بهترین جاذبه های تاریخی قزوین برای کسانی که علاقمند سفر به شهر قزوین و دیدن بناهای فاخر تاریخی آن هستند ، را در این مطلب آورده ایم . شهر قزوین یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران است که قدمت آن به دوران ساسانیان برمیگردد. این شهر به دستور شاپور اول رونق پیدا کرد. قزوین در مسیر جادهی ابریشم قرار داشت و محل عبور بازرگانان از شرق به غرب بود. همچنین این شهر در زمان حکومت صفویان به مدت ۵۷ سال پایتخت ایران بود و در این دوره بناهای تاریخی زیادی در قزوین ساخته شدند. با سیری در ایران همراه باشید تا با این شهر تاریخی بیشتر آشنا شوید.
فهرست
کاروانسرای سعدالسلطنه
سرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای سر پوشیده داخلی شهری در ایران است که در دوران قاجار (اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار)، حاکم وقت قزوین یعنی سعدالسلطنه دستور ساخت آن را صادر کرد. چهارسوق، ارزشمندترین قسمت این بنا است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و گنبد بزرگ کاشیکاری شده بر فراز آن قرار دارد؛ چهار طرف گنبد، چهار نیمگنبد با رسمیبندی و نورگیر وجود دارد که سبب میشود فضا بزرگتر دیده شود. این سرا بیش از ۶.۲ هکتار وسعت دارد.
امروزه بسیاری از قسمتهای این سرا بازسازی و بهسازی شده و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. سرای سعدالسلطنه در ۱۱ مرداد سال ۱۳۵۷، با شمارهی ۲۰۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برای آشنایی بیشتر با قزوین پیشنهاد می کنیم به صفحه جاهای دیدنی قزوین مراجعه بفرمایید.
بازار قزوین
بازار قزوین، یک بنای زیبا مربوط به دوره صفوی و قاجار است. این بازار با مساحتی حدوداً ۱۴ هکتار در دوره صفوی ساخته شد و در دوره قاجار توسعه پیدا کرد و بخشهایی مانند سراها، کاروانسراها و تیمچهها به آن افزوده شدند. جالب است بدانید بازار قزوین تنها بخش کوچکی از یک میدان به نام «بازار» بود که در دوره صفوی ساخته شده بود و بخشهای مختلفی داشت. یکی از مهمترین بخشهای این میدان کاروانسرای عباسی بود که بعدها تخریب شد و جای خود را به مسجدالنبی داد.جاذبه های گردشگری قزوین
بازار قزوین شامل سرای سعدالسلطنه، مسجدالنبی، سرای حاج رضا، سرای وزیر، سرای خوشنویسان، سرای رضوی، تیمچه سرپوشیده، تیمچه سرباز، تیمچه حاج سید کاظم، تیمچه حاج محمدتقی، تیمچه درویش، سرای نقد علی، سرای شاه، سرای دالان دراز، سرای حاج محمدباقر، سرای نگارالسلطنه، سرای ضرابخانه، سرای بهشتی، بازار قیصریه، گرمابه رضوی، گرمابه سعدیه و حیاط قهرمانی است. این بازار در تاریخ ۵ دیماه ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد النبی
مسجدالنبی قزوین در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی، در راستای بازار قزوین قرار دارد و هنوز هم نماز جماعت و نماز جمعه در آن برگزار میشود. با این حال گردشگران هم میتوانند از آن بازدید کنند. این مسجد نیز مانند مسجد جامع قزوین، شبستانی دارد که محل تجمع مردم است. مساحت مسجدالنبی حدود ۱۴ هزار متر مربع است و صحنها و شبستانهای گستردهای دارد و معماری آن در نوع خود منحصر به فرد است. این مسجد در زمان قاجار و به دستور فتحعلیشاه در محوطه وزیر یا همان چال وزیر ساخته شد که از موقوفات آقا جمال وزیر بود.
