آثار صخره‌ای نقش رستم از خطر فرونشست مصون هستند

رئیس گروه زمین‌شناسی دانشگاه شیراز گفت: پس از اسکن زمین و مطالعات جی پی آر، ژئوفیزیک و ژئوالکتریک انجام شده در نقش رستم می‌توان گفت فرونشست دشت مرودشت، در بستر خاک دشت اتفاق افتاده و با توجه به اینکه آثار نقش رستم به ویژه آرامگاه پادشاهان هخامنشی و نقش برجسته‌های ساسانی در دل صخره کنده شده، این فرونشست، تاثیری بر آنها ندارد.

به گزارش «دنیای سفر»، علی فقیه دوشنبه در نشست علمی ساماندهی، شیب بندی و حفاظت از محوطه نقش رستم، اظهار کرد: صخره کوهستان تا کیلومترها بهم پیوسته است و همه آثار صخره‌ای نقش رستم از خطر فرونشست مصون هستند و تنها دل‌نگرانی برای بنای سنگی منسوب به کعبه زرتشت است.

وی افزود: این بنا و باروی خشتی نقش رستم هر ۲ دارای ویژگی‌های معماری فوق العاده‌ای هستند که تاکنون فرونشست نتوانسته خللی به آنها وارد کند، چرا که باروی نقش رستم دارای ۱۰ متر ضخامت و ساخته شده از خشت است.

عضو هیات علمی دانشگاه شیراز گفت : تنها آسیب‌هایی که به باروی خشتی نقش رستم وارد شده، فروشست‌های ناشی از بارندگی است و بنای منسوب به سازه‌های سنگی، نیز آن چنان محکم از سنگ‌های یکپارچه ساخته شده است که طی ۲۵ قرن از تمام زلزله‌ها مصون مانده است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید و سرپرست برنامه ساماندهی این محوطه تاریخی در این نشست گفت: در زمان کاوش‌های باستان‌شناسی ۱۰۰ سال پیش هیات آمریکایی مشخص شد که کعبه زرتشت سالم‌ترین بنایی است که از روزگار هخامنشی تا کنون بجای مانده و از زیر خاک نمایان شده است.

علیرضا عسکری چاوردی افزود: هخامنشیان این بنا را در برابر خطرات زلزله و هر گزند دیگر کاملا ایمن ساخته‌اند و به دلیل اهمیت مذهبی این بنا، سازه معماری و مصالح سنگی بکار رفته در ساخت آن یکی از شاهکارهای معماری دوره باستان است.

وی اعلام کرد: در خصوص ایمنی زمین و سطح زیرین این بنا مطالعات ادامه دارد و به محض تامین اعتبار مطالعات ژئوتکنیک بستر بنای کعبه زرتشت انجام می شود و مقاوم سازی زمین برای این بنا در اولویت است.

عسکری چاوردی با بیان جزئیات طرح ساماندهی محوطه، گفت: طی چهار ماه مطالعات میدانی با مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام شد و در این مدت بخشی از سیستم‌های انتقال و هدایت آب نقش رستم احیا شد.

وی افزود: در بخش شرقی محوطه، حوضچه آرامش آب جهت جلوگیری از ریزش سنگ از بستر بالای کوهستان در زمان بارندگی ساماندهی شد، در بخش غربی محوطه سیستم انتقال آب کوهستان به مخزن لایروبی شد تا بخشی از آب‌های کوهستان در فصل بارندگی به این مخزن انتقال و هدایت شوند.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اضافه کرد: در بخش مرکزی بدلیل اینکه اریک اشمیت در حدود ۹۰ سال پیش گمانه کاوشی بزرگی به ابعاد ۸۰ در ۱۰۰ متر در پیرامون کعبه زرتشت ایجاد کرده بود و بخشی از آن را مجدد با خاک دست ریز پر کرده است، بین بستر اصلی خاک و خاک پرشده در گمانه کاوش اختلاف تراکم ایجاد شده بود که هرساله در اثر فرورفتن آب به درون ترانشه کاوش، آن شکاف از زیر سطح پر از آب می شده است و به همین دلیل در برنامه امسال تصمیم گرفته شد این شکاف ها پاکسازی شوند تا میزان عمق شکاف های سالهای گذشته مشخص شود.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد براساس مطالعات حاصل از چهارماه کار میدانی، مشکل و خطر اصلی نقش رستم در بخش مرکزی و پیرامون کعبه زرتشت است که با شناسایی عمق شکاف‌ها و امتداد برش افقی متوجه شدیم تمام این شکاف‌ها به محدوده‌های کاوش‌های باستان‌شناسی هیات آمریکایی مربوط است که در آن زمان چاله‌های بزرگ و عمیقی در این قسمت ایجاد کرده بودند.

