کدام مواد غذایی در رژیم غذایی تشنج جای دارند؟

رژیم‌ غذایی تشنج به عنوان روش پیشگیرانه برای کنترل فعالیت‌های تشنجی در بیماران مبتلا به صرع مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از این رژیم‌ها، رژیم کتوژنیک است که مشخصه آن نسبت بالای پروتئین و چربی و کربوهیدرات‌های کم و کنترل‌شده است. برخی رژیم‌های دیگر نیز برای کنترل این عارضه مفید هستند. تا انتهای این مطلب همراه باشید تا با رژیم غذایی مناسب تشنج بیشتر آشنا شوید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با دکتر تغذیه و متخصص مغز و اعصاب وجود دارد.

رژیم غذایی مناسب تشنج

رژیم غذایی تشنج به برنامه‌های غذایی خاصی اطلاق می‌شود که برای کاهش یا کنترل فعالیت‌های تشنجی در بیماران مبتلا به صرع طراحی شده‌اند. این رژیم‌ها معمولا شامل نسبت‌های خاصی از مواد مغذی هستند و به تغییر متابولیسم بدن کمک می‌کنند. در ادامه نگاهی به انواع رایج رژیم غذایی تشنج می‌اندازیم.

۱. رژیم کتوژنیک برای تشنج

رژیم کتوژنیک یا کتو، نوعی رژیم پزشکی یا درمانی جهت مدیریت یا درمان تشنج در کودکانی است که علیرغم مصرف دارو همچنان دچار تشنج می‌شوند. ایجاد حالت کتوژنز با استفاده از هرم غذایی کتوژنیک باعث می‌شود که متابولیسم بدن از سوزاندن گلوکز برای تولید انرژی به استفاده از کتون‌ها تغییر کند. این دو منبع سوخت تاثیر متفاوتی بر قسمت‌های مختلف تحریک‌کننده تشنج در مغز دارند. در شرایط عادی، کربوهیدرات‌های موجود در غذا به گلوکز تبدیل می‌شوند که انرژی مورد نیاز مغز و سایر قسمت‌های بدن را تامین می‌کند.

اگر به اندازه کافی کربوهیدرات مصرف نشود، بدن چربی را به کتون‌ها تبدیل می‌کند که جایگزین گلوکز به عنوان منبع سوخت مغز می‌شوند. با افزایش سطح کتون‌ها در خون، گفته می‌شود که بدن وارد حالت کتوژنز می‌شود. به نظر می‌رسد که کتوژنز فرکانس تشنج‌ها را در بسیاری از افراد مبتلا به صرع کاهش می‌دهد، هرچند این اثر در همه افراد مشهود نیست.

۲. رژیم اصلاح شده اتکینز برای تشنج

رژیم اصلاح‌ شده اتکینز (Modified Atkins Diet)، نوعی رژیم غذایی است که برای کنترل تشنج در بیماران مبتلا به صرع به‌کار می‌رود. این رژیم مشابه رژیم کتوژنیک است، اما انعطاف‌پذیرتر و آسان‌تر است. میزان کربوهیدرات در رژیم اتکینز بسیار پایین است و به ۲۰ تا ۵۰ گرم در روز محدود می‌شود. اما برعکس، بیشتر کالری‌های مورد نیاز بدن در این نوع رژیم از طریق چربی تامین می‌گردد، یعنی چیزی حدود ۶۵ تا ۷۵ درصد کل کالری‌های روزانه. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد هم پروتئین دریافتی است.

متن انگلیسی:
The modified Atkins diet is a less restrictive variation of the ketogenic diet. This diet is started on an outpatient basis without a fast, allows unlimited protein and fat, and does not restrict calories or fluids. Recent studies have shown good efficacy and tolerability of this diet in refractory epilepsy
ترجمه متن:
رژیم اصلاح شده اتکینز رژیمی با محدودیت کمتر از رژیم کتوژنیک است. این رژیم بدون فستینگ شروع می‌شود. پروتئین و چربی نامحدودی را در اختیارتان قرار می‌دهد و کالری و مایعات را محدود نمی‌کند. مطالعات اخیر اثربخشی و تحمل خوب این رژیم غذایی را در صرع مقاوم نشان داده است.

pmc.ncbi.nlm

۳. رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین و درمان تشنج

رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین، گزینه مفیدی برای مدیریت تشنج به‌شمار می‌آید که قند خون را به آرامی افزایش داده و از نوسانات شدید قند خون جلوگیری می‌کند که عامل تشنج‌ و سایر مشکلات عصبی هستند. در این رژیم، مصرف مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین مانند غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات تازه توصیه می‌شود که به دلیل محتوای فیبر بالا، به تدریج انرژی آزاد کرده و از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کنند. رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین شامل مواد زیر می‌شود:

• برنج قهوه‌ای
• عدس
• سبزیجات نشاسته‌ای مانند کدو سبز و هویج
• میوه‌هایی مانند توت‌فرنگی، سیب و گلابی
• پروتئین‌، گوشت‌های بدون چربی، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات کم‌چرب

می‌خوای برای کنترل تشنج رژیم جدیدی رو شروع کنی؟

برای دریافت رژیم کلیک کن.

