پشه ی پر دردسر

جهانیان پس از همه‌گیری کووید ۱۹ دیگر نسبت به بیماری‌های ویروسی مانند قبل بی تفاوت نیستند و هر لحظه منتظر قرنطینه و همه‌گیری جدی دیگری از سوی بیماری‌های ویروسی هستند، اما به گفته پژمان بختیاری نیا، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز، انتقال بیماری تب دنگی از انسان به انسان وجود ندارد و صرفا با روش گزش پشه آلوده بوجود می آید.

این در حالیست که کماکان اهدای خون یا عضو آلوده می‌تواند فرد دریافت کننده را مبتلا به بیماری ویروسی تب دنگی کند.

اگرچه تب دنگی در ۸۰ درصد مبتلایان خود صرفاً تبی ملایم ایجاد می‌کند اما علائم این بیماری سردرد، کمردرد، تب شدید و درد در ماهیچه ها و مفاصل برشمرده می‌شود.

به گزارش خبرنگار اسپوتنیک در تهران شهنام عرشی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت:

احتمال بیماری تب دنگی در افرادی که به مناطق آلوده سفر کرده اند، بیشتر است. علایمی چون تب و خونریزی از لثه و استخوان درد در این افراد اهمیت دارد.

وی ادامه داد: هر فرد ممکن است بر اثر نیش پشه آلوده به این بیماری دچار شود، اما افرادی که در گروه‌های حساس هستند، از جمله بیماران زمینه‌ای و ضعف سیستم ایمنی و بیماران قلبی حساس‌تر هستند و باید بیشتر از آنها مراقبت شود.

عرشی همچنین بیان کرد:

نوبت اول ابتلا به این بیماری خفیف‌تر است، اما در موارد ابتلا مجدد بیماری مهلک تری ایجاد می‌کند که خطر جانی دارد.

وی افزود: خطر مرگ بر اثر تب دنگی در افراد مبتلا یک درصد است، البته در صورت ابتلا، سرعت تحت درمان بودن و رسیدگی به بیمار از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به افرادی که به مناطق آلوده به تب دنگی مسافرت می‌کنند، توصیه کرد؛ از دارو‌های دور کننده پشه و اسپری‌های دارویی استفاده کنند و در طلوع و غروب آفتاب که گزش پشه زیاد است، در مکان‌های آلوده قرار نگیرند و خود را در معرض هوای آزاد قرار ندهند.

عرشی ادامه داد: این پشه در مکان‌های مرطوب به‌ویژه ظرف آب تخم ریزی و تکثیر می‌کند و باید از نظر بهداشتی نیز افراد تلاش کنند محیط خود را از مکان‌های مورد نظر تکثیر پشه آئدس پاکسازی کنند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به اینکه تب دنگی بیماری ویروسی است که توسط پشه منتقل می‌شود اشاره کرد و اظهار داشت: این بیماری از سال ۲۰۱۹ به عنوان ۱۰ تهدید اصلی بشر از سوی سازمان بهداشت جهانی مطرح شده و شایع‌ترین بیماری‌ است که از طریق ناقلین محلی منتقل می‌شود.

وی افزود: حدود ۲۰ درصد از بیماران علامت ‌دار خواهند بود بنابراین موضوع مهم، بی علائم بودن حدود 80 درصد بیماران مبتلا به این بیماری است و حجم بیشتر انتقال توسط افراد بدون علامت صورت می‌گیرد. 40 تا ۵۰ درصد از جمعیت کره زمین در مواجهه با این نوع پشه هستند و این رقم سال به سال به دلیل تغییرات آب و هوایی، افزایش میانگین دما و آمار سفرها افزایش می‌یابد.

دکتر عرشی ادامه داد:

سال گذشته میلادی،بیشترین موارد گزارش شده این بیماری در دنیا به ثبت رسید و اپیدمی فراگیر در آمریکای جنوبی نیز بسیار وسعت زیادی داشت. در کشورهای اروپایی هم پشه ناقل اصلی بیماری aedes albopictus وجود دارد. بر اساس گزارش‌ ها آسیای جنوب شرقی، منشا اصلی این پشه و بیماری بوده است.

رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ۷۰ تا ۷۵ درصد موارد بیماری را در آسیای جنوب شرقی عنوان کرد و گفت: در سال‌ های گذشته در اندونزی، بنگلادش، هندوستان و تایلند این بیماری بسیار دیده شده است البته کشورهایی مثل سنگاپور تجربه بیشتری برای مقابله با این بیماری دارند.

وی افزود: طبق مقایسه نقشه سال ۲۰۱۱ با نقشه سال گذشته شاهد گسترش بیشتر این بیماری در کشورهایی همچون آمریکای جنوبی، چین و استرالیا هستیم و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به ثبت این بیماری اقدام نکرده‌اند که این موضوع نگران کننده است البته اعلام ما به سازمان بهداشت جهانی از عواقب آینده این اپیدمی و جهت‌گیری کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به کشور جلوگیری خواهد کرد.

دکتر عرشی در خصوص عامل اصلی این بیماری عنوان کرد: Aedes aegypti پشه مهاجم‌تری از نوع دیگر است که در ایران نیز بیشتر وجود دارد. به دلیل فیزیولوژی این پشه توصیه ما به مردم این است که به محض حضور در مناطق آلوده دو ساعت اول صبح و دو ساعت مانده به غروب با لباس پوشیده تر داشته باشند.

