پشت پرده ترور پادشاه عربستان/ ریاض در شوک فرو رفت

به گزارش اقتصادنیوز، 50 سال پیش در همسایگی ایران اتفاقی هولناک رخ داد؛ ملک فیصل، پادشاه عربستان سعودی ترور شد. خبری غافلگیرکننده که کام مردم عربستان را تلخ کرد و جهان را در شوک بزرگی فرو برد؛ چرا که پشت پرده این حادثه غیرمنتظره و چگونگی رخداد آن در نوع خود بی سابقه بوده است. تقارن زمانی این ایام با ترور ملک فیصل، عاملی شد تا به مرور جزئیات آن بپردازیم.

جزئیات لحظه وقوع حادثه

طبق آنچه شاهدان عینی بیان کردند و تصاویر ضبط شده، شاهزاده فیصل (قاتل ملک فیصل) در اتاق انتظار با نمایندگان کویت که منتظر دیدار شاه فیصل بودند صحبت می‌کرد و هنگامی که شاهزاده برای در آغوش گرفتن ملک فیصل به‌سوی او رفت، ملک فیصل به رسم عربستان سعودی برای بوسیدن برادرزاده خود خم شد. در این لحظه شاهزاده فیصل یک تپانچه از لباس خود بیرون کشید و به شاه شلیک کرد. گلوله نخست، به چانه شاه اصابت کرد و شلیک دوم از گوش او گذشت. یکی از محافظان با شمشیر در غلاف، ضربه‌ای به شاهزاده فیصل زد و در این لحظه زکی یمانی وزیر نفت، چند بار فریاد زد که شاهزاده را نکشید.

براساس نوشته روزنامه الاخبار «ملک فیصل به همراه وزرای نفت کویت و عربستان در اتاق کار خود حضور داشتند که قاتل خود را از میان نگهبانان به او رسانده و زمانی که پادشاه برای روبوسی با او خم شد، شروع به شلیک کرد.»

ملک فیصل به‌سرعت به بیمارستان مرکزی ریاض منتقل شد. او هنوز زنده بود و پزشکان ماساژ قلبی و تزریق خون انجام دادند اما تلاش آن‌ها بی‌نتیجه ماند و او اندکی بعد درگذشت. پیش و پس از حمله، وضعیت روانی قاتل، آرام گزارش شد. پس از این قتل، ریاض سه روز عزای عمومی داشت و تمامی فعالیت‌های دولتی به حالت تعلیق درآمد.

خبر قتل پادشاه عربستان حسابی در رسانه‌های ایران و جهان بازخورد داشت و جرائد ایران هم از این قاعده مستثنی نبودند و روزنامه اطلاعات هم در تاریخ 7 فروردین سال 1354 در صفحه نخست خود به جزئیات این حادثه پرداخت.

این روزنامه که تیتر یک خود را به قتل ملک فیصل اختصاص داده بود، با اشاره به جزئیات قتل ملک فیصل، به سرنوشت قاتل او پرداخت و نوشت: «منابع موثق گفتند، شاهزاده بن مساعد قاتل ملک فهد هنوز زنده است و بازجویی از او در اختفای کامل ادامه دارد. ملک خالد، پادشاه جدید عربستان و امیر فهد ولیعهد این کشور در جریان بازجویی از قاتل ملک فیصل شخصا نظارت می کنند. از سوی دیگر امروز این پرسش مطرح بود که آیا شاهزاهد 26 ساله سعودی به تنهایی دست به جنایت زده است. و یا اینکه عواملی او را تحریک به قتل عموی خود کرده اند، البته باید در نظر داشت که مسئله اختلالات روانی قاتل، هنوز در صدر مسائل قرار دارد.»

