در 1403 باید برای حل مسائل اقتصادی و سیاسی برنامه ریزی کنیم و فردا دیر است

فرارو-فضای سیاست داخلی و خارجی کشور در سال ۱۴۰۲ با پدیده‌های متعددی رو به رو بود. از ادامه جنگ اوکراین تا اغاز جنگ در غزه و درگیری‌های شبه نظامیان منطقه با نظامیان ایالات متحده، سریال و زنجیره‌ای از ماجرا‌ها را در سیاست کشور شکل دادند که هر یک، تحلیل‌های متعددی را در پی داشت.

به گزارش فرارو، یکی از موضوعات مهم در حوزه تحولات سیاست داخلی و خارجی ایران چگونگی توسعه روابط ایران با دیگر کشور‌ها بود. موضوعاتی از جمله توافق نانوشته که در سایه جنگ غزه تا حدودی کمرنگ شد نیز از دیگر مسائلی است که در سال ۱۴۰۲ مورد توجه کارشناسان قرار داشت، فرارو در راستای تحلیل و بررسی روند سیاست خارجی و داخلی کشور در سال ۱۴۰۲ با جلال ساداتیان گفتگو کرده است که دیپلمات پیشین ایران در انگلستان و مدیر کل پیشین شرق آسیای وزارت خارجه است:

از ورود به پیمان شانگ‌های تا تاثیر منفی حماس و اسرائیل بر سیاست خارجی ایران

جلال ساداتیان به فرارو گفت: «روندی که کشور در سال ۱۴۰۲ در حوزه سیاست خارجی و داخلی طی کرد، روند رو به پیشرفتی نبود. معنای پیشرفت این است که بتوانیم در ابعاد مختلف، مردم را از حاکمیت راضی نگه داریم. ما در حوزه مسائل ژئوپلیتیک، در ابعاد مختلفی، هماهنگ و همگرا توسعه پیدا نکردیم. ارتباطات بین المللی ما در شرایط حداقلی بود. ما حتی نتوانستیم، حق آبه خود را از افغانستان بگیریم. با این حال درست است که مراودات مرزی ما با طالبان توانست به کشور ما پول تزریق کند. همچنین ما مراوداتی با اقلیم کردستان عراق داشتیم که تا حدودی در تامین هزینه‌های کشور کمک کننده بود. اما در مجموع، این اقدامات در حدی نبود و عددی را شکل نمی‌داد که بتواند مجموعه نیازهای مالی متعدد در کشور را تامین کند. سیاست کشور در سال ۱۴۰۲ هم در چالش‌هایی در حوزه بین المللی قرار داشت و هم در بخش هسته‌ای موفق به ثبت پیشرفت‌های چشمگیر نشدیم و می‌توان گفت حتی این نگرانی وجود داشت که در آخرین جلسه شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ما صادر شود که خوشبختانه این اتفاق نیفتاد. اما به هر حال این نگرانی‌ها دائم وجود داشت که پرونده ما سیاسی شده و به شورای امنیت برگردد یا مکانیسم ماشه علیه ما فعال شود. علت اصلی این نگرانی‌ها این بود که موفق نشده بودیم اروپایی‌ها را راضی کنیم و نقطه نظرات اروپایی‌ها به شدت به آمریکایی‌ها نزدیک شده بود.»

