اقتصاد یا اختلاف؛ دلیل کوچ چهره‌ها از تلویزیون به نمایش خانگی

درحالی‌که منشأ بسیاری از آثار و محتوا‌هایی که اکنون در نمایش خانگی تولید می‌شود پایه‌گذاری آن در تلویزیون بوده است، شاهد هستیم که برخی از افراد شاخص تلویزیون در حال ظهور در نمایش خانگی هستند. به گزارش فارس تلویزیون در سال‌های گذشته خود شاهد ظهور سریال‌ها و برنامه‌های متنوعی بوده است که توانست مخاطبان سیما را با خود همراه کند. کارگردان‌ها، بازیگران و چهره‌های مشهور و مورد اقبال مردم در سال‌های متعددی، آثار مختلفی را در تلویزیون به نمایش درآوردند که برخی از آن‌ها اصطلاحاً از برند‌های معتبر تلویزیون به شمار می‌روند. با شروع به کار پلتفرم‌های نمایش خانگی، برخی از چهره‌های مطرح تلویزیون تصمیم به ساخت اثر و تجربه فعالیت در پلتفرم را گرفتند و ازاین‌رو تلویزیون در عرصه خود رقیب جدیدی پیدا کرد. به‌مرور زمان عرصه این رقابت جدی‌تر گشت و در حال حاضر شاهد هستیم که چهره‌ها و برند‌های تلویزیونی که نخستین فعالیت مهم خود را در تلویزیون آغاز کردند، به نمایش خانگی کوچ می‌کنند. در مدت اخیر برخی از چهره‌های مهم تلویزیون چون داریوش فرضیایی(عموپورنگ) و احمد درویشعلی پور کارگردان برنامه‌های کودک با سریال لالایی در پلتفرم نمایش خانگی شروع به فعالیت کرده‌اند. این در حالی است که برند عمو پورنگ و برنامه‌های کودک محوری چون «محله گل‌وبلبل» و... از جمله برند‌های شاخص تلویزیون در طول سال‌ها فعالیت هنری بوده‌اند که توانستند مخاطبان کودک را نسبت به خود جذب کنند. همچنین در عرصه سریال‌سازی نیز افراد شاخصی چون سروش صحت برای سال‌های متمادی در عرصه تلویزیون آثار ویژه‌ای تولید کرده است. سریال‌هایی چون «ساختمان پزشکان»، «پژمان»، «شمعدونی»، «لیسانسه‌ها(سه فصل)» و... از جمله کار‌های مطرح سروش صحت در قامت کارگردان برای تلویزیون بوده است. علاوه بر این‌ها او در کنار افرادی چون مهران مدیری، اصغر فرهادی، مرضیه برومند، رضا عطاران و... در مقام نویسنده و بازیگر در عرصه تلویزیون فعالیت کرده است.همچنین اجرای یکی از مهم‌ترین برنامه‌های گفتگو محور تلویزیونی در ارتباط با کتاب یعنی «کتاب‌باز» بر عهده این هنرمند بوده است. کتاب‌باز که ازجمله برنامه‌های تلویزیونی مطرح و برند در حوزه کتاب بود، اجرای آن در فصل‌های نخست ابتدا بر عهده امیرحسین صدیق بود و سپس با اجرای سروش صحت فصل جدید و متنوعی را آغاز کرد. با وجود آن که کتاب‌باز از جمله برنامه‌های شاخص تلویزیون بود اما پس از چند فصل پخش آن متوقف گردید. به دنبال متوقف‌شدن پخش کتاب‌باز عوامل برنامه پس از مدتی تصمیم گرفتند تا در قامت یک اسم جدید و با همان فضای کتاب این بار در نمایش خانگی برنامه خود را تولید کنند. حال در برنامه 35 میلیمتری که یک برنامه گفتگو محور با اجرای فریدون جیرانی است، سروش صحت به‌عنوان مهمان