درباره نورانی‌ترین و بلعنده‌ترین سیاهچاله کیهان

ایتنا - منجمان نورانی‌ترین جرمی که تا این لحظه در کیهان شناسایی می‌شود را در نقطه‌ای در فاصله دوازده میلیارد سال نوری پیدا کرده‌اند.

این یک اختروش (کوازار) است، یعنی هسته درخشان یک کهکشان که از یک سیاهچاله فوق‌العاده عظیم با جرمی در حدود ۱۷ میلیارد برابر جرم خورشید نیرو می‌گیرد.

قدرت این جرم به نام «جی ۰۵۲۹-۴۳۵۱» با رصدهای «وی‌ال‌تی» (تلسکوپ خیلی بزرگ) در شیلی تایید شد.

اخترشناسان در نشریه نجوم «نیچر» گزارش می‌دهند که این سیاهچاله اشتهای زیادی دارد و هر روز جرمی معادل یک خورشید را می‌بلعد.

کریستیان ولف، از دانشگاه ملی استرالیا (اِی‌ان‌یو)، به بی‌بی‌سی نیوز گفت: «جرمی را کشف کرده‌ایم که قبلا ماهیت آن تشخیص داده نشده بود؛ سال‌ها به ما زل زده بود چون احتمالا از زمانی پیش از پیدایش انسان در درخشان‌ترین حالت خود بوده است. اما حالا آن را تشخیص داده‌ایم، نه به عنوان یکی از ستارگان متعدد در کهکشان راه شیری بلکه به عنوان یک جرم خیلی دوردست.»

اخترشناسان از اصطلاح کوازار برای توصیف یک نوع خاص «هسته فعال کهکشانی» (اِی‌جی‌ان) استفاده می‌کنند. این هسته به‌شدت فعال است و از یک سیاهچاله عظیم، که با شدت فوق‌العاده مشغول جذب مواد از ناحیه اطراف است، نیرو می‌گیرد.

این ماده با شتاب گرفتن در اطراف چاله از هم می‌پاشد و نور عظیمی ساطع می‌کند، به قدری زیاد که جرمی مثل «جی ۰۵۲۹-۴۳۵۱» از این فاصله همچنان قابل رویت است.

نور این کوازار بعد از طی کردن فاصله عجیب ۱۲ میلیارد سال نوری به وی ال تی، یا همان رصدخانه جنوبی اروپایی، می‌رسد.

مطالعه نور این اختروش به منجمان امکان داد نه فقط درخشندگی بلکه فاصله آن را حساب کنند

همه چیز این جرم حیرت‌انگیز است.

راشل وبستر، از دانشگاه ملبورن، می‌گوید: «مساله غیرعادی سرعتی است که با آن مواد اطراف را هضم می‌کند یعنی چیزی معادل تقریبا یک جرم خورشیدی در روز، که خیلی زیاد است و همین باعث درخشش فوق‌العاده آن می‌شود.»

روشنایی آن بیش از ۵۰۰ تریلیون خورشید توصیف شده است. قطر دیسک برافزایشی داغ این سیاهچاله، که تمام این نور را تولید می‌کند، هفت سال نوری است. این تقریبا ۱۵ هزار برابر فاصله خورشید تا مدار نپتون است.

به نظر می‌رسد همه کهکشان‌ها دارای یک سیاهچاله کلان‌جرم در هسته خود باشند، که احتمالا به این معنی است که چنین اجرامی بخشی از فرآیند ذاتی تکامل این کهکشان‌ها هستند.

ساموئل لای، دانشجوی دکتری و از نویسندگان این مطالعه در دانشگاه ملی استرالیا، گفت: «به زبان ساده، به این معنی است که بدون این سیاهچاله‌ها، کهکشان ما آن چیزی که امروز هست نمی‌بود. در واقع، همه کهکشان‌ها بدون سیاه‌چاله‌های بسیار پرجرمشان بسیار متفاوت خواهند بود. حتی ممکن است همه کهکشان‌ها در اطراف این نوع سیاهچاله‌های پرجرم شکل بگیرند.»

معما این است که چگونه بعضی از سیاهچاله‌ها در جوانی کیهان این قدر بزرگ شدند. این مساله باعث می‌شود دانشمندان سناریویی را فرض کنند که در آن این نوع سیاهچاله‌ها مستقیما از گازی تشکیل می‌شوند که درست پس از مهبانگ (بیگ بنگ)، شاید حتی قبل از شکل‌گیری اولین ستاره‌ها، وجود داشت.