راز اختلاف سنی 1.5 میلیون ساله یک جفت ستاره مشخص شد

ایتنا - به گفته پژوهشگران، ستاره‌های دوتایی معمولا همسن‌اند و مانند دوقلو‌ها متولد می‌شوند. اما در منظومه ستاره‌ای اچ‌دی ۱۴۸۹۳۷(HD 148937)، ستاره پرجرم‌تر دست‌کم ۱.۵ میلیون سال جوان‌تر است.

رازهای بیشتری نیز درباره این منظومه وجود دارد: این منظومه با یک سحابی احاطه شده که بسیار جوان‌تر از هر دو است و از عناصری ساخته شده است که معمولا در درون خود ستاره یافت می‌شوند.

پژوهشگران بر این باورند که ستاره سوم دیگری سرنوشت این منظومه را دائم [و به مرور زمان] تغییر داده و علت بروز ماهیت غیرعادی این جفت ستاره است.

بر اساس تجزیه‌وتحلیل داده‌های رصدخانه جنوبی اروپا (ESO)، گمان می‌رود که در ابتدا سه ستاره در این منظومه وجود داشته است، اما دو تای آن‌ها با یکدیگر برخورد کردند و در هم ادغام شدند و یک ابر «زیبا» از گاز و غبار یا سحابی را پیرامون «اچ‌دی ۱۴۸۹۳۷» ایجاد کردند.

این ادغام احتمالا حدود ۲.۶ میلیون سال پیش رخ داد که در آن، ستاره تازه تشکیل‌شده نیز برخلاف همتای قدیمی‌اش مغناطیسی شد.

به گفته پژوهشگران، یافته‌های آن‌ها که در مجله ساینس (Science) منتشر شد، به حل دو معمای دیرینه کمک می‌کند: چرا دو ستاره در این منظومه ستاره‌ای دوتایی با یکدیگر تفاوت سنی زیادی دارند و اینکه ستاره‌های عظیم‌ــ با جرمی هشت برابر یا بیشتر از خورشید‌ــ چگونه میدان مغناطیسی پیدا می‌کنند.

اوگه سانا، استاد دانشگاه دانشگاه کاتولیک لووِن بلژیک و پژوهشگر اصلی این رصدها، گفت: «ما فکر می‌کنیم که این منظومه ابتدا دست‌کم سه ستاره داشت. دو تا از آن‌ها باید زمانی به مدار هم نزدیک شده باشند، در حالی که ستاره دیگر به‌مراتب دورتر بود.»

«دو ستاره درونی به شیوه‌ای پرآشوب با یکدیگر ادغام شدند و ستاره‌ای مغناطیسی ایجاد کردند و مقداری مواد را به بیرون پرتاب کردند که این سحابی را ایجاد کرد.»

«ستاره دورتر با ستاره تازه‌‌ادغام‌‌شده که اینک مغناطیسی شده بود، مدار جدیدی را تشکیل داد و [منظومه] دوتایی را که امروز در مرکز سحابی شاهد آنیم ایجاد کرد.»

دکتر ابیگیل فراست، ستاره‌شناس در رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی، افزود: «سحابی پیرامون دو ستاره عظیم [یک سحابی] نادر است و واقعا به ما این احساس را می‌دهد که قاعدتا باید اتفاق جالبی در این منظومه رخ داده باشد.»

«وقتی به داده‌ها نگاه می‌کنیم، جالب‌تر هم می‌شود.»

«پس از یک تجزیه و تحلیل دقیق، توانستیم مشخص کنیم که ستاره پرجرم‌تر بسیار جوان‌تر از همدمش به نظر می‌رسد که این منطقی نیست، چرا که آن‌ها اصولا باید در یک زمان تشکیل شده‌ باشند.»

گروهی از دانشمندان بین‌المللی داده‌های ۹ ساله اچ‌دی ۱۴۸۹۳۷ را که حدود سه هزار و ۸۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و در جهت صورت فلکی گونیا واقع است، تجزیه و تحلیل کردند.

این داده‌‌ها از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا به دست آمدند که در صحرای آتاکاما در شیلی قرار دارد.

در حالی که میدان‌های مغناطیسی در ستارگان کم‌جرم مانند خورشید معمول است، ستارگان پرجرم‌تر نمی‌توانند میدان‌های مغناطیسی را به همان شکل حفظ کنند.

با وجود این، دانشمندان می‌گویند تقریبا هفت درصد از ستارگان پرجرمی که مشاهده شده‌اند، میدان مغناطیسی دارند.

اگرچه ستاره‌شناسان مدتی به این قضیه مشکوک بودند که ستارگان پرجرم می‌توانند میدان مغناطیسی را هنگام ادغام دو ستاره به دست آورند، این نخستین باری است که دانشمندان شواهدی مستقیم مبنی بر وقوع آن پیدا کرده‌اند.

دکتر فراست گفت: «انتظار نمی‌رود که مغناطیس در ستارگان پرجرم در مقایسه با طول عمر ستاره دوام زیادی داشته باشد. از این رو به نظر می‌رسد که ما این رویداد نادر را خیلی زود و بلافاصله پس از وقوع آن مشاهده کرده‌ایم.»