سکس دردناک یا درد هنگام نزدیکی در زنان که به آن دیسپارونیا نیز گفته می شود به شرایطی گفته می شود که واژن در هنگام دخول دچار درد یا سوزش می شود. علل سکس درناک متفاوت است و می تواند منجر به ایجاد ناراحتی و مشکل در روابط بین زوجین شود.

عوامل زیادی هم شامل عوامل روانی و هم جسمی در دردناک شدن رابطه جنسی موثر هستند و درمان سکس درناک متمرکز بر علت زمینه ساز درد است.

علائم سکس درناک

علامت تعریف کننده رابطه جنسی دردناک این مورد است که یا درد هنگام دخول و وارد شدن آلت مردانه به درون واژن رخ می دهد یا درد در ناحیه لگن در هنگام برقراری رابطه جنسی حس می شود.

درد ممکن است کاملا مشخص و مکان آن نیز معلوم باشد یا حتی ممکن است احساس ناراحتی کلی در هنگام برقراری رابطه جنسی وجود داشته باشد. ممکن است احساس خارش، سوزش یا احساسات مشابه نیز وجود داشته باشد که می تواند منجر به نارضایتی از رابطه جنسی یا کاهش میلی جنسی شود.

علل درد هنگام نزدیکی

علل رابطه جنسی دردناک، مختلف هستند و می توانند شامل عوامل جسمی، عوامل روانی یا هر دو باشند. محل درد نیز ممکن است مشخص کننده علت جسمی سکس دردناک باشد.

علل جسمی درد هنگام دخول

درد هنگام دخول ممکن است ناشی از خشکی واژن، واژینیسموس، آسیب و جراحت ناحیه تناسلی و دیگر عوامل باشد که در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد می پردازیم:

خشکی واژن:

در هنگام برانگیختگی جنسی، غده هایی که در دهانه واژن قرار دارند. این غده ها مایعی ترشح می کنند که به روان شدن رابطه جنسی کمک می کنند. کاهش و کمبود این مایع می تواند منجر به سکس دردناک شود. کاهش ماده روان کننده رابطه جنسی می تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

۱- عدم آمادگی کافی برای رابطه جنسی و پیش نوازی

۲- کاهش هورمون استروژن به خصوص پس از یائسگی یا زایمان: دانستن این نکته ضروریست که کاهش هورمون استروژن در روابط زناشویی پس از یائسگی تاثیر مستقیمی دارد. (بیشتر بخوانید: موثرترین درمان خشکی واژن در دوران یائسگی)

۳- مصرف داروهای خاصی مانند داروهای ضدافسردگی، آنتی هیستامین و قرص های ضد بارداری

واژینیسموس:

انقباض غیر ارادی عضلات کف لگن موجب واژینیسموس می شوند که منجر به درد در هنگام رابطه جنسی می شود. زنان دچار واژینیسموس همچنین ممکن است دچار مشکلاتی در هنگام معاینه لگنی توسط پزشک زنان شوند. واژینیسموس انواع متفاوتی دارد و علائم آن بین افراد مختلف متفاوت است و از موارد خفیف تا شدید ممکن است متفاوت باشد و می تواند ناشی از عوامل جسمی، روانی یا هر دو باشد.

آسیب و جراحت در ناحیه تناسلی:

هرگونه آسیب به ناحیه تناسلی می تواند منجر به درد هنگام نزدیکی شود. مثال های آسیب به ناحیه تناسلی شامل ختنه کردن زنان، جراحی ناحیه لگن یا جراحی ناشی از تصادف هستند. همچنین سکس دردناک پس از زایمان رایج است.

التهاب یا عفونت:

التهاب حول دهانه واژن، وستیبولیتیس دهانه واژن نامیده می شود که می تواند موجب درد در نگام رابطه جنسی شود. عفونت های قارچی واژن، عفونت های ادراری یا عفونت های مقاربت جنسی نیز می توانند منجر به سکس دردناک شوند.

