علائم تشنج چیست و چگونه مشخص میشود؟

تشنج ها انقباضات سریع و غیرارادی عضلات هستند که باعث لرزش‌ غیرقابل کنترل و حرکات اندام می‌شوند. تشنج‌ در حملات صرع شایع هستند، اما می‌توانند ناشی از عفونت‌، تب و آسیب‌های مغزی هم باشند. بسته به نوع تشنج و شدت آن، علائم تشنج در افراد متفاوت هستند. اگر اطلاعاتی درباره نشانه های تشنج ندارید و می‌خواهید علائم تشنج را بشناسید، تا انتهای این مطلب از دکترتو همراه ما باشید. اگر به بیماری تشنج مبتلا بوده و نگران عوارض آن هستید بهتر است با متخصص نورولوژی در این باره صحبت کنید. شما می‌توانید از خدمات دکترتو برای تعیین وقت حضوری و یا مشاوره متنی و تلفنی با پزشکان استفاده کنید.

علائم تشنج چیست؟

تشنج یک دوره گذرای سفتی و انقباض غیرارادی عضلات است که با تغییراتی در سطح هوشیاری همراه می‌شود. این انقباضات عضلانی می‌توانند حرکات نامنظمی ایجاد کنند که بین یک تا دو دقیقه طول می‌کشند. هرچند که تشنج یکی از علائم اصلی بیماری صرع محسوب می‌شود، اما باید توجه داشت که این عارضه می‌تواند به دلایل دیگری نیز رخ دهد. بنابراین، بروز حملات تشنجی به معنای ابتلا به بیماری صرع نیست.

معمولا زمانی که فردی دچار تشنج می‌شود، این موضوع به وضوح قابل مشاهده است. حمله می‌تواند کل بدن را درگیر کند یا محدود به قسمت خاصی مانند یک بازو یا پا باشد. مدت زمان حملات تشنجی ممکن است کوتاه باشد و فقط چند ثانیه طول بکشد یا مدت زیادی ادامه یابد که خطر آسیب را افزایش می‌دهد. ظاهر تشنج معمولا به علت آن و قسمتی از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته بستگی دارد. از شایع‌ترین علایم تشنج می‌توان به این موارد اشاره کرد:

1. انقباضات یا تکان‌های غیرارادی
2. لرزش ناگهانی کل بدن
3. سفتی تمام بدن
4. فک منقبض
5. گیجی
6. آب‌دهنی
7. از دست دادن کنترل روده یا مثانه
8. خفگی یا توقف تنفس
9. از دست دادن نزدیک به کامل هوشیاری یا بیهوشی کوتاه مدت

متن انگلیسی:
These symptoms usually last from a few seconds to several minutes, though they can last longer. Children may be cranky after a febrile convulsion and some may fall into a deep sleep lasting an hour or more
ترجمه متن:
این علائم معمولا از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشند، هرچند ممکن است بیشتر از این نیز ادامه یابند. کودکان ممکن است بعد از تشنج ناشی از تب، بی‌قراری کنند و برخی از آنها ممکن است به خواب عمیقی فرو بروند که یک ساعت یا بیشتر طول بکشد.

healthline

علائم اولیه تشنج چیست؟

علائم اولیه تشنج بسته به نوع تشنج و فردی که دچار آن می‌شود، می‌تواند متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است هیچ علامت هشداردهنده‌ای قبل از تشنج تجربه نکنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم خاصی را احساس کنند. این علائم را “اُرا” (aura) می‌نامند. علائم اولیه تشنج عبارتند از:

1. تغییرات بینایی مانند تاری دید
2. بروز سردرد ناگهانی یا شدید
3. احساس عدم تعادل یا سرگیجه
4. احساس تهوع یا نیاز به استفراغ
5. احساس ناگهانی از نگرانی یا ترس
6. تغییرات حسی در طعم، صدا، بو یا حس لمسی

این علائم به عنوان نشانه هایی از شروع حمله تشنجی در نظر گرفته می‌شوند.

۱. گیجی موقت و تشنج

گیجی موقت یکی از علائم شایع در برخی از انواع تشنج است که معمولا قبل یا بعد از حمله رخ می‌دهد. این حالت به معنای اختلال در هوشیاری و توانایی تفکر است و می‌تواند به‌صورت سردرگمی، عدم تمرکز یا احساس عدم واقعیت بروز کند.

در برخی موارد، فرد ممکن است قبل از شروع حمله تشنجی، احساس گیجی داشته باشد و نتواند به‌طور واضح به محیط اطراف خود توجه کند. این احساس ممکن است با اضطراب یا ترس هم همراه باشد و فرد ممکن است برای چند ثانیه یا چند دقیقه در این حالت باقی بماند.

