وقتی اسهال دارید چه بخورید و چه نخورید؟

یکی از مشکلات شایع در تابستان اسهال است. اسهال خیلی سریع می‌تواند حالتان را بد و روزتان را خراب کند، فرقی هم نمی‌کند دلیلش آنفلوانزای معده و استرس باشد یا یک عارضه مزمن مثل سندرم روده تحریک‌پذیر.

وقتی دچار اسهال می‌شوید شاید «غذاخوردن» آخرین چیزی باشد که به ذهنتان می‌رسد؛ اما برای تنظیم وضعیت گوارشتان، رژیم غذایی و آنچه می‌خورید و نمی‌خورید واقعاً تعیین‌کننده است.
مثلاً فیبر محلول موجود در موز و سیب و جو می‌تواند درمانی برای اسهال باشد: فیبر محلول در گوارش شما تبدیل به ماده‌ای ژل‌مانند می‌شود و به حجم‌دهی مدفوع کمک می‌کند. رژیم غذایی BRAT نیز یک درمان معروف و مؤثر دیگر برای اسهال است که شامل موز، برنج، سس سیب و نان تست می‌شود.
از آن‌سو باید از مصرف لبنیات، غذاهای پُرچرب و پُرادویه و غذاهای بدون قند که می‌توانند منجر به اسپاسم در روده شوند و شرایط را بدتر کنند پرهیز نمایید.
به‌طورکلی تغذیهٔ میکروبیوم روده نیز در این شرایط بسیار مفید است. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که به غذاهایی مانند ماست و کفیر افزوده شده و مصرفشان حتی فقط یک وعده در روز می‌تواند منجر به تقویت میکروبیوم روده شده و سرعت رفع اسهال را افزایش دهد.
اگر علائم اسهال بیشتر از یک هفته طول کشید یا با تب یا درد زیاد همراه بود باید به پزشک مراجعه کنید؛ چون ممکن است مشکلی مثل بیماری التهابی روده یا مشکلات تیروئیدی وجود داشته باشد.

بهترین غذاهایی که در زمان اسهال باید بخورید

موز
موز دارای کربوهیدرات‌هایی است که هضم راحتی دارند و به گوارش فشار نمی‌آورند. موز سرشار از پتاسیم است که یک الکترولیت بوده و اغلب در زمان اسهال بدن آن را از دست می‌دهد. موز نه‌تنها پکتین دارد و به جذب مایعات در روده کمک می‌کند؛ بلکه کمک می‌کند مدفوع بهتر دفع شود.

برنج کته
برنج کته شکم جمع کن است و قبل از خروج از روده‌ها کمک می‌کند مدفوعتان سفت شود.

تخم‌مرغ
وقتی اسهالی هستید نباید املت بخورید؛ اما تخم‌مرغ کامل پخته شده بدون کره و روغن می‌تواند بدنتان را تغذیه کرده و ضمناً به برگشتن مدفوع به حالت نرمال کمک کند.

نان سفید
نان سفید هیچ فیبری ندارد و به گوارش فشاری نمی‌آورد، خصوصاً وقتی اسهال دارید.

عصاره گوشت و مرغ
اسهال خیلی زود می‌تواند باعث دهیدراته شدن بدن شود. به همین دلیل خیلی مهم است که وقتی اسهال دارید به بدنتان خوب آبرسانی کنید. نوشیدن عصاره طبیعی و بدون چربی مرغ یا گوشت، هم مواد مغذی خوبی به بدنتان می‌رساند، مانند سدیم و پتاسیم و منیزیم و هم مایعات بدن را تأمین می‌کند.

سیب‌زمینی پخته
وقتی اسهال دارید می‌توانید سیب‌زمینی را بخارپز یا آب‌پز کرده و با چنگال له کنید و کمی نمک بزنید و بخورید. سیب‌زمینی سرشار از الکترولیت پتاسیم است که به تعدیل مایعات بدن کمک می‌کند. وقتی اسهال یا استفراغ دارید بدنتان پتاسیم از دست می‌دهد. ضمناً سیب‌زمینی پخته به‌راحتی هضم می‌شود و در این شرایط برای بدن بسیار مناسب است.

بیسکویت ترد و نمکی
وقتی درگیر اسهال هستید بیسکویت ترد و نمکی یا چوب‌شور برایتان خوب است.

ماست
اگر اسهالتان مرتبط با عدم تحمل لاکتوز نباشد می‌توانید ماست بخورید. محصولات لبنی پرچرب و شیرین مانند شیر و کره و بستنی می‌توانند اسهال را بدتر کنند؛ اما ماست به دلیل پروبیوتیک‌هایی که دارد به بازیابی میکروبیوم روده کمک کرده و علائم اسهال را کاهش می‌دهد. ماستی که می‌خورید باید ساده و کم‌چرب باشد. ماست پروبیوتیک نیز گزینه بسیار خوبی است.

