10 شخصیت خودشیفته تاریخ: از هیتلر و ستالین تا کانیه وست و مدونا

خودشیفتگی یا نارسیسم (Narcissism) ، مفهومی است که اغلب برای توصیف خودشیفتگی و خودمحوری شدید به کار می‌رود. این اختلال شخصیتی با احساس خود بزرگ‌بینی، کمبود همدلی نسبت به دیگران و نیاز مداوم به تحسین نمایان می‌شود. نام این اختلال از افسانه یونانی نارسیسوس گرفته شده است؛ شکارچی زیبایی که آن‌قدر شیفته‌ی انعکاس خود شد که در نهایت در حالی که به آن نگاه می‌کرد، جان خود را از دست داد.

نارسسیسم یا خودشیفتگی چیست؟

خودشیفتگی یک ویژگی پیچیده شخصیتی است که می‌تواند به روش‌های مختلف در افراد مختلف ظاهر شود. خودشیفتگی اصولا به شکل نوعی خودخواهی همراه با ناتوانی یا بی‌میلی نسبت احساسات، نیازها و نگرانی‌های دیگران ظهور می‌کند. خودشیفته‌ها خود را ایده‌آل و برتر می‌بینند و برای حفظ این تصویر، دست به اقدامات مختلفی می‌زنند. با این حال، علیرغم شخصیت متکبرشان، روابطشان با دیگران اغلب ناپایدار و چالش‌برانگیز است.

مهم است که توجه داشته باشیم که هر کس نشانه‌های خودشیفتگی داشت، مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic personality disorder) نیست. اختلال روانی زمانی رخ می‌دهد که مسئله تبدیل به مشکلی همیشگی و بخش غالب شخصیت شود. تشخیص اختلال تنها بر عهده پزشک است.

تأثیر خودشیفته‌ها بر جامعه

افراد مبتلا به خودشیفتگی می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر جامعه بگذارند. از یک سو، به خاطر شخصیت و دست‌آوردهای خود به عنوان نمادها، سلبریتی‌ها یا رهبران جامعه مورد ستایش قرار می‌گیرند. از سوی دیگر، فقدان همدلی و تمرکز بیش از حد بر خود می‌تواند منجر به اختلال در نظر اجتماعی شود.

در طول تاریخ، افرادی مشهوری وجود داشته‌اند که ویژگی‌های نارسسیستی را از خود نشان داده‌اند یا به NPD مبتلا بوده‌اند. برخی از معروف‌ترین نارسسیست‌ها در تاریخ شامل آدولف هیتلر، ژوزف استالین و صدام حسین هستند. این افراد تأثیر عمیقی بر دنیای اطراف خود گذاشتند و رفتار و اعمال آن‌ها همچنان مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.

خودشیفته‌های دوران باستان

خودشیفتگی ویژگی‌ای انسانی است که قرن‌ها وجود داشته و بسیاری از شخصیت‌های باستانی به نارسسیسم متهم شده‌اند.

نرون، امپراتور روم

نرون از سال ۵۴ تا ۶۸ میلادی بر روم حکومت کرد و به دلیل خودشیفتگی و ظلمش شهرت داشت. او خود را یک موسیقی‌دان و شاعر برجسته می‌دانست و اغلب از مردم می‌خواست که او را همچون یک خدا بپرستند. خودشیفتگی نرون منجر به نمایش‌های پرزرق و برق ثروت و قدرت شد، مانند خانه طلایی‌اش که به قدری لوکس بود که یک سوم منطقه مرکزی رم را پوشش می‌داد.

با وجود تصویر بزرگ‌منشانه‌ای که از خود ساخته بود، دوره سلطنت نرون با بی‌ثباتی سیاسی، آزار مسیحیان و مشکلات اقتصادی همراه بود. وسواس او به امیال و خواسته‌های شخصی‌اش منجر به نادیده گرفتن نیازهای مردم شد و باعث رنج و ناراحتی عمومی گردید. خودشیفتگی نرون در نهایت منجر به سقوطش شد، چون او مجبور به فرار از رم و خودکشی در سال ۶۸ میلادی شد.

