درمان شیطنت کودکان + راهکارهای درمانی

به عنوان پدر و مادر، حتماً هر از گاهی شاهد شیطنت کودک خود بوده اید. پیامد اغلب این شیطنت ها، عصبانیت و آشفتگی والدین و حتی کل اعضای خانواده بوده است. ولی جالب است بدانید که ذات کودکی همراه با شیطنت و شلوغی است. به معنای دیگر، کودکان کنجکاو هستند و دوست دارند تجربه کنند، لمس کنند، بازی کنند و حتی وسایل مختلف را از هم جدا کنند. در این میان ممکن است به خود و دیگران آسیب بزنند و یا بدرفتاری کنند. حتی ممکن است اگر به چیزی که می خواهند نرسند، داد و فریاد راه بیاندازند، به دیگران ضربه بزنند یا حتی خشمگین و پرخاشگر شوند. حالا اگر رفتارهای کودک غیرقابل کنترل و خشونت بار شد، این والدین هستند که باید فرزند خود را کنترل کنند.

امروزه متاسفانه به هیجانات و انرژی بالای کودکی برچسب های مختلفی از جمله ADHD یا ADD زده می شود. اما بیشتر از 90 درصد این کودکان فقط پرانرژی هستند و والدین یا نمی دانند یا نمی خواهند که با انرژی اضافی کودکان کنار بیایند. اگر در طول روز انرژی کودک تخلیه شود به اندازه زیادی از بدرفتاری و کسالت کودک کاسته می شود. توجه داشته باشید که والدین باید بتوانند دلیل شیطنت یا بد رفتاری کودک را برطرف کنند، در نتیجه، قطعاً در حل مشکلات رفتاری کودک هم موفق خواهند بود. خوشبختانه امروزه در رفتار درمانی کودکان، برای والدین تمرین هایی طراحی می شود که بسیاری از روش های کنار آمدن با شیطنت های کودک در آن ها گنجانده شده است. پس اگر فرزند شلوغ و شیطانی دارید باید ابتدا به علل شیطانی کردن او پی ببرید و سپس برای آرام کردن کودک خود، از ترفندهایی استفاده کنید که در ادامه به آن ها می پردازیم.

علل شیطنت کودکان چیست؟

در این جا به مهم ترین دلایل شیطنت کودکان اشاره می کنیم:

نیازهای جسمی

گاهی بچه ها در زمان بیماری، گرسنگی، خواب آلودگی و یا بسیاری موارد دیگر تحریک پذیر می شوند. گاهی اوقات ممکن است به اختلال بیش فعالی مبتلا بوده یا حتی بیش از حد خواب آلوده باشند. پس بهتر است همیشه قبل از این که برچسبی به کودک خود بزنید و او را مقصر بدانید، از نیازهای اساسی و جسمی کودک آگاه شوید. یعنی قبل از این که بخاطر شیطنت و شلوغ بودن فرزند خود او را سرزنش کنید، ابتدا ببینید آیا تمام نیازهای اساسی او را برطرف کرده اید یا خیر. در جلسات رفتار درمانی توانبخشی کودکان، به والدین گوشزد می شود که چک لیستی از نیازهای اساسی کودک خود تهیه کنند. این چک لیست به والدین کمک می کند که در شناخت و برطرف کردن نیازهای کودک دقیق باشند و درست عمل کنند.

رسیدن به مراحل رشد

رشد مغز کودک تا نوجوانی ادامه دارد. گاهی اوقات این رشد می تواند بسیار کند یا خیلی سریع باشد. پس والدینی که روند رشد کودک خود را درک می کنند، بهتر می توانند با خواسته ها و حتی نافرمانی ها و شیطنت کودک در حال رشد خود کنار بیایند. قطعاً مراحل رشد هر کودک با کودک دیگر متفاوت است. این آگاهی والدین است که می توانند این دوران را طوری مدیریت کنند که کودک پیروی از دستورالعمل ها را آموزش ببیند و در عین حال از کودکی خود لذت ببرد.

ادعای استقلال

کودک در سنین رشد خود دوست دارد که استقلال داشته باشد و کارها را به تنهایی انجام دهد. والدین بایستی در این شرایط با احتیاط از کودک خود مراقبت کنند تا نه به خود و نه به دیگران آسیبی نرسد. کودکان شیطان دوست دارند در موارد زیر استقلال داشته باشند:

• گاهی کودکان از مرزهای تعیین شده توسط والدین فراتر می روند.
• گاهی برای انتخاب لباس، اسباب بازی و یا غذا با نظر والدین خود مخالفت می کنند.
• از طریق بددهانی یا آزار و اذیت دوستان، همکلاسی ها، خواهر یا برادر کوچک تر تلاش می کنند بر آن ها مسلط باشند. در این گونه موارد و موارد بسیار دیگر فرزندتان از طریق رفتارهای خشونت آمیز و شیطنت می خواهد که خود را تخلیه کند. پس این شما هستید که به عنوان والدین، باید نیازهای اساسی فرزندتان را درک و به جای سرزنش او به دنبال حل مشکل باشید.

