هر آنچه که باید درباره شلی مفاصل یا بیماری خاموش قرن بدانید.

شلی مفاصل یا هایپرموبیلیتی مفاصل وضعیتی است که در آن مفاصل بدن انعطاف‌پذیری بیش از حد معمول دارند. این وضعیت در برخی افراد به صورت مادرزادی وجود دارد و در برخی دیگر به دلایل مختلفی مانند ژنتیک، بافت همبند ضعیف یا بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود. اما این وضعیت تفاوت زیادی با سایر مشکلات مفاصل دارد که باید توسط متخصص ارتوپد مورد ارزیابی قرار گیرد. شما می‌توانید از طریق سامانه دکترتو بهترین متخصصین را یافته و علاوه بر دریافت نوبت حضوری با آنها از طریق مشاوره متنی و تلفنی در ارتباط باشید.

شلی مفاصل یا هایپرموبیلیتی چیست؟

شلی مفاصل به‌عنوان یکی از بیماری های مفاصل شناخته می‌شود. این اختلال به این معناست که برخی یا همه مفاصل فرد دامنه حرکتی بیشتری از حالت طبیعی خود دارند. این افزایش انعطاف‌پذیری به دلیل شلی بافت‌های همبند مانند رباطها و تاندون‌ها است که از مفاصل حمایت می‌کنند.

به گزارش انجمن روماتولوژی کودکان ایران حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند، اما به دلیل سختی در تشخیص این اختلال اکثرا با درد رشد اشتباه گرفته می‌شود. در حالی که برخی از افراد ممکن است با مفاصل شل به دنیا بیایند و هیچ مشکلی نداشته باشند، دیگران ممکن است به دلیل این شلی دچار مشکلاتی مانند درد مزمن، ناپایداری مفاصل، آسیب‌های مکرر و حتی مشکلات گوارشی و قلبی شوند.

انواع و طبقه بندی های اختلالات طیف هایپرموبیلیتی

اختلال طیف هایپرموبیلیتی (Hypermobility Spectrum Disorder) یا به اختصار HSD، وضعیتی است که در آن مفاصل بدن انعطاف‌پذیری بیش از حد معمول دارند. این انعطاف‌پذیری می‌تواند در مفاصل مختلف بدن از جمله مچ دست، آرنج، زانو و مچ پا مشاهده شود. این اختلال با درد مفاصل، خستگی مزمن و مشکلات دیگری همراه است. به طور خلاصه شلی مفاصل یا HSD به سه بخش تقسیم می‌شود که در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

نوع شلی مفاصل	مفاصل درگیر	علائم رایج
موضعی (L-HSD)	دست و پا	درد و ناپایداری در مفاصل خاص افزایش خطر آسیب‌های مفصلی
محیطی (P-HSD)	کمتر از پنج مفصل	درد مفاصل (دست‌‌ها، پا‌ها، زانو‌ها) دررفتگی‌های مکرر محدودیت‌های عملکردی
عمومی (G-HSD)	بیشتر از پنج مفصل	درد مفصلی گسترده ناپایداری مفاصل علائم سیستمیک مانند مشکلات گوارشی و قلبی‌عروقی

انواع شلی مفاصل

علائم شلی مفاصل

شلی مفاصل یا هیپر‌موبیلیتی، وضعیتی است که در آن مفاصل انعطاف‌پذیری بیش از حد معمول دارند. این انعطاف‌پذیری زیاد می‌تواند منجر به طیف وسیعی از علائم شود که شدت آن‌ها در افراد مختلف متفاوت است. به طور کلی در هر فرد با توجه به پیشرفت بیماری علائم متفاوتی دیده می‌شود، علائم شلی مفاصل به طور خلاصه شامل موارد زیر است:

• درد مفصلی: درد مستمر در مفاصل و صدا دادن مفاصل در حرکت.
• در‌رفتگی‌های مکرر و ناپایداری مفاصل به‌خصوص در شانه، کشکک و فک.
• سفتی مفاصل و عضلات اطراف آن.
• خستگی و ضعف.
• مشکلات گوارشی: از جمله گرفتگی، نفخ، یبوست و مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و رفلاکس اسید معده (GERD).
• مشکلات قلبی و عروقی: مانند دیس‌اتونومیا یا سندرم تاکی‌کاردی ارتواستاتیک پُستورال (POTS).
• سرگیجه هنگام ایستادن و غش.
• کبودی‌های بی دلیل.
• سردرد‌های خفیف و حتی میگرن.
• مشکلات روحی روانی مانند اضطراب و افسردگی.
• رگ‌به‌رگ شدن‌های حاد و آسیب‌زا.
• پارگی مینیسک زانو.
• کیفیت پایین خواب.
• پوست نازک، شل شدن و ترک خوردن پوست در سنین کم.
• افتادگی لگن.
• افتادگی پلک.
• صافی کف پا.
• درد طولانی مدت و مداوم.
• در برخی موارد عدم کنترل ادرار.