کلئوپاترا، ملکه مصر

کلئوپاترا هفتم، آخرین فرعون مصر و زنی افسانه‌ای بود. او به دلیل هوش، کاریزما و تیزهوشی سیاسی‌اش مشهور است، اما او یک خودشیفته بی‌رقیب بود.. کلئوپاترا خود را یک فرمانروای می‌پنداشت و اغلب با لباس الهه ایزیز به تصویر کشیده می‌شد. او به ظاهر خود اهمیت می‌داد/ گزارش شده است که او برای حفظ جوانی چهره‌هاش با ماسک طلای خالص می‌خوابید.

خودشیفتگی کلئوپاترا به نفع خودش تمام شد و به او این امکان را داد که متحدان قدرتمندی به دست آورد و موقعیت خود را به عنوان یک ملکه مقتدر تثبیت کند. جذابیت و زیبایی او ابزارهای قدرتمندی در دنیای سیاست بودند و او از آن‌ها برای به دست آوردن اهداف خود در مذاکرات با روم استفاده کرد. هوش و زیرکی او نیز از عوامل موفقیتش بود، زیرا توانست رقبا را پشت سر بگذارد و قدرت خود را حفظ کند.

با این حال، خودشیفتگی کلئوپاترا ممکن عامل سقوط او نیز باشد. روابط او با مارک آنتونی، ژنرال و سیاستمدار رومی، تصویری از تصور شکست ناپذیری ملکه مصری به نمایش گذاشت. با این همه این تصویر در نهایت منجر به شکست این اتحاد و پایان یک دوره بزرگ در مصر شد.

خودشیفتگی در دنیای سیاست

آدولف هیتلر، رهبر آلمان نازی

آدولف هیتلر، رهبر حزب نازی و صدراعظم آلمان از ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵، خود را یک شخصیت مسیحایی می‌دانست که قرار بود امپراتوری سوم (رایش سوم) را بسازد و نژادی برتر ایجاد کند. رژیم هیتلر مسئول مرگ میلیون‌ها نفر در جریان هولوکاست و شروع جنگ جهانی دوم بود. خودشیفتگی هیتلر او را از درک رنج دیگران بازداشت و فضایی پر از ترس و ظلم به وجود آورد که سال‌ها ادامه یافت.

خودشیفتگی هیتلر در سخنرانی‌هایش که مملو از ادعاهای بزرگ و وعده‌های توخالی بود، آشکارا مشخص بود. او اعتقاد داشت که تنها او توانایی رهبری آلمان به سمت شکوه و عظمت را دارد و هر کسی که در مقابلش قرار گیرد، دشمن دولت و آلمان است. خودشیفتگی او باعث سقوطش شد، زیرا او در نهایت حاضر به شنیدن نظرات فرماندهان خود نبود و تصمیمات نظامی فاجعه‌آمیزی گرفت که در نهایت منجر به شکست آلمان شد.

ژوزف استالین، رهبر اتحاد جماهیر شوروی

ژوزف استالین از اواخر دهه ۱۹۲۰ تا زمان مرگش در ۱۹۵۳ رهبر اتحاد جماهیر شوروی بود. نام رژیم استالین با ترور، سرکوب و صنعتی‌سازی اجباری گره خورده است.. استالین خود را یک نابغه و رهبر آینده‌نگر می‌دانست و پرستش و ستایش او در تمام جامعه شوروی رواج داشت. خودشیفتگی استالین منجر به قتل میلیون‌ها نفر در جریان پاکسازی بزرگ (Great Purge) و ورود شوروی به جنگ جهانی دوم شد.

خودشیفتگی استالین در تقویت اختلال شخصیت پارانوئید او و آمادگی‌اش برای حذف هر کسی که در چشمش تهدید می‌آمد، موثر بود. خودشیفتگی او باعث شد او ابتدا روسیه را از نظر دیپلماتیک منزوی کند و بعد خودش روز به روز منزوی‌تر شود.

بنیتو موسولینی، دیکتاتور فاشیست ایتالیا

بنیتو موسولینی، بنیان‌گذار فاشیسم ایتالیا و نخست‌وزیر این کشور از ۱۹۲۲ تا ۱۹۴۳، رژیم او با استبداد، ناسیونالیسم و نظامی‌گری شناخته می‌شود. او خود را تجسم مردم ایتالیا و نجات‌دهنده کشور می‌دانست. خودشیفتگی موسولینی باعث شد تا اتیوپی و آلبانی را اشغال کند و ایتالیا را وارد جنگ جهانی دوم کند.