این مسجد سه ورودی (شمال، شرقی و غربی) دارد که هریک دارای سردر باشکوهی است. سردر شمالی با کاشیهای میناکاری و اسلوبی زینت داده شده و کتیبه آن از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق است. در کتیبههای ایوانهای شرقی و غربی، سوره مبارکه «عم یتسائلون عن النبا العظیم» و در کتیبههای ایوانهای شمالی و جنوبی، سوره مبارکه «هل اتی علی الانسان حین من الدهر» حک شده است. مسجدالنبی قزوین در تاریخ ۱۵ دیماه ۱۳۱۰، با شماره ۱۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاخ چهلستون یا عمارت کلاهفرنگی
کاخ موزه چهل ستون یا عمارت کلاه فرنگی شاه طهماسب یکی از مهمترین آثار تاریخی در شهر قزوین است که قدمت آن به دوران صفوی بازمیگردد و در مرکز این شهر، در میدان آزادی (سبزه میدان) قرار دارد. گفته میشود این بنا تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخهای سلطنتی دوران شاه طهماسب است. زمانی که قزوین پایتخت بود، به این عمارت کلاهفرنگی میگفتند. در این موزه نقاشیهایی مربوط به دوران صفوی نگهداری میشود.
شاه طهماسب صفوی در سال ۹۵۱ هجری قمری پایتخت را از تبریز به قزوین انتقال داد و به معماران برجسته کشور فرمان داد تا باغی به شکل مربع بسازند و در میان آن عمارتهای عالی، تالار، ایوانها و حوضهای زیبا بنا کنند. گفته میشود شاه طهماسب این بنا را از روی نقشه یک معمار ترک با شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته است که پنجرههای چوبی بسیاز زیبا و ظریفی دارد. در دوران قاجار محمدباقر سعدالسلطنه، فرماندار وقت قزوین این عمارت را بازسازی کرد و از آن پس نام چهلستون بر آن نهادند. عمارت چهلستون قزوین، در سال ۱۳۳۴ با شماره ۳۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
حسینیه و خانه امینیها
حسینیه و خانه امینیها از زیباترین جاذبه های تاریخی قزوین است. این خانهی اعیانی توسط حاج محمدرضا امینی (از ثروتمندان قزوین) در سال ۱۲۷۵ هجری قمری در غرب رودخانه دزج ساخته شد. در زمان پهلوی اول پس از پر کردن رودخانه دزج، خیابانی با نام خیابان مولوی در این منطقه احداث شد. در سال ۱۲۷۵ هجری قمری بخشی از خانهی امینیها وقف حسینیه شد و بعدها کل این بنا به حسینیه تغییر کاربری داد.
جالب است بدانید بنای امروزی این اثر تاریخی تنها بخش کوچکی از این خانه است و در گذشته حسینیه امینیها بسیار بزرگتر بود و قسمت زیادی از خیابان مولوی امروزی را در بر میگرفت. حسینیه یا خانهی امینیها با تالارهای زیبا، سقفهای نقاشی شده، شیشههای رنگی و گچبریهای چشمنواز در سال ۱۳۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد جامع قزوین
مسجد جامع قزوین یکی از قدیمیترین جاذبههای تاریخی قزوین مربوط به سال ۱۹۲ هجری قمری است که به دستور هارونالرشید ساخته شده است. در سدهی دوم هجری قمری دستور ساخت یک مسجد در محل آتشکدهی ساسانی داده شد و آتشکده به مسجد تغییر کاربری داد. این مسجد با معماری بینظیر خود، عالیترین هنر معماری ایرانی را از ورود اسلام به ایران تا دوره صفوی و قاجار را به نمایش میگذارد.جاذبه های گردشگری قزوین
مسجد جامع قزوین که با نامهای «مسجد عتیق» و «مسجد کبیر» هم شناخته میشود یکی از پنج مسجد بزرگ ایران و از سازههای چهارایوانی کشورمان به شمار میرود. این مسجد تا دورهی صفوی کوچک بود و فقط یک ایوان داشت اما در دورههای بعد بخشهای زیادی به آن افزوده شدند. در حال حاضر زیباترین و مهمترین بخش این مسجد را میتوان ایوان جنوبی آن دانست. همچنین منارههای مرتفع، طاق هارونی، گنبد سلجوقی و کتیبههای مسجد جامع قزوین این بنا را تبدیل به یک اثر تاریخی بینظیر کردهاند. این مسجد در دیماه سال ۱۳۱۰ در فهرست ملی آثار کشورمان به ثبت رسیده است.
عمارت باغ سپهدار
عمارت باغ سپهدار یک کوشک آجری جذاب در دوطبقه است که قدمت آن به دوران قاجار بازمیگردد. این عمارت زیبا در خیابان فلسطین غربی قرار دارد و در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. عمارت باغ سپهداری در حال حاضر به عنوان محلی اداری در اختیار جهاد کشاورزی قزوین است و بازدید از داخل آن برای عموم امکانپذیر نیست.
