بحران فولکس‌ واگن در چین

به‌نظر می‌رسد سلطه چندین‌ دهه‌ای فولکس‌واگن به‌عنوان پرفروش‌ترین خودروساز بازار چین به‌پایان رسیده است. این خودروساز آلمانی پس از ۴۰ سال سلطنت بر بازار چین، توسط خودروسازان بزرگ داخلی مثل بی‌وای‌دی به زیر کشیده شده است. یارانه‌های دولتی و کاهش قیمت‌ها، فولکس‌واگن را برای حفظ جایگاه خود در چین یعنی بازاری که اکنون به‌شدت به‌سمت خودروهای الکتریکی مورد حمایت دولت متمایل شده، به‌تقلا انداخته است.

دلایل مشتریان چینی

خودروهای فولکس‌واگن برای سال‌ها نماد کیفیت و جایگاه اجتماعی برای خریداران چینی بودند؛ اما امروز این تصویر به‌سرعت در حال کمرنگ شدن است. بی‌وای‌دی و دیگر خودروسازان چینی از طریق تکنولوژی‌های نوآورانه و قیمت‌گذاری‌های تهاجمی، توجه بازار این کشور را به‌خود جلب کرده‌اند؛ بنابراین، درحالی ‌که فولکس‌واگن زمانی مترادف با خودروهای قابل‌اعتماد و مهندسی‌شده بود، امروز مصرف‌کنندگان چینی این برند را نماینده گذشته می‌دانند.

«مایکل دان» مشاور صنعت‌خودرو چین در این رابطه می‌گوید: «مصرف‌کنندگان چینی فولکس‌واگن را پادشاه سال‌های گذشته می‌دانند؛ یعنی دورانی که برندهای جهانی در چین برتری داشتند. امروزه اما بسیاری از مصرف‌کنندگان چینی از محصولات فولکس‌واگن فاصله گرفته و پیشنهادهای تازه‌تر و قانع‌کننده‌تر از برندهای داخلی را ترجیح می‌دهند.»

رقابتی که بالا گرفته است

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های فولکس‌واگن در چین، جنگ مداوم قیمت بین سازندگان خودروهای الکتریکی است. دولت چین به‌سازندگان خودروهای الکتریکی این کشور یارانه‌های سنگینی پرداخت می‌کند و به‌برندهایی مثل بی‌وای‌دی این امکان را می‌دهد که خودروهای خود را با تخفیف‌های هنگفتی، گاهی تا ۵۰ درصد کمتر از هزینه تولید، به‌فروش برسانند.

فولکس‌واگن اما تمایلی به‌مقابله با این جنگ قدرت چینی‌ها ندارد. یکی از سخنگویان شرکت آلمانی در این رابطه گفته است: «خودروهای الکتریکی با تخفیف ۵۰ درصدی به‌بازار عرضه می‌شوند و ما نمی‌خواهیم به هیچ قیمتی در این محیط ناسالم به‌رشد خود ادامه دهیم.»

این تصمیم منجر به‌کاهش ۱۰.۲ درصدی فروش فولکس‌واگن در چین طی ۹ ماه نخست امسال شده که عملا رشد فروش شرکت در دیگر بازارها را از بین برده است. در بازاری که به‌طور فزاینده‌ای به‌خودروهای هیبرید و الکتریکی علاقه‌مند شده، فولکس‌واگن در تطبیق سبد محصولات خود کُند عمل کرده است. درحالی ‌که شرکت‌هایی مثل بی‌وای‌دی طیف گسترده‌ای از خودروهای پلاگین-‌هیبرید را به‌بازار عرضه می‌کنند، فولکس‌واگن تازه به‌فکر گسترش مدل‌های هیبرید خود در چین افتاده است. این تاخیر یعنی فولکس‌واگن عملا تا پایان سال آینده در بخش خودروهای پلاگین-‌هیبرید چین حضور پررنگی نخواهد داشت.

