علت صدای شکم و راه‌های درمان سریع آن؛ چطور به قار و قور شکم پایان دهیم؟

صدای شکم یا بوربورگم (borborygmi) یک پدیده طبیعی است که در اثر انقباضات عضلات روده و حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. این صداها معمولاً بی‌ضرر هستند و جای نگرانی ندارند. با این حال، گاهی اوقات این صداها ممکن است آزاردهنده بوده و یا نشانه‌ای از یک مشکل سلامتی باشند این امر معمولا بر اثر گرسنگی، هضم آهسته یا ناقص غذا، یا خوردن بعضی مواد غذایی ایجاد می‌شود. این‌طور نیست که این صداها همیشه از معده باشند، شاید صدای روده باشند. در این مقاله، با علت صدای شکم بیشتر آشنا می‌شوید و روش‌های درمان آن را نیز می‌آموزید. با ما همراه باشید.

علت صدای شکم چیست؟

صدای قاروقور ممکن است از معده یا روده باریک باشد. این صداها معمولا به گرسنگی نسبت داده می‌شوند، چون هنگام خالی بودن معده و روده باریک، بلندتر شنیده می‌شوند. هنگامی که این اندام‌ها خالی‌اند، نمی‌توانند صداهایشان را پنهان کنند. این صداها بیشتر هنگامی شنیده می‌شوند که ماهیچه‌های دیواره روده منقبض می‌شوند و مایعات و گازها در روده‌ها وجود دارند.

عوامل زیر موجب ایجاد صداهای شکم‌اند:

۱. گوارش عادی

یکی از علت‌های صدای شکم فرایند گوارش است. صداهایی که می‌شنوید ممکن است قسمتی از گوارش غذایی که خورده‌اید باشند. هنگامی که هوا و مایعات در دستگاه گوارش تجمع پیدا می‌کنند، روده‌های شما با انقباض‌هایشان آنها را جابه‌جا می‌کنند. این حرکات ممکن است در معده نیز منعکس شوند و صدا ایجاد کنند.

۲. گرسنگی

گرسنگی هم می‌تواند علت صدای شکم باشد. هنگامی که معده شما خالی است، صداها را بلندتر می‌‌شنوید؛ زیرا چیزی نیست که صداهای طبیعی حرکات معده را ساکت کند. اگر معده‌‌تان حدود ۲ ساعت خالی بماند، انقباضات معده و روده شدید‌تر و سریع‌تر نیز خواهند شد.

۳. اختلالات گوارشی

گاهی نوعی اختلال گوارشی صداهای شکمی شدید را ایجاد می‌کنند، مثلا سندروم روده تحریک پذیر. در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است علائم دیگری از قبیل درد، اسهال و نفخ را نیز تجربه کنید.

۴. ناسازگاری‌های تغذیه‌ای

دستگاه گوارش شما ممکن است نتواند بعضی مواد غذایی را به‌خوبی هضم کند و گازهایی در روده تولید شوند. در این صورت، صداهای زیادی از شکم خود می‌شنوید که ممکن است بر اثر حساسیت به چنین موادی باشند:

• حبوبات؛
• محصولات لبنی؛
• غلات غنی از فیبر؛
• بعضی میوه‌ها و سبزیجات؛
• گلوتن (پروتئین گندم و جو).

۵. مشکلات تنفسی

تنفس سینه‌ای، که موجب می‌شود شانه‌هایتان بالا بیاید و فقط قفسه سینه شما منبسط شود، باعث تنفس سطحی می‌شود؛ یعنی اکسیژن کمتری وارد خون می‌شود که ممکن است گوارشتان را مختل کند.

۶. انسداد روده

صداهای خیلی بلند و تیز شکم گاهی نشانه انسداد روده‌ هستند. انسداد هنگامی اتفاق می‌افتد که غذا یا مدفوع نتواند در مسیر لوله گوارش حرکت کند. از علائم دیگر انسداد روده می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• استفراغ؛
• ورم شکم؛
• ناتوانی در دفع؛
• احساس سیری؛
• درد یا گرفتگی شدید در قسمت شکمی.

