نوسان فشار خون: 9 مهم درباره علت، عوارض، درمان و پیشگیری

چگونه فشار خون خود را ثابت نگه داریم؟ اساسا فشار خون باید به طور طبیعی ثابت بماند. چنان‌چه فشار خون به طور مرتب بسیار بالا و بسیار پایین برود، ممکن است باعث ایجاد برخی عوارض در بدن شود. تغییرات ناچیز فشار خون در طول روز مسئله‌ای طبیعی است، ولی فشار خونی را که بین دو حد بالا و پایین در نوسان باشد، باید تحت نظارت و کنترل در بیاورید. درمان‌های خانگی، اصلاح سبک زندگی، و مصرف برخی از داروها می‌توانند به تنظیم فشار خون و درمان نوسان فشار خون کمک کنند.

بررسی و کنترل مرتب فشار خون از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا وضعیت فشار خون می‌تواند مسائل مهمی را درباره‌ی وضعیت سلامت آدم‌ها نشان بدهد.

علت نوسان فشار خون

در این بخش، به ۵ عامل اشاره می‌کنیم که می‌توانند باعث ایجاد نوسانات خطرناکی در فشار خون شوند.

۱. سندرم روپوش سفید

این اصطلاح پزشکی که به فشار خون روپوش سفید نیز معروف است، به وضعیتی اشاره می‌کند که در آن، فشار خون بیمار در مطب پزشک افزایش می‌یابد – این افزایش معمولا به دلیل استرس و اضطراب بیمار در حین ملاقات با پزشک ایجاد می‌شود.

مطالعه‌ای که نتایج آن در ۲۰۱۳ منتشر شدند، نشان می‌دهد آدم‌هایی که دچار فشار خون روپوش سفید می‌شوند، باید از لحاظ عوامل خطر ابتلا به بیماری قلبی، به ویژه سطوح غیر طبیعی قند خون، تحت آزمایش قرار بگیرند.

هایپرتنشن ناشی از ملاقات با پزشک لزوما به اندازه‌ی هایپرتنشن یا فشار خون بالای مزمن نگران‌کننده نیست.

طبق نتایج یک فراتحلیل در ۲۰۱۶ که در نشریه‌ی هایپرتنشن به چاپ رسیدند، آدم‌های مبتلا به سندروم روپوش سفید در مقایسه با بیماران مبتلا به هایپرتنشن یا فشار خون بالای مزمن، کم‌تر در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار دارند و از چشم‌انداز درمان امیدوارکننده‌تری برخوردار هستند.

۲. مصرف دارو

مصرف برخی از داروها می‌تواند به طور موقتی فشار خون را کاهش دهد. این داروها عبارت هستند از:

الف. داروهای ادرارآور
ب. بتا بلاکرها و سایر داروهای قلبی
پ. داروهای ضد افسردگی‌ سه ‌حلقه‌ای
ت. مصرف داروهای ضد فشار خون بالا، به خصوص اگر در دوزهای بالا مصرف شوند
ث. مصرف داروهای بیماری پارکینسون
ج. مصرف داروهای مربوط به اختلال نعوظ، به خصوص اگر به همراه نیتروگلیسیرین مصرف شوند

۳. مشکلات هیجانی، اضطراب، و استرس

هیجان‌های شدید، به خصوص استرس و اضطراب می‌توانند باعث افزایش ناگهانی فشار خون شوند. این یک واکنش طبیعی در برابر رویدادهای استرس‌زا است، و معمولا پس از مدت کوتاهی با آرام شدن اوضاع، فشار خون فرد به حالت طبیعی باز می‌گردد.

با وجود این، استرس‌های طولانی مدت و عدم درمان اضطراب می‌توانند تاثیرات مخرب و طولانی مدتی بر فشار خون و سلامت عمومی آدم‌ها داشته باشند.

۴. دمای محیط اطراف

قرار گرفتن در اتاق گرم یا دوش آب گرم می‌توانند به طور موقتی فشار خون را کاهش دهند. این مسئله معمولا هیچ گونه نگرانی به همراه ندارد، البته تا وقتی که کاهش فشار خون غیر طبیعی و بیش از اندازه نباشد.

علائم افت یا کاهش خطرناک فشار خون عبارت هستند از سرگیجه، حالت تهوع، و بیهوشی.

۵. مصرف مواد مخدر

کوکائین و متامفتامین نیز می‌توانند باعث افزایش ناگهانی فشار خون شوند.

عوامل ایجاد نوسان فشار خون

عوامل زیر ممکن است باعث افزایش خطر ایجاد نوسانات خطرناک در فشار خون شوند:

الف. برنامه‌های کاری و فعالیت غیر طبیعی، به خصوص کار کردن در شیفت شب
ب. مصرف سیگار و تنباکو
پ. افزایش سطح استرس
ت. اضطراب
ث. مصرف غیر صحیح داروهای ضد فشار خون
ج. تجویز نادرست یا تغییر در دوز مصرفی داروهای ضد فشار خون
چ. آپنه خواب یا سایر اختلالات خواب
ح. بیماری کلیوی
خ. دیابت و مشکلات مربوط به قند خون
د. مشکلات تیروئید
ذ. بیماری قلبی
ر. وضعیت‌ها و بیماری‌هایی که دستگاه عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهند

درمان نوسان فشار خون

نخست، پزشک به دنبال علت‌های اصلی بروز این نوسانات می‌گردد. وی درباره‌ی سابقه‌ی انواع بیماری، سبک زندگی، و داروهای مصرفی از بیمار پرس‌وجو می‌کند. هم‌چنین، پزشک ممکن است از بیمار چند آزمایش نیز به عمل بیاورد.