برنامه علاوه بر اشاره به تجربه بازی پژمان جمشیدی در سریال تلویزیونی پژمان و ادامه همکاری با او، اعلام کرد که دو سریال جدید نیز برای نمایش خانگی در آینده تدارک می‌بیند. ساخت یک تاک‌شو با الهام از کتاب‌باز و دو سریال از سروش صحت در نمایش خانگی، می‌تواند به‌مثابه کوچ برند‌های شاخص تلویزیون به نمایش خانگی باشد. زمانی افراد شاخصی چون سروش صحت با سریال‌های تلویزیونی خود عرصه‌ای را برای معرفی و شناخت بیشتر بازیگران فراهم آوردند اما اکنون شاهد هستیم که این ویژگی به‌نوعی دارد به عرصه رقیب تلویزیون واگذار می‌شود. این در حالی است که مبنای فکری بسیاری از برنامه‌های نمایش خانگی در تلویزیون پایه‌گذاری می‌شود. در این راستا احسان رستگار منتقد سینما در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: پاسخ به سؤال شما، طبیعتاً حول چهره‌هایی موضوعیّت می‌یابد که طی سه سال اخیر و در دوران مدیریتی جدید صداوسیما، آنتن را ترک کرده‌اند. آقای سروش صحّت، آخرین حضورش در رسانه ملّی، بازمی‌گردد به زمستان ۹۹ و فصل پنجم کتاب‌باز. فاصلهٔ انتشار فصل چهارم با پنجم این برنامه، سه ماه بوده ولی هشت ماه پس از اتمام فصل پنجم کتاب‌باز، باز هم تولید و انتشار فصل ششم این برنامه رخ نداد؛ پس طبیعتاً تصمیمی است مربوط به دوران ریاست آقای علی عسکری. کما این‌که از سال ۱۳۹۸، کارگروهی در صداوسیما فعّال شد که هدفش، ساخت برنامه‌هایی به‌موازات و جهت رقابت با کتاب‌باز بود؛ یعنی هم‌زمان با حذف عادل فردوسی‌پور، برخی اراده‌ای مبنی بر حذف سروش صحّت یا کم‌رنگ کردن او و کتاب‌بازش داشتند. آخرین سریال سروش صحّت هم در سال ۱۳۹۸ روی آنتن رفت یعنی دو سال پیش از شروع ریاست آقای پیمان جبلی و دورهٔ تحوّل رسانهٔ ملّی، مشهود بود و حتّی در محافل صریحاً ذکر می‌شد که اراده‌ای هست مبنی بر کم‌رنگ کردن سروش صحّت، البته با شیب ملایم و نه به سبک حذف ضربتی عادل فردوسی‌پور. پس اصل ماجرا این بوده و ریشه داشته در سال ۹۷ و ۹۸، مطابق همان نگاهی که فردوسی‌پور و نود را مایل بود حذف کند و کرد. وی در ادامه افزود: نتیجتاً توجّه به این نکته مهم است که نه لیسانسه‌ها و سریال‌سازی و نه کتاب‌باز و برنامه‌سازی سروش صحّت، در دور جدید پرونده‌هایشان بسته نشده بلکه در همان زمان رئیس سابق صداوسیما، به پایان خط رسیده‌اند. نکته‌ای وجود دارد که باورش برای اکثر مردم و حتّی خواص، دشوار است؛ به دلیل دستمزد و برآورد بیشتری که فیلیمو، فیلم‌نت و نماوا برای برنامه‌سازها و سریال سازها در نظر می‌گیرند، حسب انگیزهٔ مالی، اولویّت اغلب تولیدکنندگان این است که در سکّوهای شبکهٔ نمایش خانگی، آثارشان را تولید و منتشر کنند و در بسیاری موارد، انگیزهٔ همکاری‌نکردن برخی با صداوسیما و کارکردن با شبکهٔ نمایش خانگی، اقتصادی است و ربطی به عدم تمایل رسانهٔ ملّی یا وجود مانعی ایدئولوژیک