اختلال «پانیک» چیست؟

نگرانی و یا داشتن اضطراب در خصوص وقایع زندگی یک امر طبیعی است و حتی واکنش مغز در برابر واقعیت های روزمره محسوب می شود اما باید توجه داشت که نگرانی، اضطراب و ترس نیز همانند دیگر مسایل روانی اگر از حد نرمال خود خارج شود، می‌تواند به عنوان یک اختلال روانی مشکلات مهمتری را نیز به وجود آورد.

طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، حدود ۲۵ درصد مردم جهان به‌ یکی از انواع اختلالات روانی، عصبی و رفتاری (به‌جز اعتیاد به‌ مواد مخدر، الکل و...) دچار هستند و براساس اعلام وزارت بهداشت و درمان، اختلالات روان‌پزشکی بعد از شیوع کرونا به حدود ۲۹ درصد رسید که به گفته سرپرست مرکز آموزشی درمانی ۲۲ بهمن قزوین نیز در دوره اپیدمی کرونا به دلیل وجود اخبار ناگوار مرگ و میر و تغییر سبک زندگی، بسیاری از بیماری های روانی از جمله اختلال پانیک یا حمله اضطرابی و هراس در قزوین همانند دیگر نقاط کشور بیشتر شد.

خبرگزاری ایرنا مرکز قزوین در این رابطه با عادله عسگری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین و سرپرست مرکز آموزشی درمانی ۲۲ بهمن در خصوص بیماری حمله هراس شدید به گفت و گو پرداخته تا از ریشه ها و موارد جلوگیری از آن جویا شویم.

ایرنا. به عنوان آغاز این گفت و کو در ابتدا تعریفی از اختلال پانیک یا حمله هراس شدید ارایه دهید.
پانیک یک حمله اضطرابی و هراس است که حملات به صورت تکرار شونده در چند ماه و به صورت ناگهانی طی انجام برخی کارها از جمله تماشای تلویزیون، استراحت و یا حتی میهمانی اتفاق می افتد و در عرض چند دقیقه به اوج خود می رسد اما نمی تواند به صورت طولانی ادامه داشته باشد.

ایرنا. چه علایمی می تواند به عنوان اختلال پانیک محسوب شود؟
احساس تپش قلب، تعریق، درد قفسه سینه، مشکلات گوارشی، احساس تنگی نفس، ترس از مرگ، مسخ واقعیت، اینکه فرد احساس می کند از بدن خود جدا شده، احساس سوزن سوزن شدن اندام ها، گرم و یا سرد شدن بدن از جمله علایم جسمانی هستند که علاوه بر آنها علایم روانی آن نیز به احساس وحشت و سراسیمگی، ایجاد مشکل در تمرکز و بی خوابی می توان اشاره کرد.

ایرنا. آیا حملات پانیک انواع مختلفی دارد؟
این حملات بنا به مشکلات جسمی و ترس و هراس هایی که افراد دارند، از جمله هراس اجتماعی، مکان های شلوغ و یا ترس از تنهایی به انواع مختلفی تقسیم می شود که در چند ماه تداوم دارد و تعداد این حملات در بیماران مختلف، متفاوت است یعنی ممکن است در یک بیمار طی هفته یک روز اتفاق صورت بگیرد اما ممکن است برای بیماری دیگر در یک روز سه مرتبه این حملات رخ دهد.

ایرنا. ریشه به وجود آمدن اختلال پانیک یا هراس شدید چیست؟
این بیماری چون یک اختلال اضطرابی است به طور مسلم هم ژنتیک و هم محیط نقش اساسی بر آن دارد و اغلب اوقات افرادی که از نظر ژنتیکی و تیپ شخصیتی انسان های مضطربی هستند یا افرادی که مشکلات و دغدغه های خود را سرکوب می کنند و اضطراب را در خود نگاه می دارند و یا مکانیسم های دفاعی کارآمدی ندارند، اگر در محیطی باشند که استرس زا هم باشد، برای مثال در دوره کرونا تعداد حملات پانیک بسیار زیاد بود و یا اتفاق هایی همانند جنگ، سیل و زلزله یا خبر تصادف و درگذشت شخصی را بشنوند، همه اینها می تواند باعث بروز این بیماری شود اما توجه داشته باشیم که در حمله پانیک، ریشه ژنتیکی بسیار مهم است.

ایرنا. این حملات باعث مرگ انسان هم می شود؟
احساس بیمار در موقع وقوع حمله پانیک بسیار ناخوشایند است و فکر می کند که الان است که بمیرد و حس خفگی دارد اما با وجود اینکه تپش قلب فرد بالا می رود، خود حمله پانیک خطرناک نیست.

ایرنا. چه زمانی باید برای درمان این اختلال به پزشک مراجعه کرد؟
فرد بلافاصله بعد از حمله پانیک باید به پزشک مراجعه کند چرا که در ابتدا این اطمینان صورت می‌گیرد که این حملات، منشا جسمی ندارد بلکه روان شناختی است و در صورت تکرار، برای حملات پانیک باید درمان صورت بگیرد چرا که اگر درمان نشود ممکن است تعداد حملات بیشتر شود و فرد از کارها و عمکلرد روزانه خود باز بماند.

ایرنا. روش درمان این بیماری چیست؟
برای شروع درمان از داروهای مرتبط با این بیماری استفاده می شود اما برای بازنگشتن دوباره حملات پانیک، درمان آن تا ۶ ماه ادامه می یابد و بعد به بیمار توصیه می کنیم تا به روان درمانی های شناختی - رفتاری رجوع کنند تا سطح استرس و اضطراب را کاهش دهند.

ایرنا. روش های سنتی هم می تواند در درمان حملات پانیک کارساز باشد؟
چون موضوع اضطراب در میان است، شاید بعضی از داروهای گیاهی و دمنوش ها بتواند کمک کننده باشد اما از نظر علمی نمی‌توان این موضوع را ثابت کرد که تاثیر مثبتی خواهد داشت یا خیر، از این رو توصیه داریم که بیماران، درمان های آکادمیک علمی که تحقیقات زیادی برای آنها انجام شده را مورد توجه قرار دهند.

ایرنا. روند شیوع این بیماری در جامعه افزایشی است یا کاهشی؟
میزان ابتلا به این اختلال نه فقط در استان قزوین بلکه در سایر نقاط کشور نیز به خصوص بعد از دوره شیوع کرونا افزایش یافته چرا که بعد از اپیدمی کرونا به دلیل اخبار مرگ و میر، نحوه بیمار شدن و تغییر سبک زندگی که صورت گرفت، علایم پانیک در بین مراجعه کنندکان افزایش پیدا کرد و البته یک علت دیگر آن می تواند به شناخت از این بیماری بازگردد، یعنی در گذشته آدم‌ها شناختی از این بیماری نداشتند و در صورت ابتلا آن احساس ناخوشایندی را تحمل می کردند و کمتر به پزشک متخصص مراجعه داشتند، اما الان نسبت به این بیماری آگاهی‌ها و شناخت برروی آن نیز بیشتر از گذشته شده که روند آن را رو به افزایش قرار داده است.