برای جبران زمان از دست ‌رفته، فولکس‌واگن با سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپای چینی مثل ژپنگ امیدوار است بتواند سرعت تولید خودروهای الکتریکی رقابتی را افزایش دهد؛ با این ‌وجود، این خودروساز هنوز هم برای رقابت با بی‌وای‌دی و تسلا که هم‌اکنون سهم قابل‌ توجهی از بازار چین را در اختیار دارند، زمان کمی در اختیار دارد.

موقعیت خاص فولکس‌واگن در چین

فولکس‌واگن یک دهه پیش با هدف تولید خودروهای ارزان‌قیمت برای غرب چین، در پایتخت سین‌کیانگ کارخانه‌ای احداث کرد که اتهاماتی در رابطه با کار اجباری را برای این شرکت به‌دنبال داشته است. هرچند فولکس‌واگن این اتهامات را رد کرده، اما فعالان حقوق بشری غربی همچنان خواستار شفافیت بیشتر در این زمینه هستند. علاوه‌بر این، اتکای فولکس‌واگن به‌شریک چینی خود یعنی شرکت دولتی سایک، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است؛ زیرا با توجه به‌فشار مداوم دولت چین بر شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در سین‌کیانگ، خروج فولکس‌واگن از این منطقه اصلا آسان نخواهد بود و این شرکت آلمانی را در موقعیت دشواری قرار داده است.

از یک سو، حضور فولکس‌واگن در سین‌کیانگ به‌خاطر نگرانی‌های حقوق بشری، به‌اعتبار شرکت در غرب لطمه می‌زند و از سوی دیگر، خروج از این منطقه بدون ناراحتی شرکای چینی تقریبا غیرممکن است. مشکلات فولکس‌واگن در چین صرفا به‌بازار داخلی این کشور محدود نمی‌شود؛ زیرا این شرکت خودروهای الکتریکی تولید چین مثل کوپرا تاواسکان را به‌اروپا هم صادر می‌کند و حالا تعرفه‌ جدید واردات که از سوی اتحادیه‌اروپا برای مقابله با خودروهای الکتریکی چین اعمال شده، صادرات را در این بخش با مشکل مواجه می‌کند.

فولکس‌واگن حتی به‌دلیل عدم‌پیروی از تحقیقات کمیسیون اروپا درمورد یارانه‌های چینی، مشمول تعرفه‌های واردات بیشتری برابر با ۲۱ درصد شده؛ درحالی ‌که این رقم برای رقبایی مثل تسلا و بی‌وای‌دی به‌ترتیب ۷.۸ درصد و ۱۷ درصد است. این تفاوت در تعرفه‌ها، فولکس‌واگن را در بازار خانگی خود در اروپا هم در موقعیت سختی قرار داده است.

کاهش فروش فولکس‌واگن در چین پیامدهای گسترده‌ای به‌دنبال خواهد داشت. این موضوع سبب کاهش فروش جهانی شرکت شده که فولکس‌واگن را مجبور به‌کاهش سریع هزینه‌ها از طریق اخراج کارگران، کاهش دستمزدها و تعطیلی کارخانه‌ها در آلمان کرده است. جایگاه فولکس‌واگن در چین که زمانی تزلزل‌ناپذیر به‌نظر می‌رسید، حالا با ترکیبی از چالش‌های اقتصادی، سیاسی و رقابتی تضعیف شده است.

از کاهش قیمت خودروهای الکتریکی تحت حمایت دولت چین گرفته تا مسائل سیاسی در سین‌کیانگ، فولکس‌واگن را برای بازیابی جایگاه خود در بازاری که با اقتدار پیشتاز آن بود، با چالشی جدی مواجه کرده است. باید دید آلمانی‌ها می‌توانند این چالش را پشت سر بگذارند یا سرنوشت نسبتا تلخی در انتظار این غول خودروسازی جهان خواهد بود؟