عسکری چاوردی افزود: مشخص شد که برای جلوگیری از نفوذ باران به درون این چاله‌ها باید در زمان بارندگی آبهای سطحی به سرعت از سطح محوطه خارج شوند.

وی بیان کرد: به این منظور، در این مرحله برنامه شیب بندی سطح محوطه، زهکشی و برنامه هدایت آبهای سطحی به بیرون از سطح محوطه مد نظر قرار دارد و شکاف باز شده سطح محوطه در انباشت خاک‌های سطحی چند ساله اخیر پاکسازی شد تا بتوانیم پهنا و عمق شکاف های سطح الارضی محوطه را شناسایی کنیم.

عسکری چاوردی ادامه داد: بیشتر شکاف‌ها در همان محدوده ترانشه آمریکایی‌ها به صورت سطحی پاکسازی شدند و در بخش مرکزی شکاف‌های عمیق در امتداد گمانه کاوش اریک اشمیت به طرف پایین ادامه پیدا می‌کند که با استحکام بخشی دیوار دور تا دور پیرامون بنای کعبه زرتشت مساله رانش خاک در این قسمت حل خواهد شد.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: در حال حاضر بخاطر حضور گردشگر در محوطه نقش رستم، تلاش شده است عبور گردشگران تسهیل شود زیرا محدودیت هایی برای بازدید فراهم شده است که به زودی با پایان شیب‌بندی و ایجاد مسیرهای انتقال آب به بیرون از محوطه، بازدید گردشگران به حالت عادی باز می‌گردد.

وی بیان کرد: در زمان انجام مطالعات میدانی و ساماندهی محوطه عکسبرداری‌های متعددی از طرف بازدیدکنندگان و برخی افراد انجام شده است که در اصول اخلاقی و حرفه‌ای هیچ فردی بدون کسب مجوز اجازه عکسبرداری از محدوده کاوش در زمان انجام مطالعات ندارد.

عسکری با بیان اینکه گاهی همین عکس‌ها سبب ایجاد نگرانی‌هایی شده است، اظهار کرد: این موضوع بدلیل عدم اطلاع افراد از قانون عکاسی در محوطه های باستانی در زمان کاوش است و بازتاب و انتشار این عکس ها در خبرگزاری ها بدون اجازه از سرپرست برنامه مطالعات ممنوع است.

موضوع پایش چهار ماهه و گزارش کاوش و ساماندهی محوطه نقش رستم در نشست علمی مشترک استادان زمین شناسی دانشگاه شیراز و گروه باستان شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید مورد بررسی قرار گرفت.

نقش رستم یکی از محوطه‌های باستانی در شهرستان مرودشت فارس است که مجموعه آرامگاهی هخامنشی همراه با بنایی معروف به کعبه زرتشت در مکان معروف به نقش رستم در فاصله ۶ کیلومتری شمال غربی تختگاه تخت جمشید ساخته‌شده و از این منظر که بخش مهمی از تاریخ معنوی ایران را روایت می‌کند و ۲ سند نوستاری تاریخ ایران در آنجا نقش شده، بسیار مهم است.

سند نخست که به زبان‌های پارسی باستانی، بابلی و ایلامی نقش شده، جغرافیای تاریخی ایران در دوره هخامنشی را بیان می‌کند که محدوده قلمرو ایران کجاست و کدام سرزمین‌ها جزئی از ایران هستند و سند تاریخی دیگر مربوط به ۵۰۰ سال بعد از هخامنشیان است که بر روی بنای کعبه زرتشت به خط های یونانی ، پهلوی اشکانی و ساسانی نوشته شده و به نوعی سند مالکیت ایران در دوره ساسانی است.