کلیسای کانتور معروف به «برج ناقوس»
کلیسای کانتور معروف به «برج ناقوس» یکی دیگر از جاذبه های تاریخی قزوین و یک کلیسای ارتدکس است که در جنگ جهانی دوم ساخته شده است. کانتور در زبان روسی به معنای «مقر یا مرکز» است و روسها در زمان اشغال شهر قزوین این کلیسا را برای خود ساخته بودند. اما پس از خروج آنها از کشورمان، کلیسا هم خالی شد. با توجه به ساکن نبودن مسیحیهای ارتدکس در ایران، هم اکنون کلیسای کانتور تبدیل به یک جاذبهی تاریخی شده است. در داخل این بنا چندین ویترین فروش جواهرات دستساز و دیگر صنایع دستی وجود دارد.
آب انبار سردار بزرگ
آبانبار سردار بزرگ یکی از مشهورترین بناهای تاریخی قزوین است که در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی، (۱۲۲۷ هجری قمری-۱۸۱۲ میلادی) در محله راه ری این شهر ساخته شد. این آبانبار، بزرگترین آبانبار تک گنبدی در ایران و حتی جهان است. این بنا دارای گنبدی بلند و آجری است روی بدنهی آجری آن، نورگیرهایی تعبیه شده است. دو برادر به نامهای محمدحسن خان و محمدحسین خان، از امرا و سرداران زمان فتحعلی شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه بانیان ساخت این بنا با چنین ویژگیهای خاص و منحصر به فرد بودند.
حجم مخزن این آبانبار بیش از سه هزار متر مکعب است که به عنوان سیستم بزرگ آبرسانی شهر محسوب میشد. در دو طرف ورودی این آبانبار، سکوی سنگی بزرگی برای نشستن و استراحت کردن وجود دارد. به طور کلی این آبانبار ۵۰ پلهی سنگی دارد که ارتفاع هر یک از این پلهها، به طور متوسط ۲۵ سانتیمتر است. این پلههای سنگی در نهایت به کانالی مشهور به راه شیر میشود که سقفی قوسیشکل دارد. این اثر تاریخی در ۸ شهریور ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۳۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
برجهای خرقان
برجهای خرقان از معروفترین جاذبه های تاریخی قزوین هستند که قدمت آنها به دوره سلجوقی بازمیگردد. این دو برج در فاصله ۲۹ متری از یکدیگر و در روستای حصار ولیعصر شهرستان آوج استان قزوین قرار دارند. برجهای خرقان شباهتهای زیادی به یکدیگر دارند اما برج شرقی قدیمیتر بوده و ۲۶ سال زودتر از برج غربی ساخته شده است. علت ساخت این برجها هنوز مشخص نیست. بر اساس کتیبههای موجود سازندهی این دو بنا شخصی به نام «زنجانی» است. همچنین فرضیهای وجود دارد که محوطهی این برجها را چراگاه دامهای قبایل ترک معرفی میکند. بر اساس این فرضیه رؤسای قبایل در این برج دفن شدهاند. همچنین مقبرههایی با ضریحهای تزیین شده با منبتکاری در خرقان وجود دارند که دو نام «ابوسعید بیجار پسر سعد» و «ابومنصر ایلتای تیتکین» از ترکان سلجوقی بر روی آنها دیده میشود. برجهای خرقان در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خیابان سپه قزوین
خیابان سپه قزوین، اولین خیابان مدرن طراحی شده در ایران است که در دوره صفوی و در زمان شاهتهماسب ساخته شده است. این خیابان با نامهای دیگری مانند دولتی و عالیقاپو هم شناخته میشود. این خیابان بیشتر به عنوان گذرگاه و مسیری مستقیم برای رفتوآمد طراحی شده بود. خیابان سپه در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است.
قلعه الموت یا آشیانه عقاب
قلعه الموت یا آشیانه عقاب یکی دیگر از معروفترین و جذابترین جاذبه های تاریخی قزوین است که مساحتی بیش از ۲۰ هزار مترمربع دارد. این قلعه بر بالای صخرهای سنگی ساخته شده و محل اقامت حسن صباح و یارانش بوده است. در اطراف این قلعه ۴ پرتگاه عمیق وجود دارد و تنها میتوان از یک مسیر سخت پله گذاری شده در ضلع شمال شرقی به آن دسترسی پیدا کرد. در گذشته قلعه بخشهای مختلفی مانند اتاقها، برجهای نگهبانی، آبانبار، خندق، میدانگاه و کتابخانه داشته که امروزه آثاری زیادی از آنها باقی نمانده است.