خودشیفتگی موسولینی در سخنرانی‌هایش که پر از ادعاهای بزرگ درباره توانایی‌های خود و برتری مردم ایتالیا بود، به چشم می‌آمد. او اعتقاد داشت که تنها او می‌تواند ایتالیا را به سمت پیروزی هدایت کند و مخالفت با او مخالفت با ایتالیا است.

سلبریتی‌های خودشیفته

سلبریتی‌ها اغلب به رفتارهای خودشیفته شناخته می‌شوند. این سه مثال دلیل این ماجرا را مشخص می‌کند.

کانیه وست (Kanye West)، موسیقیدان و طراح مد

کانیه وست به عنوان یک رپر، تهیه‌کننده و طراح مد بااستعداد شناخته می‌شود، اما خودشیفتگی او غیرقابل انکار است. او خود را یک نابغه و حتی یک خدا توصیف کرده و بیانیه‌های عمومی زیادی درباره عظمت خود ارائه کرده است. خودشیفتگی وست منجر به رفتارهای خارج از کنترل در جمع، دشمنی با سایر سلبریتی‌ها و انتقاداتی از سوی طرفداران و رسانه‌ها شده است.

مدونا (Madonna)، نماد موسیقی پاپ

مدونا نماد پاپ است که بیش از ۳۰۰ میلیون آلبوم در سراسر جهان فروخته است. او به خاطر تصویر جذاب شخصیت صریح و توانایی‌اش برای ماندن در مرکز توجه صنعت موسیقی برای دهه‌ها ستایش شده است. با این حال، خودشیفتگی مدونا نیز بحث‌برانگیز بوده است، به ویژه در نحوه رفتار او با سایر سلبریتی‌ها و اشتیاقش برای جلب توجه.

مرلین مونرو (Marilyn Monroe)، بازیگر هالیوود

مرلین مونرو، بازیگر هالیوودی و نماد جذابیت که همچنان به عنوان یک شخصیت افسانه‌ای شناخته می‌شود. مونرو به خاطر زیبایی، ذکاوت و توانایی‌اش در تسخیر قلب مخاطبان معروف بود. اما نمی‌شود انکار کرد که زندگی شخصی او تحت تأثیر احساس ناامنی و نیاز به تایید دائمی قرار داشت. خودشیفتگی مونرو، هرچند در نهایت پایانی تراژیک داشت، اما در تثبیت او به عنوان یک شخصیت افسانه‌ای هالیوودی موثر بود.

نارسسیست‌های ادبی

نارسسیسم را می‌توان در آثار برخی از برجسته‌ترین نویسندگان جهان نیز یافت.

اسکار وایلد (Oscar Wilde)، نمایشنامه‌نویس و شاعر ایرلندی

اسکار وایلد نمایشنامه‌نویس، شاعر و رمان‌نویس ایرلندی است که به خاطر شوخ‌طبعی، طنز و زندگی پر از زرق و برقش شناخته می‌شود. با این حال، نارسسیسم وایلد منجر به سقوط او شد؛ او به دلیل همجنس‌گرایی محکوم و به دو سال کار اجباری محکوم شد. این تجربه تأثیر عمیقی بر آثار بعدی او گذاشت.

ارنست همینگوی (Ernest Hemingway)، نویسنده آمریکایی

ارنست همینگوی رمان‌نویس و نویسنده داستان کوتاه آمریکایی بود که به خاطر سبک مینیمالیستی و به تصویر کشیدن مردانگی غم‌انگیز مشهور است. همینگوی همچنین به خاطر عشقش به ماجراجویی، شکار و گاوبازی و تمایلش به تصویر کردن خود به عنوان یک قهرمان بزرگ در ذهن‌ها مانده. با این حال، منتقدان به تمایلات خودشیفتگی در نوشته‌های همینگوی اشاره کرده‌اند، به ویژه در نحوه به تصویر کشیدن زنان و شخصیت خودش. خودشیفتگی همینگوی، هرچند موفقیت او را تشدید کرد، اما در نهایت به پایان تراژیک زندگی‌اش منجر شد.

خودشیفتگی: هیولای چند چهره

اگرچه خودشیفتگی گاهی می‌تواند منجر به دستاوردهای بزرگ ختم، اما می‌تواند عواقب مخربی برای خود شخص و جامعه داشته باشد. این ده شخصیت نمونه‌هایی از ماهیت پیچیده خودشیفتگی را نشان می‌دهند و یادآور می‌شوند که چگونه این ویژگی می‌تواند در زمینه‌های مختلف به شکل‌های متفاوتی ظاهر شود.