یک عامل اصلی در رفتار جنایی و تنها روش منظم موجود برای بررسی رفتار جنایی است؛ یعنی در واقع، شخصیت نقش تعیین کننده¬ای درایجاد جرم و جنایت دارد.
از سوی دیگر ویژگیهای شخصیتی متفاوت در افراد میتواند پیش بینی کننده بروز رفتار پر خطر از جانب فرد باشد، از جمله ویژگیهای شخصیتی مرتبط با رفتارهای پرخطر، "هیجان خواهی " است که همراه با ویژگیهای دیگری چون خود نظم دهی ضعیف، تکانشی بودن، نوجویی و عاطفه منفی بالا (انجمن الکلیهای گمنام، 2004)، ادراک خطر پایین (رولیسون و شرمن )، وکانون کنترل (زاکرمن، ایزنک وایزنک ) در بروز رفتارهای پرخطر دخیل قلمداد شدهاند.
شخصیت با تاب آوری و سرسختی روانی چه روابطی دارند ؟
نتایج برخی پژوهشها بیانگر آن است که ویژگیهای شخصیتی، پیش بینی کنندههای مهمی برای مشکلات رفتاری، بزهکاری و رفتارهای پرخطر هستند"مارک"؛ بیشتر پژوهشهای موجود دراین زمینه، توجه خود را به ویژگیهای شخصیتی خاص مثل هیجان خواهی معطوف کرده وپژوهشهای معدودی به بررسی نقش هیجان خواهی در کنار ویژگیهای گستردة شخصیتی در بروزرفتارهای پرخطر پرداختهاند.
برخی مطالعات نشان داده اند که بین هیجان خواهی و تاب آوری رابطه معنی دار وجود دارد .
درحقیقت، هیجان خواهی یکی از مهمترین عواملی است که بر تمایل افراد به رفتارهای پرخطر اثرمی گذارد.