وی افزود: «البته روابط بین گروه‌های قدرت غربی، و برخی سیاست‌های پشت پرده آنان باعث شد تصمیم بگیرند موقتا با ایران وارد درگیری نشوند. البته برخی درگیری‌های پراکنده را داشتیم. در مجموع آن چیزی که بتوانیم به عنوان گشایش قابل توجه وضعیت اقتصادی، وضعیت تحریم ها، دسترسی به بازار‌های بین المللی و امثالهم در نظر بگیریم را نداشتیم. با توجه به همه این‌ها نمی‌توانم بگویم که نسبت به سال ۱۴۰۱، تغییر خاصی ایجاد شد. این را نیز نمی‌توانیم نادیده بگیریم که درگیری حماس و اسرائیل در وضعیت ایران بی تاثیر بود؛ این موضوع از یک سو و ادامه دار شدن ماجرای ادعای کمک پهپادی ایران به روسیه در جنگ اوکراین از سوی دیگر، باعث شد که اروپایی‌ها نگرش دیگری نسبت به ایران داشته و فشار‌های متعددی را به ایران وارد کنند. اگر قرار باشد پیشرفت‌های اتفاق افتاده را بررسی کنیم احتمالا باید بگوییم خوب است که وارد پیمان شانگ‌های شده ایم. اما این نوع اتفاقات تاثیر قابل محاسبه‌ای را برای اقتصاد ما نداشت.»

تغییرات اقتصادی کشور متاثر از شرایط سیاسی بود

دیپلمات پیشین ایران در انگلستان گفت: «در حوزه سیاست‌های داخلی در سال ۱۴۰۲ شاهد تغییراتی بودیم که شاید ظاهر اقتصادی داشته باشد، اما متاثر از شرایط سیاسی است. برای مثال افزایش مالیات ها، افزایش قیمت اقلام دولتی از جمله آب، برق و گاز در کنار تورم بالای ۴۰ درصدی که بر دوش مردم سنگینی می‌کند. در کنار همه این‌ها و به خاطر بسته بودن شرایط کشور در حوزه واردات و صادارت در بخش تولید نیز با مشکلاتی جدی مواجه بودیم. به طور اخص تولیدات بخش خصوصی ضربه پذیر شد و همه این‌ها مستقیما روی معیشت مردم اثرگذار بود. در اواخر سال ۱۴۰۲ نیز انتخابات را داشتیم که با مشارکت بالای رای دهندگان همراه نشد. بین افرادی هم که در انتخابات شرکت کردند، آمار آراء باطله بسیار بالا بود. به همین دلیل معتقدم شاخص‌های مشارکت مردم در انتخابات، به شدت از شرایط کشور در سالی که پشت سر گذاشتیم تاثیر گرفته است.»

وی افزود: «من دوست دارم که وضعیت کشور در سال جدید بهبود پیدا کند، اما متاسفانه تصور می‌کنم که با توجه به شرایط کشور در سالی که گذشت، در سال جدید، وضعیتمان چندان بهبودی پیدا نکند. هر چند ممکن است برخی از مشکلات توصیف شده، تابع شرایط خاص خود کاهش پیدا کند. مثلا بازدید مسئولان آژانس از ایران می‌تواند به کاهش تنش‌های ایران و آژانس و افزایش اعتماد اروپایی‌ها کمک کند. فارغ از ترکیب راه یافته به مجلس دوازدهم، نمی‌توان پیش بینی کرد که مجلس آتی بتواند تغییرات شگرفی در حوزه‌های سیاست و اقتصاد ایجاد کند. چندان امیدی هم وجود ندارد که مجلس آینده بتواند مجلسی راهگشا باشد. آیا مجلس می‌تواند وضعیت مالیات‌ها را تغییر دهد؟ ایا می‌تواند روابط خارجی را بهبود ببخشد یا قرار است سیاست‌های مالی و اقتصادی داخلی کشور را تحت کنترل بگیرد و مانع از سوء استفاده‌هایی شود که در برخی ارکان کشور در جریان است؟ مسئله مهاجرت‌های پرشمار نخبگان را نیز در سالی که گذشت داشتیم. باید دید آیا دولت و مجلس می‌توانند جلوی این مهاجرت‌های گسترده را بگیرند یا حتی روند مهاجرت‌ها را معکوس کنند یا خیر. این‌ها مسائلی است که اکنون و در سال جدید باید برایشان برنامه ریزی شود و فردا دیر است.»