مقاومت میکروبی؛ فاجعه سال 2050

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰، سالانه ۱۰ میلیون مرگ بر اثر مقاومت میکروبی را شاهد باشیم.

قباد مرادی در وبینار هفته ملی آگاهی‌رسانی مقابله با مقاومت میکروبی اظهار کرد: پدیده مقاومت میکروبی از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از ۱۰ تهدید اصلی سلامت مطرح شده است.

وی افزود: مقاومت میکروبی یک پاندمی خاموش و یکی از چالش‌های بزرگ حوزه سلامت است که می‌تواند تمام دنیا را در آینده‌ای نه چندان دور، تحت تاثیر قرار دهد.

مرادی با بیان اینکه ایران در زمینه استفاده از آنتی بیوتیک‌ها و مقاومت میکروبی وضعیت مناسبی ندارد، تصریح کرد: سازمان جهانی بهداشت در زمینه مقابله مقاومت میکروبی رویکرد one health و سلامت یکپارچه ارائه داده است.

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: کل مرگ‌های سالانه ناشی از اچ آی وی، ۶۳۰ هزار مورد و مرگ‌های ناشی از مالاریا، ۶۰۸ هزار مورد و در مجموع ۱۲۳۸ هزار نفر در سال ۲۰۲۲ برآورد شده است؛ براساس آمارها، در سال ۲۰۱۹ مرگ‌های ناشی از عفونت‌های خونی، حدود ۱۳.۵ میلیون نفر برآورده که ۸ میلیون نفر بر اثر عفونت‌های باکتریایی و حدود ۴ میلیون نفر نیز بیماری‌شان با مقاومت میکروبی مرتبط بوده و ۱۲۷۰ نفر نیز بر اثر مقاومت میکروبی جان خود را از دست داده‌اند. اگر بار مقاومت میکروبی را با بیماری‌های HIV و مالاریا مقایسه کنیم، می‌بینیم که بار مقاومت میکروبی در سال ۲۰۱۹ از بیماری‌های دیگر، بیشتر است.

وی گفت: چنانچه اقدام جدی در این زمینه صورت نگیرد، پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰، سالانه ۱۰ میلیون مرگ بر اثر مقاومت میکروبی را در جهان شاهد باشیم.

مرادی گفت: از لحاظ اقتصادی در سال ۲۰۲۰، حدود ۲۸ میلیون به دلیل مقاومت میکروبی زیر خط فقر رفته و یک تریلیون دلار سالانه صرف هزینه مقاومت میکروبی شده است، همچنین صادرات ۴ درصد و تولیدات دامی نیز ۷.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. این اعداد در برخی مناطق مانند مدیترانه شرقی یا اروپای شرقی هولناک‌تر است.

وی تصریح کرد: کشف یک آنتی بیوتیک جدید، ۱۰ تا ۱۵ سال طول می‌کشد و حدود یک میلیارد دلار نیز باید برای آن هزینه شود؛ از حدود ۶۵ آنتی بیوتیکی که در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۹ توزیع و موثر واقع شده بوده اند، ۲۶ عدد یا حدود ۴۳ درصد آنها، به دلیل مقاومت‌های میکروبی، بی‌اثر شده و از بازار خارج شده‌اند، در حالیکه این رقم برای سایر دارو‌ها (غیراز آنتی بیوتیک‌ها)، ۱۳ درصد برآورد شده است.

مرادی اظهار کرد: بنابراین، مقاومت میکروبی از این حیث که نمی‌توانیم آنتی بیوتیک جدید به سرعت کشف و تولید و از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه نیست، بسیار حائز اهمیت است.

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درخصوص رویکرد one health یا رویکرد سلامت یکپارچه در زمینه مقابله با مقاومت میکروبی، خاطرنشان کرد: این رویکرد، نگاهی همه جانبه به موضوع مقاومت میکروبی دارد، یعنی برای موفقیت در زمینه مقابله با مقاومت میکروبی، باید همزمان به محیط زیست، حیوانات و انسان‌ها پرداخته شود، در غیر این صورت، برنامه‌ها با شکست مواجه می‌شوند. دادن دارو‌های ضد میکروبی به حیوانات و انتشار باکتری‌های مقاوم شده در محیط زیست و آلوده شدن محیط زیست و چرخه و بازگشت این باکتری‌های مقاوم شده به انسان، بیمار شدن انسان را در پی داشته که درمان آنها بسیار بسیار سخت و در برخی موارد، غیرممکن است.

وی عنوان کرد: در سال ۲۰۱۵ ایران هفدهمین کشوری بود که برنامه عملیاتی مقابله با مقاومت میکروبی را نوشت که بر پنج استراتژی اساسیِ افزایش آگاهی، دانش رصد وضعیت مقاومت میکروبی، کاهش عفونت‌ها، مصرف منطقی آنتی بیوتیک‌ها و منابع مالی پایدار، تاکید داشت.

سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت بیان کرد: با افزایش مقاومت میکروبی، جِرم‌های حساس به میکروب‌ها و آنتی بیوتیک‌ها اثر سابق خود را نخواهند داشت.

وی با اشاره به اهداف تعهدات منطقه‌ای در مورد مقاومت میکروبی، گفت: در این تعهدات ذکر شده که تا سال ۲۰۳۰، سالی ۱۰ درصد از مرگ و میر‌های ناشی از مقاومت میکروبی کاسته شود؛ ۷۰ درصد آنتی بیوتیک‌های مصرف شده توسط انسان کاهش یابد و رعایت بهداشت به اندازه‌ای تقویت شود که افراد هیچگاه آلوده به میکروب‌ها نشوند.

مقاومت آنتی‌بیوتیکی زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها با استفاده نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها دچار تغییراتی شوند که این دارو‌ها روی درمان بیماری‌ها غیرمؤثر با کم اثر شوند.