علائم شلی مفاصل داری و نگرانی؟

از متخصص مشورت بگیر.

علت ابتلا به شلی مفاصل

علت دقیق شلی مفاصل در همه افراد یکسان نیست. از طرفی علت‌ها و فاکتور‌های متعددی می‌تواند ریسک ابتلا به HSD را افزایش بدهند، که به طور خلاصه شامل موارد زیر است:

1. ژنتیک: مطالعات نشان می‌دهند که شلی مفاصل اغلب به دلیل اختلالات ژنتیکی در بافت همبند ایجاد می‌شوند. که دو عامل زیر در آن تاثیر‌گذار هستند.
   • سابقه‌ی خانوادگی: افرادی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به شلی مفاصل هستند، احتمال بیشتری برای مبتلا شدن دارند. به عنوان مثال سندرم اهلرز دانلوس (EDS) که یکی از شناخته‌شده‌ترین اختلالات ژنتیکی مرتبط با شلی مفاصل است، به‌طور معمول در خانواده‌ها به صورت ارثی منتقل می‌شود.
   • تغییرات کلاژن: یکی از اصلی‌ترین عوامل ژنتیکی مرتبط با این اختلال، تغییرات در ژن‌های مرتبط با تولید و عملکرد کلاژن است. کلاژن در بافت های همبند یافت می شود استحکام و انعطاف‌پذیری مفاصل را تضمین می‌کند، می‌تواند تحت تأثیر جهش‌ها یا نقایص ژنتیکی قرار گیرد. این تغییرات می‌توانند منجر به انعطاف‌پذیری غیرطبیعی و شلی مفاصل شوند.
2. جنسیت: تحقیقات نشان می‌دهند که مواردی مانند تفاوت‌های هورمونی، ساختاری و ژنتیکی بین زنان و مردان باعث می‌شوند که زنان بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا شوند.
3. ورزش‌های خاص: مشارکت در فعالیت‌های ورزشی که نیاز به انعطاف‌پذیری بالایی دارند مانند ژیمناستیک و باله و آسیب‌های شدید و مکرر مفاصل در ورزش‌های گروهی و سخت ممکن است منجر به اختلال HSD شوند.
4. موقعیت جغرافیایی: این اختلال بیشتر در مردم آسیایی، آفریقایی و خاورمیانه دیده می‌شود.
5. عوامل دیگر: عواملی مانند افزایش سن، اضافه وزن و مشاغل سنگین می‌توانند به تدریج باعث ابتلا به شلی مفاصل شوند.

متن انگلیسی:
Hypermobility has a high inheritance. This does not mean the child will necessarily develop any symptoms, either in childhood or later on in life
ترجمه متن:
شلی مفاصل یک بیماری ارثی است. اما به این معنا نیست که کودک لزوما علائمی را در دوران کودکی یا بعدا در زندگی نشان خواهد داد.

hypermobility

تشخیص شلی مفاصل

تشخیص شلی مفاصل معمولاً بر اساس تاریخچه پزشکی فرد، معاینه بالینی و بررسی علائم انجام می‌شود. برای ارزیابی میزان انعطاف‌پذیری مفاصل می‌توان از روش غربالگری Beighton استفاده کرد. این آزمون شامل انجام حرکاتی است که مفاصل را در محدوده‌های خاصی از حرکت قرار می‌دهد. علاوه بر این برای تشخیص ممکن است نیاز به تصویربرداری پزشکی (‌MRI یا اشعه X) برای بررسی وضعیت مفاصل انجام شود. اگر فرد مشکوک به اختلالات ارثی باشد می‌توان از آزمایشات ژنتیکی استفاده کرد. تشخیص دقیق و به موقع می‌تواند به مدیریت بهتر و اجتناب از آسیب‌های بیشتر کمک کند. در ادامه به طور مختصر آزمون بیتون را بررسی می کنیم، بهتر است این آزمون توسط متخصص انجام شود.

تست Beighton

این غربالگری شامل اجرای چند حرکت است، که با ارزیابی میزان انعطاف پذیری چندین مفاصل به شما نمره‌ای از ۰ تا ۹ می دهد. نمره بالاتر در این تست نشان‌دهنده شدت پیشرفت اختلال است. افراد ممکن است این آزمون را در خانه امتحان کنند تا متوجه شوند که آیا نشانه‌هایی از انعطاف‌پذیری بالا در مفاصل خود دارند یا خیر. با این حال برای تشخیص دقیق و ارزیابی کامل توصیه می‌شود که آزمون تحت نظر پزشک انجام شود.