انگیزه قتل چه بود؟

موضوع مهمی که در همان روزها برای قتل پادشاه عربستان بسیار مطرح شد؛ انگیزه قتل بود. اطلاعات هم در ادامه گزارش خود در این باره آورده است: «منابع آگاه ریاض گفتند که شاهزاده فیصل بن مساعد عموی خود را در جریان یکی از حمله های هیستریک که به وی دست داده بود به قتل رساند. این موضوع همچنین مطرح است که ممکن است قتل پادشاه عربستان سعودی به خاطر انتقام جویی بوده باشد و قاتل بدین وسیله خواسته کشته شدن برادر خود را که چند سال پیش رخ داد تلافی کند. شاهزاده خالد بن مساعد بن عبدالعزیز برادر قاتل، چند سال پیش به وسیله پلیس عربستان مقابل در ورودی مرکز تلویزیون ریاض از پای درآمد. او که مرد متعصب مذهبی بود، هنگامی کشته شد که قصد داشت برای اعتراض به فعالیت تلویزیون در کشور، به ساختمان جدید التاسیس آن حمله کند.»

احتمال توطئه در کار بود؟

نکته مهم دیگری که درباره این حادثه به آن پرداخته شده است، احتمال توطئه و دسیسه ای است که در پی این قتل وجود داشته است. موضوعی که روزنامه های قاهره درباره آن ابراز نگرانی کردند و اطلاعات به نقل از یکی از این روزنامه‌ها نوشته است: «امیدواریم شاهزاده فیصل بن مساعده را که گفته می شود از بیماری روانی رنج می برد، «عوامل عاقل» تحریک نکرده باشند. الاهرام همچنین گزارش داده است که پدر قاتل ملک فیصل که گفته می شود او نیز از نقطه نظر روانی وضعیت ناثابتی دارد، زمانی در حالیکه یونیفورم یک مارشال را به تن داشته است به قاهره آمده و پای پلکان هواپیما با صدای بلند گفت: «گارد احترام کجاست تا از من استقبال کند؟»

این روزنامه همچنین قاتل ملک فیصل را «یک شخص بسیار عصبی و تشنه قدرت و محبوبیت» توصیف کرده است.

سرنوشت قاتل چه شد؟

از دیگر موضوعاتی که در آن روزها مورد توجه قرار داشت، شرایط جسمی و روانی قاتل در هنگام ارتکاب جرم بود. چرا که تنها در صورتی حکم اعدام برای قاتل صادر می‌شد که در سلامت کامل عقل قرار داشته باشد؛ موضوعی که روزنامه کیهان در ادامه این گزارش به نقل از روزنامه پرتیراژ الاخبار به آن اشاره کرده و نوشته است: «قاتل ملک فیصل طبق قوانین عربستان اگر محکوم شود در ملاعام گردن زده خواهد شد، موضوعی که پس از آنکه پزشکان قاتل را معاینه و عاقل بودن او را تایید کنند، عملی خواهد شد.»

جالب اینجاست که تنها در حد فاصل یک روز بعد، شورای پزشکی به نتیجه رسید و حکم قصاص قاتل پادشاه عربستان صادر شد. اطلاعات هم در روزنامه تاریخ 7 فروردین 1354 با تیتر «قاتل ملک فیصل فردا گردن زده می شود» در این باره نوشت: «بازجویی از قاتل زیر نظر شخص ملک خالد امروز ادامه داشت و نتایج معاینات پزشکی قابل در حال بررسی است، با تایید سلامت عقل شاهزاده فیصل هنگام وقوع جنایت، روز جمعه در ملاعام گردن زده خواهد شد.»

اتفاقی که در نهایت رخ داد و هیئتی از متخصصان پزشکی سعودی به این نتیجه رسیدند که او در هنگام شلیک به شاه عاقل بوده‌است و دادگاه عالی مذهبی عربستان هم در نهایت او را به‌دلیل قتل شاه به اعدام محکوم کرد و در ملاء عام در میدان دیره ریاض سر بریده شد.

بیعت با پادشاه جدید عربستان

پس از قتل ملک فیصل، سومین پادشاه عربستان سعودی، خالد بن عبدالعزیز آل سعود به عنوان پادشاه عربستان اعلام شد و طی مراسمی 450 شاهزاده سعودی با پادشاه جدید عربستان بیعت کردند.