این حالت ممکن است به‌صورت ناگهانی بروز کند و فرد برای چند ثانیه تا چند دقیقه دچار اختلال در هوشیاری می‌شود، توجه محیطی کاهش یافته و حالت غیرواقعی یا دور از ذهن (توهم) حس می کند. پس از پایان حمله، گیجی موقت نیز می‌تواند ادامه یابد. فرد دچار سردرگمی، خواب‌آلودگی یا عدم توانایی در یادآوری حوادث پیش از حمله می‌شود. البته در بیشتر موارد، این حالت موقتی است و به تدریج بهبود می‌یابد.

۲. خیره شدن قبل از تشنج

خیره شدن یکی از علائم اولیه‌ای است که قبل از شروع تشنج، به‌ویژه در مواردی مانند تشنج های جزئی (فراکلونی) رخ می‌دهد. در این حالت، فرد به‌طور ناگهانی به سمت جلو خیره می‌شود و قادر به واکنش به محیط اطراف خود نیست.

این حالت ممکن است به‌صورت یک توقف ناگهانی در فعالیت‌های روزمره یا مکالمه بروز کند و فرد برای چند ثانیه یا بیشتر در حالت بی‌حرکت باقی بماند. خیره شدن معمولا با از دست دادن هوشیاری یا عدم پاسخگویی همراه است و پس از پایان این دوره، فرد ممکن است احساس گیجی یا سردرگمی کند. شناسایی این علامت می‌تواند به درک بهتر نشانه های تشنج و مدیریت مناسب آن کمک کند.

دچار علائم اولیه تشنج شدی و ترسیدی؟

سریع از متخصص نوبت بگیر.

۳. حرکات پرشی دست و پاها و تشنج

تشنج ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند و حرکات پرشی در تشنج های عمومی مشاهده می‌شوند، به‌ویژه در تشنج های کلونیک که با انقباضات مکرر و ناگهانی عضلات همراه هستند. حرکات پرشی دست و پاها یکی از نشانه‌ها و علائم تشنج است که به‌عنوان تکان‌های عضلانی یا انقباضات غیرارادی شناخته می‌شوند و در تمام بدن یا در ناحیه خاص بروز می‌کنند.

حین حمله تشنجی، فرد ممکن است دست‌ها و پاهایش به‌طور ناگهانی و غیرارادی، به‌صورت متناوب یا مداوم دچار لرزش یا پرش شود. مدت زمان این حرکات از چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر است و در بسیاری از موارد، با از دست دادن هوشیاری یا آگاهی همراه هستند. در این حالت، فرد هیچ کنترلی روی حرکات خود ندارد و ممکن است حین تشنج دچار بی‌حرکتی و عدم واکنش به محیط اطراف شود.

۴. از دست دادن هوشیاری

حین حمله تشنجی، فرد ممکن است به طور ناگهانی آگاهی خود را از دست بدهد و قادر به درک یا واکنش به محیط اطرافش نباشد. این حالت از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و در برخی موارد، فرد به طور کامل بی‌هوش می‌شود.

از دست دادن هوشیاری در تشنج های عمومی، به ویژه در تشنج های کلونیک و تونیک، بیشتر مشاهده می‌شود. در این نوع تشنج ها، فرد ممکن است دچار انقباضات عضلانی شدید و حرکات غیرارادی شود، در حالی که همزمان هوشیاری خود را از دست می‌دهد. پس از پایان حمله، فرد دچار گیجی، سردرگمی یا خواب‌آلودگی شده و به تدریج به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد.

۵. ترس و اضطراب

بسیاری از افراد قبل از وقوع تشنج، احساس نگرانی یا ترس ناگهانی می‌کنند. این حالت ممکن است به دلیل تغییرات الکتریکی در مغز یا به‌عنوان واکنش طبیعی به پیش‌بینی وقوع حمله باشد.

در برخی موارد، فرد ممکن است حین تشنج نیز دچار ترس و اضطراب شود، به‌ویژه اگر از شرایط خود آگاه باشد یا اگر حملات قبلی را تجربه کرده باشد. این احساسات به شدت بر تجربه کلی فرد از حمله تاثیر گذاشته و باعث بروز استرس و نگرانی بیشتر در مورد وقوع حملات آینده می‌شوند. پس از پایان حمله نیز ممکن است همچنان احساس اضطراب یا ترس باشد، به‌ویژه اگر فرد نتواند به‌خوبی به یاد بیاورد که چه اتفاقی افتاده است.