اختلالات پوستی:

درد در هنگام رابطه جنسی ممکن است ناشی از اگزما، بیماری های لیکن پلان یا لیکن اسکلروسوس یا دیگر مشکلات پوستی در ناحیه تناسلی باشد. واکنش های آلرژی زا به جنس لباس، مواد شوینده یا محصولات بهداشتی نیز ممکن است موجب درد در هنگام رابطه جنسی شوند.

ناهنجاری های مادرزادی:

علل کمتر شایع سکس دردناک شامل آژنزی واژن است که واژن به طور کامل در جنین تکامل نمی یابد و نوزاد با اینکه دختر است واژنش به طور کامل تشکیل نشده است و همچنین پرده بکارت بدون سوراخ نیز می تواند موجب درد هنگام رابطه جنسی شود.

آتروفی واژن:

در واقع نازک شدن دیواره های واژن است که علت آن کاهش تولید استروژن است. آتروفی واژن اکثرا پس از یائسگی رخ می دهد.

آبسه غده بارتولن:

آبسه بارتولن هنگامی رخ می دهد که یکی از غده های بارتولن واقع در اطراف دهانه واژن، عفونت کند. هنگامی که دهانه غده مسدود شود، غده عفونت کرده و منجر به آبسه غده بارتولن می شود.

دلایل جسمی درد هنگام دخول عمیق

اگر درد در هنگام دخولِ عمیق رخ دهد یا در نقاط خاصی درد شدیدتر باشد، ممکن است ناشی از بیماری های دیگری باشد. همچنین برخی روش های درمانی نیز ممکن است منجر به درد هنگام رابطه جنسی شوند مانند: جراحی ناحیه لگن، هیسترکتومی و درمان سرطان رحم، سرطان تخمدان یا سرطان دهانه رحم.

بیماری هایی که می توانند موجب درد در هنگام دخول عمیق شوند شامل موارد زیر هستند:

التهاب مثانه یا سیستیت: التهاب دیواره مثانه که معمولا ناشی از عفونت باکتریایی است

آندومتریوز: بیماری ناشی از رشد بافت رحم در دیگر نواحی بدن

فیبروم: فیبرومها توده های غیر سرطانی هستند که بر روی دیواره رحم رشد می کنند.

سیستیت بینابینی: التهاب شدید و مزمن مثانه

سندرم روده تحریک پذیر (IBS): اختلال عملکردی دستگاه گوارش

کیست تخمدان

بیماری عفونت لگن: عفونت لگن، عفونت اندام های تولید مثل زنان که معمولا ناشی از عفونت دیگری است.

افتادگی رحم یا مثانه: در افتادگی رحم و افتادگی مثانه یکی یا چند تا از اندام ناحیه لگن به درون واژن فرو می افتند.

دیسپلازی دهانه رحم: دیسپلازی دهانه رحم یا ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم، تغییرات سلول های دهانه رحم هستند و ممکن است تبدیل به سرطان دهانه رحم شوند.

سرطان های رحم، دهانه یا تخمدان

عفونت های مقاربت جنسی مانند سوزاک یا کلامیدیا

علل روانی سکس دردناک

برخی علل روانی یا عاطفی نیز وجود دارند که می توانند در درد هنگام نزدیکی نقش داشته باشندکه در ادامه به آنها اشاره می کنیم:

۱- اضطراب، ترس و افسردگی می توانند مانع تحریک جنسی شوند و موجب خشکی واژن یا واژینیسموس می شوند

۲- استرس موجب سفت شدن عضلات کف لگن می شود که منجر به درد هنگام نزدیکی می شود.

۳- سابقه تجاوز جنسی یا خشونت جنسی نیز ممکن منجر به درد در طی رابطه جنسی شود.

تشخیص درد هنگام رابطه جنسی

پزشک از بیمار درباره سابقه پزشکی وی پرسش خواهد کرد و همینطور در صورت امکان وی را معاینه لگنی می کند تا علل درد در هنگام رابطه جنسی مشخص شود.

بیمار باید مکان دقیق درد، مدت و زمان درد را نیز به پزشک بگوید و درباره تجربیات جنسی قبلی و همینطور سابقه بارداری و زایمانش نیز با پزشک صحبت کند.