مواد غذایی مفید برای تشنج

مصرف برخی مواد غذایی مفید تاثیر مثبتی بر درمان تشنج و بهبود سلامت عمومی دارد. این مواد غذایی شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، و ترکیبات مغذی هستند که باعث عملکرد بهتر مغز و سیستم عصبی می‌شوند. از جمله مواد غذایی مفید برای تشنج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ماهی چرب مانند سالمون و تن حاوی اسیدهای چرب امگا-۳
• مغزها و دانه‌هایی مانند گردو، بادام و دانه چیا
• سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم‌ پیچ
• میوه‌هایی مانند توت ‌فرنگی، بلوبری و سیب
• غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، جو دوسر و کینوا
• لبنیات کم‌چرب مانند ماست و پنیر حاوی کلسیم و پروتئین
• دانه‌های روغنی مانند دانه کدو و دانه کنجد

کربوهیدرات های تصفیه نشده

کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده معمولا برای کنترل تشنج توصیه نمی‌شوند. این نوع کربوهیدرات‌ها که در غذاهایی مانند نان‌های سفید، برنج سفید، و شیرینی‌ها یافت می‌شوند، به سرعت در بدن تبدیل به گلوکز شده و قند خون را به شکل ناگهانی افزایش می‌دهند. این نوسانات قند خون ممکن است به تشنج‌ها و سایر مشکلات عصبی منجر شوند.

در مقابل، کربوهیدرات‌های کامل و تصفیه نشده، مانند غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات، حاوی فیبر بالاتری هستند و انرژی را به آرامی آزاد می‌کنند. این نوع کربوهیدرات‌ها می‌توانند به کنترل قند خون کمک کرده و از نوسانات شدید جلوگیری کنند. بنابراین، برای افرادی که به دنبال مدیریت تشنج هستند، بهتر است کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده را محدود کنند و به جای آن به مصرف کربوهیدرات‌های کامل و غیرتصفیه‌شده روی آورند.

پروتئین بدون چربی

پروتئین‌های بدون چربی نه تنها نیازهای تغذیه‌ای را تامین کرده، بلکه با حفظ تعادل قند خون، التهاب را کاهش می‌دهند. منابع پروتئین بدون چربی عبارتند از:

• گوشت‌های بدون چربی مانند سینه مرغ و بوقلمون
• ماهی‌هایی مانند سالمون و تن
• تخم‌مرغ
• محصولات لبنی کم‌چرب، مانند ماست یونانی، پنیر کم‌چرب و شیر
• حبوبات مانند عدس، نخود و لوبیا

چربی‌ سالم

چربی‌های سالم مانند اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی‌های چرب، به تقویت سلامت مغز و کاهش التهاب کمک می‌کنند و میزان بروز حملات تشنج را کاهش می‌دهند. روغن زیتون به عنوان منبع غنی از چربی‌های غیراشباع تک‌زنجیره‌ای، برای سلامت قلب و عروق مفید است. چربی‌های سالم مفید برای تشنج عبارتند از:

• شیر، ماست و پنیر
• غذای دریایی
• تخم مرغ
• دانه
• آجیل
• آووکادوها
• نارگیل
• روغن‌های گیاهی

مصرف مایعات برای کنترل تشنج

مصرف مایعات در رژیم غذایی افراد مبتلا به تشنج تاثیر قابل‌توجهی بر کنترل و مدیریت این وضعیت دارد. هیدراتاسیون مناسب با حفظ عملکرد صحیح مغز و سیستم عصبی، خطر بروز تشنج‌های ناشی از کم‌آبی بدن را کاهش می‌دهد. کم‌آبی با افزایش تحریک‌پذیری عصبی، خطر تشنج را افزایش می‌دهد. بنابراین، تامین مایعات کافی برای جلوگیری از این وضعیت ضروری است.