علائم تشنج در بزرگسالان

تشنج در بزرگسالان می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند و علائم آن بسته به نوع تشنج متفاوت است. البته برخی افراد قبل از بروز تشنج، علائم هشداردهنده‌ای را تجربه می‌کنند که به آن اُرا می‌گویند. علائم تشنج در بزرگسالان بسته به نوع تشنج متفاوتند که شامل:

1. از دست دادن هوشیاری
2. حرکات غیرارادی مانند لرزش‌های شدید و ناگهانی در اندام‌ها یا کل بدن، پرش‌های مکرر یا انقباضات عضلانی
3. سفتی عضلات
4. تغییرات در حس‌های خود مانند بینایی، شنوایی یا بویایی
5. گیجی، سردرگمی یا خواب‌آلودگی
6. احساس نگرانی یا ترس
7. مشکلات گفتاری
8. خودآزاری یا آسیب به خود

علائم	کودکان	بزرگسالان
حرکات غیرارادی	لرزش، تکان خوردن، سفتی عضلات، حرکات تکراری، افتادن ناگهانی	لرزش، تکان خوردن، سفتی عضلات، حرکات تکراری، افتادن ناگهانی، حرکات پیچیده تر و هماهنگ نشده تر
تغییرات هوشیاری	خیره شدن، گیجی، از دست دادن هوشیاری، خواب آلودگی، تحریک پذیری	گیجی، از دست دادن هوشیاری، خواب آلودگی، تحریک پذیری، مشکلات حافظه، تغییرات شخصیتی
سایر علائم	کف کردن دهان، تغییر رنگ پوست، مشکل در تنفس، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع	کف کردن دهان، تغییر رنگ پوست، مشکل در تنفس، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، سردرد، سرگیجه، تاری دید
علائم پیش از تشنج (اُرا)	تغییرات رفتاری، تحریک پذیری، اضطراب، دیدن نورهای چشمک زن، شنیدن صداهای عجیب	تغییرات رفتاری، تحریک پذیری، اضطراب، دیدن نورهای چشمک زن، شنیدن صداهای عجیب، احساس بوی عجیب، دژاوو
علائم پس از تشنج	گیجی، خواب آلودگی، سردرگمی، تحریک پذیری، خستگی	گیجی، خواب آلودگی، سردرگمی، تحریک پذیری، خستگی، سردرد، مشکلات حافظه، اختلالات حسی

مقایسه علائم تشنج در کودکان و بزرگسالان

علائم تشنج در کودکان

علائم تشنج در کودکان متفاوت از بزرگسالان است و بسته به نوع تشنج، شدت و شرایط خاص هر کودک تغییر می‌کند. یکی از نشانه‌های رایج در کودکان، از دست دادن ناگهانی هوشیاری است که به‌طور ناگهانی و بدون هیچ هشدار قبلی رخ می‌دهد؛ به‌طوری‌که کودک قادر به واکنش به محیط اطراف خود نخواهد بود.

متن انگلیسی:
Generalized Tonic Clonic Seizures — Also known as a convulsion, this is the most common and easily recognized kind of generalized seizure. The child suddenly cries or screams, becomes stiff, falls, and then begins to move arms or legs in jerky, up-and-down or side-to-side movements
ترجمه متن:
تشنج تونیک کلونیک عمومی، که به عنوان تشنج هم شناخته می‌شود، شایع‌ترین و قابل شناسایی‌ترین نوع تشنج عمومی است. در این نوع حمله، کودک به طور ناگهانی فریاد می‌زند یا جیغ می‌کشد، بدنش سفت می‌شود، به زمین می‌افتد و سپس شروع به حرکات غیرارادی در دست‌ها یا پاها می‌کند که به صورت حرکات پرشی بالا و پایین یا به طرفین است.

epilepsy

علائم تشنج در کودکان بر اثر تب

تشنج ناشی از تب یکی از شایع‌ترین انواع تشنج در کودکان است. تب و تشنج در کودکان معمولاً سالم اتفاق می‌افتد و پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی رخ می‌دهد. تشنج ناشی از تب در کودکان ۶ ماهه تا ۵ سال دیده شده و علایم زیر را دارند:

• تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد
• از دست دادن هوشیاری
• تکان‌های ناگهانی در دست‌ و پاها
• دشواری در تنفس
• کف کردن در دهان
• کبودی و رنگ پریدگی
• چرخش چشم‌ها به‌گونه‌ای که فقط سفیدی آنها قابل مشاهده است.
• ممکن است ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول بکشد تا کودک به‌طور کامل از خواب بیدار شود.