از سوی طرفین ندارد. حال این‌که بعضی سازندگان، ژست ایدئولوژیک را به این تصمیمشان ضمیمه می‌کنند، مضحک و به‌وضوح، فریب افکار عمومی است. در این سه سال، صداوسیما بارها به برخی تهیه‌کنندگان، کارگردان‌ها، برنامه‌سازها و سریال سازها، پیشنهاد همکاری داده ولی آنان نپذیرفته‌اند چون مطالبهٔ مالی‌شان را بر اساس سقف اعداد پیشنهادی سکّوهای شبکهٔ نمایش خانگی، تعریف می‌کرده‌اند، نه مطابق قواعد و جداول متعارف صداوسیما. رستگار در ادامه اشاره کرد: مثال آقای سروش صحّت، بهترین برنامه‌ها و بهترین سریال‌هایشان را، در صداوسیما و با چارچوب حرفه‌ای رسانهٔ ملّی ساخته‌اند و به‌محض ورودشان به شبکهٔ نمایش خانگی، دچار ابتذال در فرم و بی‌اخلاقی در محتوا شده‌اند. نکاتی که ایشان در مصاحبهٔ هفتهٔ گذشته با آقای فریدون جیرانی در برنامهٔ 35 میلیمتری گفت، حاکی از یک سبک زندگی و یک جهان‌بینی خاص است که امثال او مادامی که در صداوسیما هستند، چندان بروزش نمی‌دهند. ولی به‌صورت کلّی، نه مشخّصاً آقای صحّت، ولی همکاران ایشان در شبکهٔ نمایش خانگی و سینما، از اصل فارغ شده و درگیر حواشی زردی می‌شوند. مانند اصرار بر نمایش صحنه‌های رقص، مصرف مشروبات الکلی و مصرف دخانیات؛ مثلاً فیلم صبحانه با زرافه‌ها، ازاین‌جهت فیلمی از نظر فرمی، کپی‌برداری شده و غیر قابل اعتنا و از نظر فیلم‌نامه، مسموم است. وی در ارتباط با ملاحظات برند سازی گفت: چهره‌سازی یا به قول شما، برندسازی در صداوسیما، ظرافت‌ها و ملاحظاتی دارد که باید رعایت شوند، ولی طی یک دهه حضور مستمر سروش صحّت و دیگران، این چهره‌ها ساخته و به جامعه معرّفی شده‌اند. نمی‌توان چهره‌هایی جدید را مثلاً یک‌ساله رساند به آن حدّ از محبوبیّتی که با یک دهه آنتن مستمر در پربیننده‌ترین شبکه‌ها، برای چهره‌های سابق رقم خورده است. این منتقد گفت؛ در پایان ذکر این نکتهٔ کلّی - که الزاماً در مورد آقای صحّت و محدود به وی نیست - را لازم می‌دانم؛ باید این واقعیّت را پذیرفت که هنر، قطعاً این نیست که با رعایت‌نکردن چارچوب فکری درست، نادیده‌گرفتن قواعد حرفه‌ای اصولی و با دهان‌کجی کردن به منظومهٔ اندیشه‌ای -ارزشی -هنجاری جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌سازها، کارگردان‌ها و فیلم‌نامه‌نویسانی، ذائقهٔ مردم را تغییر دهند و تنها معیار برای قضاوت را به‌به و چه‌چه طیفی از جامعه که طرف‌دار چارچوب شکنی، ارزش‌ستیزی و هنجارگریزی است، قلمداد کنند. همین نام‌های مشهور، در صداوسیما درخشیده‌اند و فقط معدودی افراد - که مثل فردوسی‌پور و از سال ۹۷، ۹۸ حذف شده‌اند - می‌توانند نسبت به دوران آقای علی عسکری، گلایه داشته باشند وگرنه در دوران تحوّل، برخی که حتّی بعد اغتشاشات ۱۴۰۱، خطا کرده بودند نیز بعد ابراز پشیمانی، به صداوسیما بازگشتند و از این بابت، سخت‌گیری‌ای از جانب رسانهٔ ملّی، رخ نداده است.