ماست و تشنج

ماست، ماده غذایی غنی از پروتئین، کلسیم و پروبیوتیک‌ها است که به حفظ سلامت عمومی و عملکرد بهینه سیستم عصبی کمک می‌کند. پروتئین موجود در ماست با تامین نیازهای تغذیه‌ای، احساس سیری را افزایش داده و در مدیریت وزن و کنترل قند خون موثر است. پروبیوتیک‌های موجود در ماست باعث بهبود سلامت روده و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شوند و روی سلامت مغز و عملکرد عصبی تاثیر می‌گذارند.

سبزیجات غیرنشاسته ای برای تشنج

این نوع سبزیجات دارای کالری پایین، فیبر بالا و ویتامین‌ و مواد معدنی فراوان هستند که برای حفظ سلامت عمومی و تقویت سیستم عصبی مفیدند. سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم ‌پیچ، بروکلی، کدو سبز و فلفل دلمه‌ای از جمله گزینه‌های عالی هستند که به‌دلیل وجود آنتی‌اکسیدان‌ و ترکیبات ضدالتهابی، باعث بهبود عملکرد عصبی و کاهش التهاب مغز می‌شوند. علاوه بر این، سبزیجات غیرنشاسته‌ای، قند خون را تنظیم می‌کنند. با توجه به محتوای فیبر بالا، این سبزیجات به تدریج انرژی را آزاد کرده و از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کنند. درنتیجه، خطر تشنج‌های ناشی از نوسانات قند خون کاهش می‌یابد.

دمنوش های مفید برای تشنج

دمنوش‌های گیاهی مانند آویشن یا بهارنارنج می‌توانند در کاهش حملات صرع و مدیریت تشنج موثر باشند. در ادامه، چند دمنوش مفید برای تشنج را آورده‌ایم:

• دمنوش آویشن و پونه کوهی
• دمنوش بهارنارنج
• دمنوش زنجبیل
• سنبل‌الطیب
• زوفا
• دمنوش گشنیز
• دمنوش دارچین و هل

میوه های مفید برای تشنج

اگرچه هیچ میوه‌ای به تنهایی نمی‌تواند بیماری صرع را درمان کند یا از تشنج جلوگیری کند، برخی میوه‌ها به دلیل خواص ضد اضطرابی برای کنترل تشنج مفید هستند. میوه‌های تازه و آبدار مانند سیب، به همراه سبزیجات برگ سبز، هویج، بادام‌زمینی، برنج، غلات، دانه‌ها و آجیل، در کاهش اضطراب بیماران مبتلا به صرع موثر هستند.

درخت Tetrapleura tetraptera، معروف به درخت Aidan در غرب آفریقا، میوه‌ای دارد که به خانواده نخود مربوط می‌شود. میوه این درخت بویی قوی دارد و در غذاهای نیجریه و دیگر کشورهای آفریقای غربی به عنوان ادویه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تحقیقات منتشرشده در مجله انجمن علوم اعصاب نیجریه نشان می‌دهد که مصرف عصاره این میوه می‌تواند خطر تشنج را به اندازه داروی معروف ضد تشنج، یعنی سدیم والپروات، کاهش دهد. تا به امروز، به جز میوه درخت Aidan، تنها میوه ستاره‌ای به عنوان میوه‌ای با خواص ضد تشنج شناخته شده است که این اثر به ترکیبات کارامبوکسین و اگزالات موجود در آن نسبت داده می‌شود.

برنج برای تشنج

برنج به عنوان وعده غذایی مفید برای بیماران مبتلا به تشنج محسوب می‌شود که غنی از کربوهیدرات‌هاست و با تامین انرژی موجب بهبود عملکرد مغز می‌شود. برنج همچنین حاوی ویتامین‌، مواد معدنی و فیبر است که به دفع مواد زائد و کنترل تشنج کمک می‌کند. علاوه بر کربوهیدرات، برنج دارای مقدار مناسبی پروتئین است که سیستم ایمنی را تقویت کرده و به ساخت بافت‌ها کمک می‌کند. مصرف برنج با شاخص گلیسمی پایین تا متوسط، نوسانات قند خون را کاهش داده و در نتیجه باعث کنترل تشنج می‌شود.

نمی‌دونی برای کاهش تشنج چه غذاهایی بخوری؟ از متخصص راهنمایی بگیر.

غذاهای مضر برای تشنج (چه غذاهایی برای تشنج مضر است؟)

بیماران مبتلا به صرع باید از مصرف برخی مواد غذایی خودداری کنند، زیرا این غذاها باعث تشدید حملات تشنج می‌شوند مانند:

• چربی‌های اشباع و ترانس
• افزودنی‌های غذایی و نوشیدنی‌های حاوی کافئین
• چربی‌های حیوانی مانند چربی گوشت گاو، کره و مارگارین
• روغن‌هایی مانند روغن هسته خرما و روغن نارگیل
• غذاهای فرآوری‌شده و آماده مانند پیتزای منجمد
• شیرینی‌هایی مانند کیک و کلوچه

غذاهای فرآوری شده

غذاهای فرآوری شده مانند فست‌فودها، چیپس و شیرینی‌ها، برای بیماران مبتلا به تشنج مناسب نیستند. این غذاها حاوی قند بالا، چربی‌های ناسالم و مواد افزودنی هستند که نوسانات قند خون را افزایش داده و خطر تشنج را بالا می‌برند.