کودکت مدام دچار تشنج میشه و نگران عوارضش هستی؟ از متخصص مشاوره بگیر.

علائم تشنج در نوزادان

علائم تشنج در نوزادان ممکن است به‌راحتی شناسایی نشوند، چرا که نوزادان نمی‌توانند احساسات یا دردهای خود را به‌وضوح بیان کنند. به همین خاطر والدین باید بیشتر به نشانه‌های رفتاری و حرکتی در نوزادان توجه کنند.

یکی از علائم اصلی تشنج در نوزادان، حرکات غیرارادی است. این حرکات می‌توانند به‌صورت لرزش‌های سریع، انقباضات عضلانی یا حرکات تکراری بروز کنند. نوزاد ممکن است دچار تکان‌های ناگهانی در دست‌ها و پاها یا حرکات غیرقابل کنترل در صورت و بدن شود. در برخی موارد، این حرکات می‌توانند به‌صورت سفت شدن عضلات یا قوس‌خوردن پشت نیز مشاهده شوند. علائم تشنج در نوزادان که ۱۵ ثانیه یا بیشتر طول می‌کشد عبارتند از:

1. تکان‌های عضلانی به‌صورت ریتمیک که با نگه‌داشتن دست یا پای نوزاد متوقف نمی‌شود.
2. سفت شدن عضلات برای چند ثانیه یا چند دقیقه
3. چرخش سر به سمت یک طرف
4. کمر نوزاد قوس برداشته و دست‌ها، پاها و سر به سمت جلو خم می‌شوند.

با این حال، تشنج های نوزادی گاهی اوقات ممکن است به‌سختی قابل تشخیص باشند؛ ممکن است تنها چشمان نوزاد به سمت بالا بچرخند یا انقباض کوچک شکمی مشاهده شود. تشنج های نوزادی بیشتر در زمان بیداری نوزاد رخ می‌دهند و به ندرت حین خواب اتفاق می‌افتند. پس از پایان تشنج، نوزاد ممکن است دچار خواب‌آلودگی یا گیجی شود و نیاز به زمان برای بهبودی داشته باشد. در برخی موارد، ممکن است نوزاد دچار بی‌حوصلگی یا عدم تمایل به شیر خوردن هم شود.

علائم تشنج عصبی

تشنج عصبی اختلال شایعی است که در آن فرد دچار حملات ناگهانی و غیرارادی تکان‌های عضلانی می‌شود. این حملات می‌توانند به صورت لرزش، انقباض یا حرکات غیرارادی در بخش‌های مختلف بدن بروز کنند و در هر سنی رخ دهند، اما در بزرگسالان شایع‌تر هستند.

این نوع تشنج ناشی از تغییرات غیرطبیعی در فعالیت نورون‌های مغز است که بر وضعیت روانی، سطح هوشیاری و حرکات تونیک (انقباض عضلات) و کلونیک (لرزش عضلات) تاثیر می‌گذارد. تشنج عصبی اغلب با صرع اشتباه گرفته می‌شود. در حالی که صرع بیماری مزمن با تشنج های مکرر است، اما تشنج عصبی، اختلال ناگهانی در فعالیت الکتریکی مغز است که می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند. از دست دادن ناگهانی هوشیاری، گزیدن زبان، کف کردن دهان، حرکات غیرارادی در اندام‌ها، سردرگمی موقت، تغییرات خلق‌وخو و خیره شدن به یک نقطه، دچار سرگیجه، سردرد و از دست رفتن تعادل از علائم تشنج عصبی هستند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

علائم تشنج می‌تواند بسیار متنوع باشد و بسته به نوع آن متفاوت است. در برخی موارد، فرد ممکن است به طور ناگهانی هوشیاری خود را از دست بدهد و دچار حرکات غیرارادی و شدید در عضلات شود. از دیگر شایع‌ترین نشانه های تشنج می‌توان به لرزش، انقباضات ناگهانی یا حرکات کنترل‌ نشده در دست‌ و پاها اشاره کرد.

همچنین، افراد ممکن است دچار سردرگمی، تغییرات ناگهانی خلق‌وخو، و احساسات غیرعادی مانند ترس یا اضطراب هم شوند. در برخی موارد، تشنج می‌تواند با مشکلات حسی مانند تغییر در بینایی یا احساس سرگیجه همراه باشد. شناسایی این علائم اهمیت زیادی دارد و در صورت بروز هرگونه نشانه‌ای از تشنج، مراجعه به پزشک مغز و اعصاب الزامی است. خوشبختانه شما می‌توانید از سامانه غیرحضوری دکترتو برای مشاوره آنلاین مغز و اعصاب استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!