پدافند غیرعامل با رویکرد گردشگری

توجه ویژه به ملاحظات دفاعی - امنیتی در طرح های توسعه از موضوعات مهم و اساسی بوده که طی چند دهه اخیر به شدت مورد توجه برنامه ریزان و متخصصان برنامه های توسعه قرار گرفته است. بنابراین با در نظر گرفتن این مسئله که تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی می تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد توسعه در سطوح مختلف اعم از ملی، منطقه ای و بین المللی داشته باشد، تاکید بر پدافند غیرعامل ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

به گزارش «دنیای سفر»، سپیده آشفته پور لیلاکوهی، دکترای برنامه ریزی روستایی، مدرس دانشگاه و مسئول پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در یادداشتی نوشت: توجه ویژه به ملاحظات دفاعی- امنیتی در طرح های توسعه از موضوعات مهم و اساسی بوده که طی چند دهه اخیر به شدت مورد توجه برنامه ریزان و متخصصان برنامه های توسعه قرار گرفته است. بنابراین با در نظر گرفتن این مسئله که تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، نظامی و ... می تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد توسعه در سطوح مختلف اعم از ملی، منطقه ای و بین المللی داشته باشد، تاکید بر پدافند غیرعامل ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

چندی است که موضوع پدافند غیرعامل قالبی برای برنامه ریزان سیاسی، فرهنگی و اقتصادی قرار گرفته است و بالطبع برای به بار نشستن این امر لازم است دیگر عرصه های اقتصادی از جمله گردشگری نیز چهره ای پدافندی به خود گرفته و توجه ویژه به این مقوله مهم شود. گردشگری با اتکا به فرهنگ غنی و توانمندی های بالقوه تاریخی، طبیعی، فرهنگی و ... می تواند منافع قابل توجهی را در زمینه اقتصادی برای کشور ایران به ارمغان آورد. به همین دلیل است که باید در تدوین استراتژی های توسعه، گردشگری را جزئئ از اقتصاد قلمداد کرد و از گردشگری به عنوان ابزاری در برابر چالش های فرهنگی و اقتصادی بهره مند شد.

با توجه به روند جنگ ها و شرایط حال حاضر دنیا، چه از لحاظ تکنولوژیکی و چه از لحاظ سیاست های راهبردی ودر شرایط کنونی که دشمن با انواع تحریم‏ ها و گسترش تبلیغات منفی، می کوشد تا در نظام اقتصادی کشور اخلال ایجاد کند، در این میان نحوه مواجه با این چالش به ویژه برای اقتصادی که در پی گذار به پیشرفت است، دارای اهمیت فوق العاده ای است. با توجه به اینکه پدافند غیر عامل اصولاً بر پایه مبارزه غیر نظامی با دشمن و در شرایط بحرانی است بنابراین رویکردهایی مبتنی برشیوه های نوین و بکارگیری روش های پدافند غیرعامل نظیر گردشگری راهکار مناسبی برای عبور از این چالش ها در نظر گرفته می شود.

گردشگری به عنوان یک ابزار دیپلماسی فرهنگی می ‏تواند تهدید را به فرصت تبدیل کند به طوری که در سایه آن می توان در مقابل سیاست ظالمانه حاکم بر روابط بین الملل تسلیم نشد و همچنین از اتکا به اقتصاد بسته و تک بعدی رهایی یافت.

با توجه به اینکه گردشگری یک ساز و کار مردمی است، با بخش هایی از اصول پدافند غیرعامل که سپردن امور به مردم و استفاده از منابع بخش خصوصی برای توسعه کشور و رونق کسب و کار است، بیشترین همخوانی را دارد. یکی از نکات مهمی که از این پس در گردشگری کشور باید به آن به صورت ویژه توجه شود پرداختن به اصل موضوع گردشگری توسط مسئولان مرتبط با این بخش است.