چربی های اشباع

مصرف زیاد چربی‌های اشباع که معمولا در غذاهای سرخ‌کردنی، گوشت‌های چرب، کره و محصولات لبنی پرچرب یافت می‌شوند، باعث افزایش التهاب در بدن و همچنین اختلال در عملکرد مغز می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی حاوی چربی‌های اشباع ممکن است با افزایش خطر بروز تشنج و عود حملات مرتبط باشند. نوسانات قند خون ناشی از مصرف این چربی‌ها نیز باعث تحریک حملات تشنجی می‌شوند. بهتر است بیماران مبتلا به صرع از مصرف چربی‌های اشباع خودداری کنند.

کافئین و تشنج

این ماده که در قهوه، چای، نوشابه‌ و برخی نوشیدنی‌های انرژی‌زا وجود دارد، باعث افزایش تحریک‌پذیری عصبی و نوسانات قند خون شده و خطر بروز تشنج را افزایش می‌دهد. برخی از افراد مبتلا به صرع ممکن است نسبت به کافئین حساس باشند و مصرف آن حملات تشنجی یا افزایش اضطراب را تشدید می‌کند.

متن انگلیسی:
Specific to epilepsy, some research has suggested that more than four cups of coffee per day might trigger more seizures than usual. That equals about 400 mg of caffeine
ترجمه متن:
براساس نتایج مطالعات، در بیماران مبتلا به صرع مصرف بیش از چهار فنجان قهوه در روز ممکن است باعث افزایش تعداد تشنج‌ها شود. این مقدار معادل حدود ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین است.

verywellhealth

رژیم غذایی چگونه روی تشنج تاثیر میگذارد؟

رژیم غذایی از طریق عوامل مختلفی روی کنترل تشنج تاثیر می‌گذارد. مصرف غذاهایی با شاخص گلیسمی بالا موجب افزایش سریع قند خون و سپس کاهش ناگهانی آن شده، که این نوسانات خطر تشنج را افزایش می‌دهند. برعکس، رژیم‌های غذایی که روی غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین تمرکز دارند، باعث تنظیم قند خون و کاهش این خطر می‌شوند. علاوه بر این، محتوای مغذی غذاها نیز اهمیت دارد. پروتئین‌ها نیز با تقویت سیستم ایمنی و ساخت بافت‌ها، نقش مهمی در بهبود وضعیت کلی ایفا می‌کنند.

کدام مواد غذایی با داروهای تشنج تداخل دارند؟

برخی مواد غذایی با داروهای ضد تشنج تداخل دارند و نباید در زمان مصرف داروهای تشنج از این مواد غذایی استفاده کنید. این مواد غذایی تاثیر دارو را کاهش یا بیش از حد افزایش داده و ممکن است عوارضی ایجاد کنند. برخی از آنها عبارتند از:

مواد غذایی	نوع تداخل
گریپ‌فروت	متابولیسم داروها را تغییر داده و سطح دارو را در خون افزایش می‌دهد.
کافئین	باعث افزایش تحریک‌پذیری عصبی و کاهش تاثیر برخی از داروها می‌شود.
غذاهای پرچرب	ممکن است سرعت جذب داروها را کاهش داده و تاثیر آن‌ها را به تأخیر بیندازد.
آب پرتقال	جذب برخی از داروهای ضد تشنج را کاهش می‌دهد.
مصرف زیاد فیبر	می‌تواند جذب داروهای ضد تشنج را کاهش داده و اثربخشی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

تداخلات برخی مواد غذایی با داروهای ضد تشنج

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

رژیم غذایی تشنج نقش مهمی در کنترل تشنج و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به صرع ایفا می‌کند. انتخاب مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین، مصرف چربی‌های سالم و پروتئین‌های کافی از جمله مواردی هستند که با تنظیم قند خون، خطر حملات تشنجی را کاهش می‌دهند. با این حال، تداخلات غذایی با داروهای ضد تشنج نیز باید مدنظر قرار گیرد. به همین دلیل، مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه برای طراحی رژیم غذایی متناسب با نیازهای فردی و شرایط خاص ضروری است.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!