مصرف برخی داروها می‌توانند باعث کاهش فشار خون و پیشگیری از نوسانات خطرناک فشار خون بشود. به علاوه، بیمار از طریق اعمال برخی تغییرات در سبک زندگی قادر است فشار خون خود را تحت کنترل در بیاورد.

بیمار با مراجعه‌ی مرتب به پزشک و پیگیری وضعیت فشار خون خود می‌تواند از ثابت ماندن آن در وضعیت طبیعی و عدم ایجاد عوارض جانبی ناخوشایند توسط داروهای مصرفی اطمینان حاصل کند.

درمان های خانگی و تغییر در سبک زندگی

با انجام اقدامات زیر می‌توانید فشار خون خود را در حد طبیعی و سالم حفظ کنید:

الف. ترک سیگار: مصرف سیگار به سرخرگ‌ها آسیب می‌رساند و باعث افزایش فشار خون می‌شود.
ب. افزایش مصرف میوه و سبزی، غلات کامل، و پروتئین کم چربی: قند اضافه و مواد غذایی فرآوری شده را از رژیم غذایی‌تان حذف یا میزان مصرف آنها را کم کنید.
پ. انجام مرتب فعالیت‌های بدنی: طبق توصیه‌ی انجمن قلب آمریکا، انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط نظیر پیاده‌روی سریع را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود بگنجانید. همه‌ی آدم‌ها باید دست‌کم هفته‌ای ۵ روز، روزانه ۳۰ دقیقه، فعالیت بدنی داشته باشند.
ت. عدم مصرف یا به حداقل رساندن مصرف الکل: پزشکان توصیه می‌کنند از مصرف الکل پرهیز کنید. با وجود این، پزشکان در کشورهای خارجی حداکثر مصرف مجاز را برای مردان روزانه ۲ عدد نوشیدنی و برای زنان روزانه ۱ عدد نوشیدنی تعیین کرده‌اند؛ مصرف بیش‌تر می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
ث. یافتن راه‌های سالم برای کاهش استرس: مراقبه، تمرین تنفس عمیق، تصویرسازی ذهنی، و سایر تکنیک‌ها برای کنترل استرس می‌تواند به پیشگیری از افزایش ناگهانی فشار خون کمک کند.
ج. کاهش مصرف سدیم: مصرف بیش از اندازه‌ی مواد غذایی پر نمک می‌تواند باعث افزایش شدید فشار خون شود.
چ. کاهش مصرف کافئین: نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌توانند به طور ناگهانی و موقتا فشار خون را افزایش دهند؛ به علاوه، مصرف کافئین می‌تواند اضطراب را نیز بیش‌تر کند.

برای آگاهی از تمام نکات و اقدامات مخصوص به خودتان در مورد وضعیت فشار خون‌ با پزشک متخصص مشورت کنید.

عوارض نوسان فشار خون

وجود نوسان دائمی در فشار خون می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌ها و وضعیت‌های زیر را افزایش دهد:

الف. حمله‌ی قلبی
ب. سکته مغزی
پ. نارسایی قلبی
ت. نارسایی یا بیماری کلیوی
ث. ضعف بینایی
ج. اختلالات جنسی
چ. بیماری سرخرگ محیطی

نتایج مطالعه‌ای در ۲۰۱۵ نشان دادند، آدم‌هایی که فشار خون‌شان بین هر جلسه‌ی ملاقات با پزشک به اندازه‌ی قابل توجهی تفاوت می‌یابد، بیش‌تر از دیگران در معرض ابتلا به حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی، یا نارسایی قلبی قرار دارند.

پژوهشی که نتایج آن در هفته‌نامه‌ی پزشکی بی‌ام‌جی منتشر شدند، نشان داد نوسانات شدید در فشار خون به اندازه‌ی خطرات ناشی از بالا بودن کلسترول می‌توانند بیمار را در معرض ابتلا به مشکلات قلبی قرار بدهند.

طبق نتایج مطالعه‌ای در ۲۰۱۷، سالمندانی که به صورت روزانه دچار نوسان در فشار خون هستند، بیش‌تر از دیگران در معرض خطر ابتلا به زوال عقل یا دمانس قرار دارند. این نتایج، یافته‌های مطالعه‌ای در ۲۰۱۶ را تایید می‌کنند؛ این مطالعه به ارتباط میان نوسانات شدید فشار خون و کاهش توانایی شناختی و حافظه پی برده بود.

پیشگیری از نوسان فشار خون

حفظ سبک زندگی سالم، و در برخی موارد، اصلاح داروهای مصرفی می‌تواند به رفع نوسانات فشار خون کمک کند.

به طور مرتب فشار خون‌تان را بررسی کنید، و برای درمان هر نوع بیماری یا وضعیتی که ممکن است باعث ایجاد نوسان در فشار خون شوند، به پزشک مراجعه کنید.

جمع‌بندی

با این‌که وجود نوسان در فشار خون می‌تواند خطرناک باشد، مصرف دارو و تغییر در سبک زندگی‌ می‌تواند به کنترل این وضعیت کمک کند.

پس از آن‌که پزشک معالج توانست علت بروز این نوسانات را در فشار خون تشخیص دهد، با استفاده از یک برنامه‌ی درمانی مشکل‌تان را رفع خواهد کرد. بیمار باید مرتبا فشار خون خود را بررسی کنید.

برای برطرف شدن این مشکل باید طبق دستور پزشک عمل کنید و داروهای تجویز شده را به درستی مصرف کنید.