۱۰ درمان مؤثر برای سروصدای شکم

با اینکه صداهای شکم قسمتی طبیعی از گوارش‌اند، گاهی ممکن است خجالت‌آور باشند. این ۱۰ راه‌حل طبیعی کمکتان می‌کنند بر این مشکل غلبه کنید:

۱. مقدار کافی آب بنوشید

گاهی نوشیدن آب راه‌حلی مؤثر برای درمان سریع صدای شکم است؛ مخصوصا اگر امکان غذاخوردن را ندارید. آب، علاوه بر پرکردن شکم، به گوارش نیز کمک می‌کند. با این کار می‌توانید از صداهای معده جلوگیری کنید یا پنهانشان کنید. برای دریافت مطلوب‌ترین اثر، بهتر است آب را آهسته در طول روز بنوشید.

۲. چیزی بخورید

وقتی معده‌تان مدتی خالی باشد، از صداها می‌فهمید که باید چیزی بخورید. یک وعده غذایی کوچک یا میان‌ وعده این صداها را به‌طور موقت از بین می‌برد. اگر صداهای شکم شما هر روز و در زمان خاصی به سراغتان می‌آیند، یعنی باید وعده‌های منظم بیشتری برای خود در نظر بگیرید؛ مثلا می‌توانید به‌جای ۳ وعده اصلی، ۴ تا ۶ وعده کوچک‌تر در طول روز میل کنید.

۳. غذایتان را آهسته بجوید

گوارش در دهان و با جویدن غذا آغاز می‌شود. اگر صداهای شکمتان مربوط به گوارش نامناسب باشد، با جویدن بیشتر و آرام‌تر غذا می‌توانید از این مشکل جلوگیری کنید. همچنین، جویدن درست حجم هوای بلعیده‌شده را کاهش می‌دهد و از تجمع گازها در دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند.

۴. خوردن شکر، الکل و غذاهای اسیدی را محدود کنید

الکل، خوراکی‌های پرشکر و غذاهای اسیدی ممکن است صداهای شکم را تحریک کنند. شکر بیشترین تأثیر را روی گوارش شما دارد، مخصوصا قندهایی مثل فروکتوز و سوربیتول. از غذاهای اسیدی می‌توان به مرکبات و قهوه اشاره کرد. الکل نیز تمام سیستم گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد (اسید معده را افزایش می‌دهد و موجب تورم آن می‌شود).

۵. از غذاها و نوشیدنی‌هایی که گاز تولید می‌کنند بپرهیزید

بعضی غذاها و نوشیدنی‌ها گاز بیشتری تولید می‌کنند. صداهای شکم نیز بر اثر جابه‌جاشدن این گازها در سیستم گوارش ایجاد می‌شوند. با اجتناب از غذاهای زیر می‌توانید مشکل خود را با صداهای شکم حل کنید:

• پیاز؛
• کلم؛
• لوبیا؛
• قارچ؛
• نخود؛
• عدس؛
• گل‌کلم؛
• نوشابه؛
• بروکلی؛
• غلات کامل.

۶. ناسازگاری‌های غذایی‌تان را پیدا کنید

ناسازگاری با بعضی غذاها ممکن است به تجمع گازهای گوارشی و صدای شکم منجر شود؛ مثلا افرادی که دچار حساسیت به لاکتوز هستند، با خوردن لبنیات دچار مشکل می‌شوند. حدود ۶۵ درصد افراد از حساسیت به لاکتوز رنج می‌برند؛ البته این آمار می‌تواند در جمعیت‌های مختلف متفاوت باشد. بهترین راه برای کنترل علائم ناسازگاری با غذا جایگزین‌کردن آن است.

۷. از گروه‌های غذایی مختلف به‌طور متعادل استفاده کنید

صداهای شکم بعد از خوردن غذاهای سنگین بیشتر مشخص‌اند. غذاهایی که چربی، شکر و گوشت قرمز بیشتری دارند دشوارتر هضم می‌شوند. خوردن وعده‌های کوچک‌تر در فواصل منظم، همراه با جویدن کامل، احتمال پرخوری را نیز کاهش می‌دهد.