در طی معاینه لگنی، پزشک به دنبال نشانه های عفونت یا ناهنجاری های ساختاری ناحیه تناسلی است. پزشک از وسیله ای به نام اسپکولوم برای معاینه لگنی استفاده می کند. در صورتی که در طی معاینه لگنی درد داشتید، گفتن میزان درد و موقعیت درد به پزشک می تواند در تشخیص علت درد در هنگام رابطه جنسی کمک کننده باشد.

پزشک ممکن است به آرامی عضلات ناحیه تناسلی یا عضلات ناحیه لگن را فشار دهد تا مکان درد مشخص شود. همچنین سونوگرافی ناحیه لگن نیز می تواند به تعیین ناهنجاری ساختاری ناحیه تناسلی، تشخیص فیبروم، آندومتریوز یا کیست ها کمک کند.

درمان درد هنگام نزدیکی

هدف درمان، بهبود علت زمینه ساز سکس دردناک است. گزینه های درمانی شامل دارو، مشاوره و تغییر سبک زندگی هستند.

مشاوره برای درمان درد هنگام نزدیکی

اگر تجاوز جنسی، آسیب روحی یا دیگر مسائل روانی ریشه درد هنگام نزدیکی داشته باشند، مشاوره روانشناسی می تواند کمک کننده باشد. زنانی که علت درد آنها در هنگام رابطه جنسی نیز ناشی از علل روانی نیست ممکن است به مشاوره برای کنار آمدن با پیامدهای عاطفی درد در هنگام رابطه جنسی نیاز داشته باشند.

در صورتی که سکس دردناک منجر به مشکلات ارتباطی بین زوجین شده باشد، بهتر است که زوجین به همراه یکدیگر نزد مشاور مراجعه کنند.

درمان دارویی برای درد هنگام نزدیکی

درمان دارویی می تواند درد هنگام رابطه جنسی ناشی از عفونت یا بیماری زمینه ساز درد را درمان کند. اگر داروهای مصرفی بیمار موجب خشکی واژن می شوند، پزشک می تواند داروهای دیگری را تجویز کند.

تغییر سبک زندگی برای کاهش درد هنگام نزدیکی

برخی تغییرات سبک زندگی می توانند موجب کاهش درد هنگام رابطه جنسی شوند که در ادامه به آنها پرداخته ایم:

تغییر رفتار جنسی: درد در طی رابطه جنسی را می توان با روش های زیر کاهش داد:

استفاده از لوبریکانت برای روان سازی رابطه جنسی
پیش نوازی برای آماده سازی بدن برای ترشح لوبریکات طبیعی
افزایش ارتباط با همسرتان
انتخاب موقعیت های جنسی راحت برای کاهش درد

حفظ سلامت جنسی: با انجام چک آپ های به موقع نزد پزشک زنان می توان مانع عفونت لگن و عفونت ادراری شد که منجر به سکس دردناک می شوند.

تمرینات کگل: تمرینات کگل برای برخی زنان دچار واژینیسموس برای تقویت عضلات کف لگن مفید است. برای این تمرین عضلات کف لگن تان را جمع کنید به طوری که انگار ادرارتان را نگه داشته اید و برای ۱۰ ثانیه صبر کنید و سپس عضلات را رها کنید. این تمرین را سه بار در روز و هر بار در ده تکرار انجام دهید. همچنین تمرینات تنفس عمیق در هنگام انجام تمرینات کگل می تواند مفید باشد.

نکته نهایی درباره درد هنگام نزدیکی

رابطه جنسی باید لذت بخش باشد و اگر اینطور نباشد می تواند موجب نارضایتی و سرخوردگی زوجین شود. اگر دچار درد در رابطه جنسی شده اید، این اتفاق تنها برای شما نیفتاده است و تقصیری هم در این زمینه ندارید. اولین گام این مورد است که باید به پزشک مراجعه کنید تا متوجه شوید علت درد شما چیست تا بتوانید آن را درمان کنید. به خصوص اگر درد هنگام نزدیکی همراه با لکه بینی پس از نزدیکی باشد نباید آن را دست کم گرفت و باید حتما به پزشک برای درمان علل ایجاد کننده درد و لکه بینی مراجعه کرد.