مراحل تست بیتون

۱-انگشت کوچک یا انگشت پنجم: مانند تصویر کف دست و ساعد خود را بر روی یک سطح صاف قرار بدهید. آیا می توانید انگشت کوچک خود را به سمت بالا خم کنید به صورتی که زاویه ی آن بیشتر از ۹۰ درجه باشد؟ با هر دو دست خود امتحان کنید اگر جواب شما بله است برای هر دست یک امتیاز اضافه بکنید.

۲-شست‌ها: بازوی خود را صاف نگه دارید سپس در‌حالی که کف دست‌هایتان رو به پایین است آیا می توانید انگشت شستتان را به سمت ساعدتان هل بدهید تا شست شما ساعدتان را لمس کند؟ با هر دو دست انجام دهید و در صورتی که جواب شما بله است برای هر دست یک امتیاز اضافه بکنید.

۳-آرنج‌ها: بازوهای خود را دراز کنید و در زاویه ۹۰ درجه با بدن خود قرار داده و کف دست‌هایتان رو به بالا باشند. آیا آرنج شما بیش از ۱۰ درجه به بالا کشیده می‌شود؟ اگر جواب شما بله است برای هر سمت یک امتیاز اضافه کنید.

۴-زانوها: بایستید و زانو‌هایتان را قفل کنید، یعنی تا جایی که می‌توانید عضلات ران را منقبض کرده و زانوهایتان را به عقب خم کنید. آیا زانوی شما بیش از ۱۰ درجه به عقب کشیده می‌شود؟ اگر بله برای هر طرف یک امتیاز اضافه کنید.

۵- ستون فقرات: پاهای خود را کنار هم بگذارید و به جلو خم شوید. آیا می‌توانید بدون اینکه زانوهای شما خم شوند، کف دست‌هایتان را صاف روی زمین بگذارید؟ اگر بله تنها یک امتیاز به خود بدهید.

بررسی نتایج تست بایتون

بر‌اساس تحقیقات اعلام شده است که که نمره ۰ تا ۳ محدوده‌ای نرمال است، و نمره ۴ تا ۹ می‌تواند نشان‌دهنده شلی مفاصل باشد. پزشکان معمولاً نتایج را با توجه به سن و سایر عوامل فردی تفسیر می‌کنند. زیرا انعطاف‌پذیری مفاصل در کودکان و نوجوانان معمولاً بیشتر از بزرگسالان است. به این دلیل نمرات بالاتر در آزمون بیتون تا سن ۱۲ سالگی ممکن است طبیعی باشد. همچنین با افزایش سن انعطاف‌پذیری مفاصل معمولاً کاهش می‌یابد، بنابراین نمره‌ای که در یک فرد جوان ممکن است نرمال تلقی شود، ممکن است در فرد مسن‌تر نشانه‌ای از این اختلال باشد.

مدیریت و درمان شلی مفاصل

شلی مفاصل یا هیپرموبیلیتی، اگرچه می‌تواند مزایایی مانند انعطاف‌پذیری بالا داشته باشد، اما در صورت عدم مدیریت صحیح می‌تواند منجر به درد، آسیب و محدودیت‌های عملکردی شود. خوشبختانه، با رویکرد جامع و مناسب می‌توان این وضعیت را مدیریت کرد و از عوارض آن پیشگیری نمود. با توجه به میزان پیشرفت این اختلال در هر فرد راه‌های درمانی متفاوتی وجود دارد. در ادامه با روش‌های کنترل شلی مفاصل آشنا خواهیم شد.

متن انگلیسی:
There’s no cure presently for joint hypermobility syndrome. Treatment involves protecting your joints and managing your pain
ترجمه متن:
در حال حاضر هیچ درمانی برای شلی مفاصل وجود ندارد. درمان شامل محافظت از مفاصل و مدیریت درد است.

clevelandclinic

۱. دارو درمانی

دارو درمانی یکی از روش‌های درمانی شلی مفاصل است که معمولاً برای کنترل درد، التهاب و سایر علائم همراه با این وضعیت به کار می‌رود. با این حال، داروها به تنهایی نمی‌توانند شلی مفاصل را درمان کنند و معمولاً در کنار سایر روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی استفاده می‌شوند.

