چگونه با فرزندان درباره اعتیاد صحبت کنیم؟

تقریبا همه پدر و مادرها می‌دانند که فرزندان آنها برای مبتلا نشدن به بیماری‌های عفونی و خطرناک باید واکسن بزنند. اما اکثر این والدین نمی‌دانند که اگر در سنین کودکی با فرزندان خود در مورد مواد مخدر صحبت کنند،..

کاری درست شبیه به واکسن‌ زدن علیه اعتیاد انجام داده‌اند. کودکانی که پدر و مادرشان هیچ‌وقت در مورد چنین مسایلی اطلاعات کافی به آنها نمی‌دهند، در نوجوانی دچار مشکلات بیشتری نسبت به بقیه خواهند شد.

چنین نوجوانانی در اولین برخوردها با مواد مخدر، تردیدها و سوالات بی‌شماری پیدا می‌کنند اما چون قبلا چنین صحبت‌هایی بین آنها و والدین‌شان رد و بدل نشده باز هم نمی‌توانند خیلی راحت با والدین خود در این مورد حرف بزنند.

بنابراین اکثر این نوجوانان جواب سوالات خود را جای دیگری جست‌و‌جو می‌کنند و ممکن است هر نوع جواب و نتیجه‌ای هم به دست‌ آورند.گاهی هم ممکن است به رسانه‌ها یا شبکه های اجتماعی سر بزنند اگر شما جزو والدینی هستید که قصد دارند فرزند خود را علیه اعتیاد واکسینه کنند، بهتر است بدانید روش صحبت کردن و نوع جملات برای همه سنین یکی نیست و این روش بسته به سن فرزند شما فرق می‌کند.


● سنین پیش از دبستان
صحبت کردن هدفمند با کودکان زیر ۷ سال، ابتکار عمل فوق‌العاده‌ای می‌خواهد. همیشه باید هوشیار باشید و به محض اینکه زمینه‌ای ایجاد شد، نهایت استفاده را از آن ببرید. به عنوان نمونه وقتی فرزندتان مریض شده و قرص آنتی‌بیوتیک یا تب‌بر به او می‌دهید یکی از بهترین موقعیت‌هاست.

می‌توانید برای فرزند خود توضیح دهید که هر دارویی به دلیل اثر خوب و مفید آن ساخته شده ولی اگر از همین دارو در جایی نامناسب و به شکلی غیرطبیعی استفاده شود آثار وحشتناکی دارد. ذهن بچه‌ها در این سن آماده آموختن و به خاطر سپردن است.

حتی می‌توانید با الهام گرفتن از شخصیت‌های کارتونی معروف این بحث‌ها را آغاز کنید. مثلا وقتی در یک کارتون کسی سیگار می‌کشد رشته‌کلام را به دست بگیرید و در مورد اینکه سیگار و موادمخدر، انسان را زشت و بیمار می‌کند، صحبت کنید.
البته چند نکته مهم را همیشه به خاطر داشته باشید؛ اول اینکه با لحنی ملایم حرف بزنید و کلماتی به کار ببرید که کودک معنی آنها را بفهمد. علاوه بر آن همیشه آثار منفی مواد مخدر را خیلی واضح و کامل برای فرزند خود توضیح دهید. مثلا امکان بروز افسردگی یا توهم، احتمال مرگ به دلیل مصرف غیرقابل کنترل مواد یا بروز انواع مشکلات جسمی و خانوادگی. یادتان باشد همه این حقایق را بگویید ولی به زبان بچه‌ها.


● ۸ تا ۱۲ سالگی
اگر فرزندی در این گروه سنی دارید، می‌توانید هر بار پس از توضیحات خود، نظر او را هم در این مورد بپرسید. البته وقتی جواب او را شنیدید نباید فورا شروع به قضاوت کنید. چون این کار شما باعث می‌شود فرزندتان در نوبت‌های بعدی نظر اصلی خود را مخفی کند و آنچه شما دوست دارید، بشنوید را بگوید.
بچه‌ها در این سن و سال هنوز تمایل دارند مسایل کوچک و بزرگ زندگی خود را با والدین‌شان در میان بگذارند. پس شما هم باید طوری برخورد کنید که در این رابطه باز بماند. یعنی همیشه شنونده خوبی باشید تا چنین صحبت‌هایی در آینده هم بین شما و فرزندتان وجود داشته باشد.