جو پخته
جو سرشار از فیبر محلول است که به حجم گرفتن مدفوع و رفع اسهال کمک می‌کند. می‌توانید جو را به‌صورت پوره همراه با تکه‌های سیب و دارچین بخورید.

کمپوت هلوی خانگی
هلوی کمپوت شده نرم و کم فیبر است و می‌تواند گزینه خوبی برای زمان اسهال باشد. از کمپوت‌های خالص استفاده کنید. اگر فصل هلو باشد می‌توانید خودتان کمپوت هلو درست کنید و هیچ قند و شکری هم به آن اضافه نکنید. کمی دارچین هم می‌تواند عطروطعم خوبی به کمپوت هلو بدهد. دارچین التهاب گوارش را نیز کاهش می‌دهد.

غذاهایی که در زمان اسهال نباید بخورید

مغزها و دانه‌ها
مغزها و دانه‌ها مثل گردو و بادام و دانه چیا و بذرکتان سرشار از فیبر نامحلول و منیزیم‌اند که شل‌کنندهٔ عضلات روده است. در نتیجه وقتی اسهال دارید نباید از این مواد غذایی استفاده کنید.

سالاد
سالاد وقتی که اسهالی هستید قطعاً شرایط را بسیار بدتر خواهد کرد. زیرا سالاد سبزیجات خام دارد و پُر از فیبر نامحلول است که تحریک‌کننده مخاط گوارش است. به‌جای سالاد سبزیجات «پخته شده» و نرم بخورید مثل هویج، لوبیاسبز و اسفناج.

قهوه
قهوه در اغلب افراد محرک گوارش است. کافئین نیز یک ادرارآور بوده و تولید ادرار را در بدن افزایش می‌دهد و این شرایط در ترکیب با اسهال یعنی افزایش احتمال کم‌آب‌شدن بدن. به‌جای قهوه سراغ چای سبز، دم‌نوش زنجبیل یا چای نعنا فلفلی بروید.

حبوبات
حبوباتی مانند عدس و نخود آبگوشتی و لوبیا فیبر زیادی دارند که واقعاً در شرایط اسهال مناسب نیستند. ضمناً حبوبات حاوی رافینوز هستند که نوعی کربوهیدرات بوده و گوارش راحتی ندارد و می‌تواند نفخ و گاستریت ایجاد کند.

جایگزین‌های قند
آب‌نبات و خوراکی‌های بدون قند اغلب حاوی جایگزین‌های قند هستند؛ مانند آسپارتام و ساخارین و ساکرالوز یا قند الکل مانند مانیتول و سوربیتول که می‌توانند اثر ملین بر گوارش داشته باشند و اسهال را بدتر کنند.

سبزیجات چلیپایی
سبزیجات چلیپایی یا صلیبی مانند پیاز، فلفل‌دلمه‌ای، سیر، بروکلی، گل‌کلم، کلم فندقی و کلم‌برگ در زمان اسهال اصلاً مناسب نیستند؛ زیرا در روده‌ها گاز تولید کرده و دل‌درد و ناراحتی اسهال را تشدید می‌کنند.

راهکارهای درمانی دیگر

تغییر رژیم غذایی یک قدم مهم برای رفع اسهال است؛ اما راه‌های دیگر هم وجود دارد. داروهای ضداسهال مانند لوپرامید و بیسموت ساب سالیسیلات می‌توانند دفعات حرکات روده را کاهش داده و احساس بهتری به شما بدهند. اگر اسهالتان ناشی از باکتری یا انگل باشد پزشک آنتی‌بیوتیک یا داروی ضد انگل تجویز می‌کند. یادتان نرود در زمان اسهال، مایعات و املاح ازدست‌رفته بدن را جبران کنید. اگر شرایط بدن از جهت ازدست‌رفتن مایعات نامناسب باشد احتمالاً پزشک دستور تزریق سرم می‌دهد.

چه زمانی باید برای اسهال به پزشک مراجعه کنید؟

اگر اسهال بیشتر از دو روز ادامه پیدا کرد و بهتر نشدید باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر اسهالتان با شکم‌درد شدید یا درد در مقعد همراه است یا در مدفوع خون دیدید یا مدفوع خیلی تیره بود و یا تب داشتید و قادر به آبرسانی به بدن نبودید باید زودتر به پزشک مراجعه کنید.