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): مسکن هایی مانند نوافن، مفنامیک اسید، ناپروکسن، ایبوبروفن، دیکلوفناک و سلکوکسیب.
• استامینوفن
• آرام‌بخش‌ها مانند قرص‌های ضد‌افسردگی برای کاهش درد عضلانی و بهبود خواب استفاده می‌شوند.
• هیدروکورتیزون به شکل خوراکی، پماد و در مواردی که درد خیلی زیاد باشد به صورت تزریقی.
• پمادهای مسکن و ضد التهاب مثل دیکلوفناک و متیل سالسیلات.
• بتابلاکرها برای مشکلات قلبی مانند POTS یا داروهای PPL برای درمان رفلاکس معده استفاده می‌شوند.

۲. فیزیوتراپی

در فیزیوتراپی هدف تقویت عضلات اطراف مفاصل آسیب دیده است و با این کار احتمال آسیب‌های مفصلی، دررفتگی و کشیدگی خیلی کم خواهد شد. در فیزیوتراپی انجام تمرینات تقویتی، کششی و حفظ تعادل از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در آخر مهم است که تمامی تمرین‌ها زیر نظر پزشک بر اساس نیاز و محدودیت‌های فردی انجام شوند.

۳. طب سنتی

طب سنتی با رویکردی جامع و طبیعی به درمان بیماری‌ها می‌پردازد. در درمان شلی مفاصل نیز، طب سنتی روش‌های مختلفی را پیشنهاد می‌کند که بر اساس تعادل مزاج‌ها، تقویت سیستم ایمنی و بهبود گردش خون عمل می‌کند. راه‌های متفاوتی که برای کنترل درد و شلی مفاصل در طب سنتی وجود دارد، شامل:

• گیاه‌درمانی: استفاده از گیاهان دارویی که خاصیت ضدالتهابی دارند، مانند آووکادو، زنجبیل، زردچوبه، گزنه،نعناع فلفلی، آلوئه‌ورا، روغن‌های سیاه‌دانه و رزماری می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
• طب سوزنی
• ماساژ درمانی

مفاصلت درد می‌کنه و دنبال راه حلی برای درمانشی؟ همین الان مشاوره بگیر.

۴. جراحی

جراحی برای درمان اختلال طیف هایپرموبیلیتی به عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته می‌شود، و تنها در مواردی که درمان‌های دیگر کارساز نبوده‌اند پیشنهاد می‌شود. این جراحی‌ها شامل جراحی بازسازی لیگامان، ترمیم یا جایگزینی مفاصل می‌باشد.

راه های پیشگیری از ابتلا به شلی مفاصل

پیشگیری از شلی مفاصل یا اختلال طیف هایپرموبیلیتی می‌تواند شامل تغییرات در سبک زندگی به خصوص در زمینه‌های رژیم غذایی و مدیتیشن باشد که در ادامه به آنها بیشتر خواهیم پرداخت.

• رژیم غذایی: برای جلوگیری از ابتلا به HSD داشتن یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که به تقویت بافت همبند و مفاصل کمک می‌کند اساسی است.
• مدیتیشن و ورزش: این دو مورد می‌توانند با کاهش استرس در پیشگیری و کنترل شلی مفاصل تاثیرگذار باشند، و حتی به شما کمک کنند تا راحت‌تر با درد مزمن این اختلال کناربیایید. با توجه به تاثیر شلی مفاصل بر سلامت روان با جلسه‌های روانکاوی، مدیتیشن و ورزش‌هایی مانند پیلاتس، شنا و یوگا به سلامت روان و سلامت جسمی خود کمک کنید.

ماده مورد نیاز در رژیم غذایی	چرا این ماده مورد نیاز است؟	این ماده در کدام مواد غذایی وجود دارد؟
ویتامین C	تولید کلاژن: کمک به استحکام و انعطاف مفاصل	مرکبات، فلفل دلمه‌ای، کیوی و توت
امگا-۳	خاصیت ضدالتهاب	ماهی‌های چرب و دانه چیا
مواد معدنی مانند منگنز و مس	خاصیت ضد‌التهابی و نقش مهم آنها در تولید کلاژن و الاستین	آجیل، حبوبات و غلات‌کامل

ٰرژیم غذایی برای افراد مبتلا به شلی مفاصل

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

شلی مفاصل یا اختلال طیف هایپرموبیلیتی (HSD)، وضعیتی است که در آن مفاصل فرد به طور غیرطبیعی انعطاف‌پذیر هستند، و بسته به شدت پیشرفت این اختلال علائم متعددی دارد. برای تشخیص و درمان شلی مفاصل می‌توانید به دکتر فوق تخصص ارتوپد مراجعه کنید. همچنین در صورت تمایل به دریافت نظرات بیشتر می‌توانید از خدمات غیرحضوری دکترتو برای مشاوره آنلاین دکتر ارتوپد کمک بگیرید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!