به گفته دکتر عرشی، دو روز قبل از ایجاد علامت بالینی و دو روز بعد از شروع تب احتمال انتقال وجود دارد. انتقال پشه به انسان و انسان به پشه صورت می‌گیرد و انتقال انسان به انسان از طریق انتقال خون یا سرنگ آلوده، مادر به جنین و پیوند اعضا خواهد بود. همچنین طول عمر این پشه‌ها یک تا چهار هفته است، پشه‌های بالغ هر یک تا دوساعت یک خونخواری و به طور متوسط در طول عمر خود ۴۰ تا ۵۰ خونخواری انجام می‌دهد.

عبدالرضا میراولیایی، مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم در وزارت بهداشت نیز بیان کرد:

ایران جزو معدود کشورهایی است که در وهله نخست توانست پشه آئدس را صید و سپس بیمارانی را شناسایی کند؛ این در حالی است که برخی کشورها در وهله نخست ابتدا بیمارانی را شناسایی کرده و سپس پشه را صید کردند.

کارشناس اداره کنترل بیماری‌های منتقله توسط ناقلین وزارت بهداشت با بیان این که دو موضوع مهم در ارتباط با جلوگیری از گسترش پشه وجود دارد، اظهار کرد: مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از گسترش پشه این است که پشه محدود شود و در یک منطقه مستقر نشود و برای جلوگیری از شیوع پشه، محیط به‌سازی شود. نظافت معابر عمومی، مدیریت فاضلاب و مدیریت دفع پسماند باید به بهترین شکل ممکن انجام شود.

میراولیایی با بیان این که پشه آئدس می‌تواند در یک قوطی که مقداری آب در آن جمع‌شده باشد نیز تخم‌گذاری کند، افزود: برخی مناطق کشور از تایرهای متسعمل به عنوان حصار باغ یا خانه‌ها استفاده می‌کنند، این درحالی است که پشه آئدس به دلیل رنگ و بوی خاص تایر به لاستیک علاقه دارد و همین موضوع می‌تواند محلی برای تخم‌گذاری پشه باشد.

وی بر ضرورت رعایت بهداشت خانه‌ها تاکید کرد و اظهار داشت: علاوه بر بهداشت محیط‌های عمومی، بهداشت محیط خانه‌ها نیز اهمیت دارد. پشه‌هایی که طی سنوات گذشته در بندر لنگه صید کردیم، در ظروفی که برای جمع‌آوری آب خروجی کولر گازی تهیه شده بود، کشف شدند. این پشه در آب زیرگلدان، بطری‌های رهاشده، آب جمع‌شده در قوطی کنسروهای رها شده و چاله آسانسور کشف شدند.

وی افزود: آموزش چگونگی نگهداری آب شامیدنی اهمیت دارد، مردم باید بدانند که آب آشامیدنی را در ظروف مناسب و درب‌دار نگهداری کنند که از تخم گذاری پشه آئدس جلوگیری کنند. همچنین برخی مردم از تانکر برای نگهداری آب استفاده می‌کنند، اطمنیان خاطر از سالم بودن، شکسته نبودن و درب‌دار بودن این منبع‌ها مهم است، چرا که از تخم‌گذاری پشه آئدس جلوگیری می‌کند.

دکتر میراولیایی بر آموزش درباره نکات خودمراقبتی تاکید جدی داشت و بیان کرد:

اگر یک فرد تصمیم‌گرفته به کشورهای جنوب‌شرقی آسیا و حاشیه خلیج‌فارس به ویژه امارات سفر کند، طی سفر می‌بایست از لوسیون و اسپری‌های دافع حشرات استفاده کند.

وی افزود: همچنین پوشیدن لباس‌های رنگ روشن، بلند و آزاد نیز باید در کانون توجه قرار گیرد. مسافران باید در مکان‌هایی استراحت کنند که درب و پنجره‌های آن دارای توری باشد. نکته بسیار مهم و اساسی این است که تا دو هفته پس از بازگشت از سفر، اگر علائمی مانند تب، بدن درد و استخوان‌درد داشتند به نزدیک‌ترین مراکز جامع سلامت یا بیمارستان مراجعه کنند و محل سفر را به کادر درمان اطلاع دهند.

دکتر میراولیایی گفت: امکان تشخیص سریع بیماری تب دنگی به وسیله کیت‌های تشخیص سریع وجود دارد. تست خون از فرد بیمار گرفته می‌شود و کمتر از۲۰ دقیقه، ابتلای وی به تب دنگی اعلام می‌شود. انستیتو پاستور و آزمایشگاه مرجع استان هرمزگان، کاملا مجهز هستند و قابلیت اجرای آزمایش‌های اصلی تشخیص تب دنگی را دارند. با برنامه‌ریزی‌های وزارت بهداشت، آزمایشگاه‌های تشخیص تب دنگی در حال افزایش است، به نحوی که این آزمایشگاه‌ها را به سرعت در استان‌هایی که پشه در آنجا صید شده راه‌اندازی می‌کنیم.