زیگموند نگاهی غیر متعارف به زندگی فروید! / جای تحلیل های ساختارمند و فلسفی در تئاتر خالی است

به گزارش دیباچه، "زیگموند" عنوان نمایشی به کارگردانی مهرداد کوروش نیا است که در بستر نگاهی غیر متعارف به زندگی فروید، از روانشناسان معروف و مهم دنیا سعی دارد به نوعی زندگی همه آدمها و نوع برخورد آنها با شرایط و اتفاقات جاری در مسیر زندگی را مورد واکاوی قرار دهد.

مهرداد کوروش نیا، کارگردان نمایش " زیگموند" در گفتگو با دیباچه گفت: نمایش "زیگموند"به این خاطر نوشته شد که من شاهد آن بودم که نمایش هایی با عنوان " پرتره" و " بیوگرافی” نوشته و اجرا می‌شود، ولی غالبا تلاش بر این است که مستند نگاری به همراه ویژگی های حسی، عاطفی از این فرد ارائه شود. من به این فکر میکردم باید زاویه دید و نگاهی تحلیلی نسبت به کاراکتر داشته باشیم، برای همین در نمایش زیگموند، من سراغ شخصیتی رفتم که خودش برای تعالی و رشد انسان نظریات زیادی را ارائه کرده و علم روانشناسی را بسط و گسترش داده، ولی زندگی پر از تناقض و پرچالشی داشته؛ هم طرفداران جدی و هم منتقدین بسیار جدی داشته و این موضوع شباهت و نسبت زیادی با جهان معاصر ما دارد. مثلا یک هنرمند، ورزشکار، اینفلوئنسر یا دانشمند معروف معاصر در حالی که رشد و تعالی پیدا میکنند در حیطه اخلاق هم توفیق پیدا می‌کنند؟ یا تعالی و رشد تعارض دارد با رعایت اخلاق؟

کوروش نیا در ادامه گفت: به همین دلیل سعی کردم تا موضوع این نمایش را مانند یک الگوی هندسی روایت کنم. در واقع این نمایش در ۷ موقعیت تنظیم شده. که قطعه اول آن به معرفی موقعیت و کاراکتر اصلی (فروید) میپردازد و در بخش های بعدی، ما به ۶ تکیه از برهه‌های زندگی او مانند کابوسی ذهنی میبینیم و بعد رویارویی او با معشوق با خودش با دین‌اش، با خانواده با همکار و در نهایت با یک‌نظریه مهم و پر چالشش میپردازیم و در نهایت با مرگ‌اش به اتمام میرسد و در همه این مواجهه ها رویارویی تعالی و پیشرفت با اخلاق مطرح هست.

او تصریح کرد: مدیوم درام با ساحت کنفرانس علمی و کتاب پژوهشی و سخنرانی و ورکشاپ تفاوت‌های بنیادین دارد؛ ما اینجا با هنری به نام تئاتر طرف هستیم که در آن به زندگی شخصی و انسانی میپردازیم و در پله اول، درگیر مدیومی با ویژگی های نمایش هستیم و در پله دوم موضوع زندگی شخصی یک فرد هستیم و مرحله سوم به شهرت و اعتبار و دست آوردهای شخصیت طرف هستیم.

کوروش نیا اضافه کرد: ما در تئاتر با طیف مختلفی از مخاطبان مواجه هستیم که بیشتر، مخاطبان عام هستند که آمده اند یک قصه دراماتیک را ببینند و با یک شخصیت ملموس در نمایش مواجه شوند و این وظیفه سازندگان نمایش است که راجع به شخصیت هایی همچون فروید، که اغلب مخاطبان عام با آن آشنایی ندارند، پژوهش کرده و آن را در غالب نمایش داستان‌مند و انسانی و پر کشش به روی صحنه آورند از این جهت به نظرم زیگموند این فاکتور ها را رعایت کرده و این اثر موفق از آب درآمده و از همین رو با استقبال خوب مخاطب مواجه شده.

آیا شما در سرگرمی سازی مخاطب و وجوه طنز نمایش زیاده روی نکرده‌اید؟

نه اصلا. در این نمایش شخصیتی به نام "خاخام " تعریف شده که نماینده قشر ایدئولوژیک، سلبی و خشک مغز جامعه است و همین شخصیت بعنوان نماینده اعتقادی در تقابل با نماینده علم قرار میگیرد و این جدال عقل و ایمان، ناخودآگاه فضایی را به وجود می‌آورد که در آن مخاطب با رگه های طنز و کمدی مواجه می‌شود. در واقع یک هفتم از نمایش ما، دارای فضای کمیک است، ولی در کل نمی‌توان "زیگموند" را نمایشی صرفا کمدی خواند، چرا که هر تکه این نمایش دارای فضای مختص به خود است و در کل این اثر گاهی از فضاهای مطایبه و طنز برخوردار است و در بخش عمده ای هم جدی و تلخ و گزنده.

او در پایان خاطر نشان کرد: ما در تئاتر نیاز به منتقدین و تحلیل گرانی داریم که با نگاه آکادمیک و سیستماتیک به آثار نگاه کنند و با نقد و تحلیل های علمی به مخاطبین و گروه ها برای شناخت و تشخیص و تمایز بهتر آثار کمک کنند، متاسفانه چون حضور چنین افرادی برای معرفی و نشان دادن سره از ناسره بسیار کم داریم و متاسفانه فضای مجازی اجازه اظهار نظرهای سلیقه ای و شبه انتقادی به مخاطبین داده، از همین رو در فضای مجازی با انواع افکار و ترویج محتواهای غلط که پیرامون نمایش‌هایی که پشت آن هیچ منطقی وجود ندارد مواجه می‌شویم، به گونه ای که حتی مسائل اولیه و تئوریک و دراماتیک در آن به چشم نمی‌خورد.

به طور کل جای تحلیل های ساختارمند و فلسفی در تئاتر خالی است؛ در واقع تمهیدی نیاز است تا با تشویق و ترغیب کارشناسان این عرصه یک عده مشخص شوند تا آثار فرهنگی از آثار شبه فرهنگی و صرفا سرگرمی‌ساز متمایز کنند تا تئاتر نیز بتوانند در مسیر تعالی خود بیش از پیش قدم بردارد.

گفتنی است: در نمایش " زیگموند" بازیگرانی چون شهروز دل افکار، بهروز پناهنده و فرنوش نیک اندیش به نقش آفرینی می‌پردازند که این‌ نمایش تا ۹ شهریور در تالار حافظ روی صحنه می رود.

گفت و گو از : دینا محمدی