موضوعاتی مثل خبر دوپینگ در یک ورزشکار حرفه‌ای، نقطه خوبی برای شروع یک مکالمه هدف‌دار با کودکی در این سن و سال است. وقتی در چنین بحث‌هایی نظر فرزند خود را می‌پرسید ممکن است در آن لحظه هیچ جوابی از او نشنوید اما مطمئن باشید این فکر در ذهن کودک شما باقی می‌ماند و خودش دوباره این موضوع را پیش خواهد کشید.


● ۱۳ تا ۱۷ سالگی
بیشتر بچه‌ها در این سن دوست دارند، بدانند کدام یک از همکلاسی‌هایشان سیگار می‌کشند یا احیانا از موادمخدر استفاده می‌کنند. حتی سعی می‌کنند دوستانی پیدا کنند که موتورسواری یا رانندگی بلدند. اگر اهل حرف زدن با فرزند خود باشید، حتی در این سن هم آنها تمایل دارند احساسات خود را با شما در میان بگذارند.

وقتی این فرصت دست داد و مثلا فرزندتان از علاقه‌اش به رانندگی گفت لازم نیست یک شنونده خنثی باشید. درواقع بهتر است در چنین موقعیتی تمام خطرهای رانندگی با سرعت زیاد، بدون دقت و حتی رانندگی پس از مصرف مواد را کاملا برای او توضیح دهید. حتی خطر جریمه شدن، زندان رفتن، نقص عضو و احتمال کشتن افراد دیگر را هم شرح دهید.

اگر فرزندتان به سن قانونی رسید و خواست شروع به رانندگی کند، از همان ابتدا قوانینی برای او بگذارید. مثل اینکه چند روز در هفته یا چه ساعت‌هایی در روز می‌تواند رانندگی کند. یا اینکه اجازه دارد تا چه مسافتی از منزل ماشین ببرد. به او بگویید که اگر خودش یا دوستانش در ماشین سیگار بکشند حداقل تا ۶ ماه آینده، دیگر ماشین را در اختیار او نمی‌گذارید.

به جز این مورد، در سنین نوجوانی مساله دیگری هم وجود دارد که ممکن است زمینه مصرف موادمخدر را در فرد ایجاد کند. این مساله مهم و اجتنا‌ب‌ناپذیر میهمانی‌هایی است که فرزندتان به آنها می‌رود.

وقتی فرزندتان کمتر از ۱۷، ۱۸ سال دارد باید به او بگویید که پس از میهمانی خودتان دنبال او خواهید رفت. یعنی اجازه ندهید افراد دیگر او را برسانند یا شب را همان جا بماند. البته نباید نوجوان خود را در محدودیت بیش از حد قرار دهید.

یعنی اگر مثلا میهمانی تا ۲ شب ادامه دارد و همکلاسی‌های دیگر هم آنجا هستند شما هم باید تا همان ساعت بیدار بمانید و به دنبال او بروید. این کار در عمل واقعا کار سختی است اما یادتان باشد که هیچ نتیجه خوبی بدون زحمت به دست نمی‌آید.
اگر می‌خواهید پدر و مادر خوبی باشید و فرزند سالمی پرورش دهید، تحمل بعضی سختی‌ها اجتناب‌ناپذیر است.

در ضمن به یاد داشته باشید بچه‌هایی که دوستان سیگاری یا معتاد دارند بیش از بقیه در خطر معتاد شدن هستند. پس سعی کنید دوستان فرزندتان را بشناسید و حتی با خانواده‌های آنها هم‌ آشنا شوید.

حتی بهتر است در فعالیت‌های فوق‌برنامه‌ای که مدرسه فرزندتان ترتیب می‌دهد هم شرکت کنید تا بتوانید هرچه بیشتر محیط پیرامون او را ارزیابی کنید.