امروز با تأکید رهبر فرزانه انقلاب امام خامنه ای مدظله العالی، گردشگری به عنوان یک اولویت، یک خیز بلند برای تحولی جدی را می طلبد، تحولی که از سهولت در قوانین سرمایه گذاری و کاهش بوروکراسی های اداری در گردشگری تا بکارگیری مدیران ارشد و میانی در جایگاه های مناسب دارای توانایی، تخصص، تجارب، تقوا، پاکدستی و جنبه های ارزشی و ایمانی که می توان آن را تعهد نامید که این فرایند در قالب نظام شایسته گزینی محقق می شود و در راستای اجرای منویات مقام عظمای ولایت گام بر می دارند، دربر می گیرد. توجه خاص مقام معظم رهبری به گردشگری برای بهبود وضعیت کشور نه تنها اهمیت بحث اقتصاد گردشگری را گوشزد می کند بلکه مسئولیت سنگینی را بر دوش دست اندرکاران این حوزه در بخش دولتی و خصوصی می گذارد تا با تبلیغات موثر و تعریف مسیرهای هدفمند در مقاصد مختلف کشور به دنبال توسعه گردشگری و تحول اقتصادی باشند.

با توجه به ضوابط ملی آمایش سرزمین در خصوص پدافند غیرعامل و تاکید ویژه در اصل یک صد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که ضوابط ملی آمایش سرزمین در خصوص پدافند غیر عامل را بدین شرح مطرح می کند:

ماده۱- جهت گیری های ملی آمایش سرزمین که در راستای تبیین فضایی سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران و ترسیم الزامات تحقق آن در توسعه بلند مدت کشور و مبتنی بر اصول مصوب آمایش سرزمین، شامل ملاحظات امنیتی و دفاعی، کارایی و بازدهی اقتصادی، وحدت و یکپارچگی سرزمین، گسترش عدالت اجتماعی و تعادل های منطقه ای، حفاظت محیط زیست و احیای منابع طبیعی، حفظ هویت اسلامی- ایرانی و حراست از میراث فرهنگی، تسهیل و تنظیم روابط درونی و بیرونی اقتصاد کشور و رفع محرومیت ها، به خصوص در مناطق روستایی کشور، تنظیم شده است.

بنابراین از آنجایی که پدافند غیرعامل می تواند در تمام زمینه ها به عنوان یک نیروی رفع تهدید و مقابله با تحریم ها در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی-امنیتی و زیست محیطی باشد، بکارگیری اصول آن می تواند سبب پویایی اقتصاد محلی و ملی، خیزش مجدد فرهنگی، افزایش قدرت سیاسی، بهبود امنیت اجتماعی و کاهش اثرات سوء زیست محیطی شود.

از جمله عوامل و عناصر اصلی در پدافند غیرعامل بکارگیری از توان و ظرفیت های موجود در فضای سرزمینی است. با توجه به موقعیت گردشگر پذیری، گردشگری در استان گیلان می تواند از موثرترین روش های پدافندی تلقی شود. در فضای جغرافیای استان گیلان، ظرفیت های زیادی در راستای دستیابی به اهداف و اصول پدافند غیر عامل وجود دارد که از جمله آن می توان به تعدد مناطق جغرافیایی، وجود چشم اندازهای گردشگری، جاذبه های فرهنگی و نیروی انسانی متخصص اشاره کرد که اگر این ظرفیت ها به درستی شناسایی و معرفی شوند، گیلان می تواند با بکارگیری اصول آمایش سرزمین و ضوابط پدافند غیرعامل به این مهم دست یابد. بنابراین بر اساس ضوابط آمایش سرزمین، بخصوص ماده یک ضوابط ملی آمایش، گردشگری در استان گیلان می تواند عنصری مهم در راستای تبیین فضایی سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران و ترسیم الزامات تحقق آن در توسعه بلندمدت استان و کشور و مبتنی بر اصول مصوب آمایش سرزمین در استان گیلان را فراهم کند.

در پدافند غیرعامل نوین باتوجه شرایط و نحوه رویارویی و تقابل با دشمن از نظر سیاسی و جغرافیایی متفاوت است. تنوع شرایط و راهکارها، انعطاف و پویایی مفهوم فرماندهی و کنترل عملیات پدافند غیرعامل را در پی دارد. گردشگری رویکردی نوین و پدافندی غیرعامل در راستای توسعه است که باید مورد توجه برنامه ریزان استان قرار گیرد و ضروریست تا در این فرصت فراهم شده نقشه پدافند غیرعاملی در راستای توسعه پایدار گردشگری تدوین شود، زیرا توسعه پایدار زمانی می تواند به نتیجه مطلوب برسد که تمام بخش های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... هم راستا و هم جهت به سمت هدف تعریف شده حرکت کرده و به پایداری برسند.