چهارمین همایش «دستکندها» برگزار شد

در حالی که مدیر پژوهشکده ابنیه و بافت های تاریخی معتقد است هیچ زمان نمی توانیم تعداد دقیق دستکندها را مشخص کنیم، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان گفت: تا کنون ۵۴ نمونه معماری دستکند شناسایی و نقشه برداری شد.

به گزارش «دنیای سفر»، چهارمین همایش «دستکندها» دوشنبه ۱۴ آبان ماه در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با حضور عطا حسن پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان و مهناز اشرفی، مدیر پژوهشکده ابنیه و بافت های تاریخی برگزار شد.

مهناز اشرفی، مدیر پژوهشکده ابنیه و بافت های تاریخی گفت: در سه دوره برگزاری همایش دستکندها به مفهوم معماری دستکند رسیدیم. با اینکه معماری دستکند در دهه های اخیر مطرح شده است اما تا قبل از آن یک موضوع ناشناخته بود. در سایر کشورهای دنیا سایت های برجسته ای در حوزه دستکندها در فهرست میراث جهانی قرار دارد که میمند در ایران جزء اولین آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است و در فهرست آثاری که ثب ملی شدند نیز آثاری داریم که دستکند هستند.

او ادامه داد: اولین همایش دستکند در سال ۹۱ در کرمان برگزار شد که یکی از سیاست های پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تعامل با بخش های مختلف کشور بود. در آنجا بازدید یک روزه از میمند را داشتیم، دومین همایش در سال ۹۴، سومین همایش در سال ۹۷ در همدان و چهارمین همایش نیز امسال از ۲۲ تا ۲۴ آبان ماه در لرستان برگزار می شود.

اشرفی افزود: جریان سازی موضوعی و آموزش یکی از اهداف ما در برگزاری این همایش بود که محقق شد. امروزه مجموعه مقالات معماری دستکند مرجع پژوهش ها در داخل و خارج از کشور است. تعداد زیادی از مقاله های پایان نامه بسیاری از دانشجویان معماری درباره دستکند است.

مدیر پژوهشکده ابنیه و بافت های تاریخی اضافه کرد: حتی در تعدادی از زیرزمین های ما در تهران از معماری دستکند استفاده شده است. از میان این تعداد معماری هایی که در آن ها از دستکند استفاده شده است می توان به مکان های سکونت، قنات، آب انبار، سازه های آبی، برخی مساجد و... اشاره کرد. برای مثال در ساخت کبوترخانه اصفهان نیز از معماری دستکند استفاده شده است.

اشرفی اظهار کرد: به حدی توجه استان ها به موضوع دستکند زیاد است که برای برگزاری همایش دستکند باید بین استان ها قرعه کشی کنیم و خوشبختانه در سطح جهان هم خیلی خوب شناخته شده ایم. با توجه به اینکه معماری دستکند تعامل درستی با طبیعت برقرار کرده است، نباید این را از یاد برد که آسایش و اضافه شدن امن ترین مصالح یکی از مهم ترین ویژگی هایی است که معماری دستکند را برجسته و ماندگار کرده است.

او درباره تعداد دستکندها در کشور نیز گفت: هیچ زمان نمی توانیم خیلی دقیق عددی را اعلام کنیم، چون یک سری از این دستکندها در زیر زمین هستند که به دلایلی در دسترس نیستند. بسیاری از شهرهای زیرزمینی که پیدا شدند کاملاً اتفاقی بوده است، چون پناهگاه بوده اند. از سویی چون در دستکندها نوع تزئینات و فرم خاص وجود نداشته و تلاش بر این بود از حداکثر فضا با حداقل تغییرات استفاده شود سخت می توان تعداد دقیق و تاریخ گذاری آن ها را بدست آورد.

اشرفی درباره تفاوت میان معماری دستکند با سایر معماری ها توضیح داد: تفاوت معماری دستکند با سایر معماری ها در این است که حتی در زلزله ها هم مقاوم است، به همین دلیل در دوره های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. حتی لازم است بدانید قدمت معماری دستکند به قدمت انسان برمی گردد.

مدیر پژوهشکده ابنیه و بافت های تاریخی بیان کرد: باید برای معرفی، شناسایی و حفاظت از این معماری تلاش کنیم و موضوع انرژی و محیط زیست، معماری طبیعت است که مناظر طبیعی را تخریب نمی کند و بسیاری پروژه های موفق از این معماری الگو گرفتند. رسالت ما این است که میراث گذشته را درست بشناسیم.

عطا حسن پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان در این نشست گفت: حدود یک دهه است که پرونده معماری دستکند در کشور باز شده است و این روزها بیش از قبل به آن اهمیت داده می شود.

او ادامه داد: غار ارجنک در الیگودرز لرستان به شکل ۷ طبقه آپارتمان صخره ای در دل یک کوه عمودی ایجاد شده است که برای ۲۲۰۰ سال پیش است. اهمیت معماری دستکند تا جایی است که حتی برای آن شعر هم سروده شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان با بیان اینکه از چه سالی معماری دستکند در ایران به شکل رسمی انجام شد، گفت: در سال ۹۷ برای اولین بار پرونده پژوهشی در قالب دستکندها را باز کردیم و طی آن ۵۴ نمونه معماری دستکند شناسایی و نقشه برداری شد.

حسن پور درباره تاریخ گذاری معماری دستکند اظهار کرد: تاریخ گذاری معماری دستکند به دو روش مطلق و نسبی تعیین می شود. برای مثال در معماری یکی از دستکندها کتیبه ای می بینیم که بر اساس روش حجاری و چکش زنی می توانیم تاریخ آن را مشخص کنیم، در صخره ها نمی توانیم از سه هزار سال عقب تر برویم اما در زمین ها مثل باغ نو خرم آباد نمونه دستکند دوره نو سنگی را داریم.

چهارمین همایش دستکند قرار است از ۲۲ تا ۲۴ آبان ماه در خرم آباد استان لرستان برگزار شود. ارائه مقاله ها، برگزاری کارگاه «روش های نوین تکنولوژی برداشت فضاهای دستکند» در فلک الافلاک و بازدید از غار کوگان خرم آباد از جمله برنامه های چهارمین همایش دستکند است.