توجه داشته باشید که وقتی کودک از حالت طبیعی خود خارج می شود، می تواند خود یا دیگران را به دردسر بیاندازد. یعنی لازم است که پرخاشگری و شیطنت کودک به موقع رسیدگی شود. حتی ممکن است در جمع بچه های شیطان قرار بگیرد و بیشتر دچار دردسر شود. فراموش نکنید شیطنت می تواند عوارض اختلال یادگیری در کودکان را دوچندان کند. پس قبل از این که کودک را مجازات یا تنبیه کنید، بهتر است از مشاوره های درمانگران و متخصصین در مراکز توانبخشی استفاده کرده و از عواقب جدی احتمالی که ممکن است برای کودک پیش بیاید، جلوگیری کنید.

روش هایی برای رفتار با شیطنت کودکان

خانه خاص کودک باید ایمن باشد

خانه ای که در آن نوزاد یا کودکی بزرگ می شود، باید تفاوت هایی با خانه های معمولی داشته باشد. وضعیت خانه باید طوری باشد که آزادی عمل و امنیت را برای کودک تامین کند. کودک باید بتواند کثیف کاری کند و بازی کند. شرایط را طوری مهیا کنید که فرزند خود را تنبیه نکنید. فراموش نکنید کودک را به حال خود رها نکنید، بلکه محدودیت گذاری می تواند موجب آموزش آداب معاشرت، بالا رفتن اعتماد به نفس و نظم و انضباط کودک شود. پس رمز داشتن یک کودک با تربیت و مودب، آموزش شناخت حد و حدودهای تعیین شده برای اوست.

از بازی کردن فرزند خود جلوگیری نکنید

رفتارهایی مانند سر و صدای زیاد کودک (تاجایی که موجب آزار دیگران نشود)، تحرک و دویدن زیاد تا جایی که خطری تهدیدش نکند و یا پریدن روی تشک و جاهای نرم، پریدن روی صندلی ها و ….. مورد علاقه کودکان است. آن ها را از این بازی منع نکنید. البته توجه داشته باشید که مراقبت از او نباید غیرمتعارف و شدید باشد. در این صورت اعتماد به نفس و قدرت تصمیم گیری وی کاهش می یابد.

به بازی پناه ببرید

کودک را در وقت های آزاد به پارک و مراکز تفریحی کودکان ببرید تا بتواند بازی کند، شیطنت کند و هیجانش را تخلیه کند. می توانید برای او دوچرخه یا اسکوتر بخرید که جنب و جوش بیشتری داشته باشد. فراموش نکنید به تغذیه او توجه کنید . خوب است بدانید که تغذیه در روند بیش فعالی کودکان نقش موثری دارد. همچنین استفاده از بازی درمانی در مرکز کاردرمانی و گفتار درمانی کلینیک توانبخشی طراوت در غرب تهران گزینه ای بسیار مناسب برای درمان شیطنت کودکان است.

همچنین این چند نکته را هم درباره شیطنت کودکان بخاطر بسپارید:

• هرگز کودک خود را بابت شیطانی کردن تنبیه بدنی نکنید.
• هر کودکی که پر انرژی است، بیش فعال یا ADHD نیست. تشخیص را به افراد متخصص بسپارید.
• هرگز از داروهای آرام بخش یا خواب آور برای آرام کردن کودک خود استفاده نکنید.
• فعالیت های بدنی کودکتان را در طول روز افزایش دهید تا خسته شود.
• شاید نتوانید بدون حضور و کمک روانشناس متخصص در رفتار کودک، به تنهایی از پس شیطنت کودک خود بربیایید. این می تواند شرایط روحی و مشکلات شما را افزایش دهد. پس حتماً از کمک افراد متخصص در مراکز توانبخشی مانند مرکز توانبخشی طراوت در غرب تهران بهره مند شوید.

سخن آخر

گاهی اوقات بی توجهی، زیاده خواهی، ناسازگاری، مشغله های زیاد و موارد بسیار دیگری از طرف والدین می تواند فرزندان ما را شیطان و عصبانی کند. یعنی به نوعی والدین هم در شیطنت کودکان مقصر هستند! اما بهتر است به جای شکایت، با استفاده از آگاهی هایی که دریافت می کنیم و مشاوره های متخصصین رفتاردرمانی کودک دست به کار شده و اوضاع را تغییر بدهیم. درک فرزندان، احترام متقابل و مقصر ندانستن آن ها، محیط زندگی کودک را آرام و موجب بالا رفتن کیفیت زندگی می شود.