۸. فعالیت داشته باشید

ثابت شده است پیاده‌روی کردن و قدم‌زدن بعد از وعده‌های غذایی، با افزایش سرعت خالی‌شدن معده، به گوارش کمک می‌‌کند. راه‌رفتن پس از غذا فایده‌های گوارشی دیگری نیز دارد. تحقیقات نشان می‌دهند یک پیاده‌روی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای پس از غذاخوردن، قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد.

۹. استرستان را کنترل کنید

سروصدای شکم ممکن است در شرایط پر استرس تشدید شود، مثلا در مصاحبه‌های کاری و امتحان‌ها. دلیل رابطه استرس و صدای شکم افزایش فعالیت دستگاه گوارش در هنگام اضطراب است و ربطی به پر یا خالی بودن معده نیز ندارد. مضطرب‌بودن گوارش را کند می‌کند که موجب هضم نا‌مناسب و علائمی مانند ریفلاکس و صدای شکم می‌شود.

۱۰. اختلالات گوارشی را در نظر داشته باشید

ممکن است صدای شکم شما نشانه بیماری زمینه‌ای مانند عفونت یا انسداد روده باشد. به همین دلیل، اگر این صداها شما را آزار دادند یا با علائم دیگری همراه شدند، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید تا به مشکل واقعی خود پی ببرید. سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است ریشه مشکل صدای شکم باشد. در این صورت، فقط با درمان آن می‌توانید صداهای شکمتان را کمتر کنید.

تأثیر داروها بر صدای شکم

برخی داروها می‌توانند به عنوان عارضه جانبی، باعث ایجاد یا تشدید صدای شکم شوند. این داروها شامل مسکن‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای کاهش اسید معده و برخی داروهای قلبی هستند.

تفاوت بین صدای شکم ناشی از گرسنگی و سایر علل

صدای شکم ناشی از گرسنگی معمولاً در ناحیه بالای شکم احساس می‌شود و با خوردن غذا کاهش می‌یابد. در حالی که صدای شکم ناشی از سایر علل ممکن است در قسمت‌های مختلف شکم احساس شود و با خوردن غذا کاهش نیابد. همچنین، صدای شکم ناشی از گرسنگی معمولاً با سایر علائم مانند ضعف و بی‌حالی همراه است.

آزمایش‌های تشخیصی برای بررسی علل صدای شکم

چطور می توانیم تشخیص دهیم مشکل صدای شکم ما، ناشی از چیست؟ در ادامه به برخی از ازمایشاتی که با توجه به تشخیص و تجویز پزشک می توانید انجام دهید.

• آزمایش خون: برای بررسی وجود عفونت، التهاب یا کمبود مواد مغذی.
• آزمایش مدفوع: برای بررسی وجود خون پنهان، عفونت‌های انگلی یا باکتریایی.
• آندوسکوپی: برای بررسی مستقیم پوشش داخلی مری، معده و روده کوچک.
• کولونوسکوپی: برای بررسی پوشش داخلی روده بزرگ.
• سونوگرافی: برای بررسی اندام‌های شکمی و تشخیص هرگونه انسداد یا تومور.
• تست تحمل لاکتوز یا فروکتوز: برای تشخیص عدم تحمل این قندها.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر صدای شکم شما همراه با علائمی مانند درد شدید شکم، خون در مدفوع، کاهش وزن ناخواسته، تب، استفراغ مکرر یا اسهال طولانی مدت باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر مانند انسداد روده، عفونت یا بیماری التهابی روده باشد.

نکته: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی داشته و نباید به عنوان جایگزین مشاوره پزشکی تلقی شود. برای تشخیص و درمان هرگونه مشکل سلامتی، همیشه باید به پزشک مراجعه کنید.

تکنیک‌های عملی جدید برای کاهش صدای شکم و بهبود عملکرد گوارش

صدای شکم، که اغلب ناشی از حرکت گازها و مایعات در دستگاه گوارش است، در بیشتر مواقع طبیعی است. اما زمانی که این صداها مکرر، بلند و آزاردهنده باشند، ممکن است به دلایلی چون عدم تعادل در باکتری‌های روده، گوارش ناکارآمد، یا رژیم غذایی نامناسب ایجاد شوند. در ادامه، تکنیک‌های عملی برای مدیریت و کاهش این صداها ارائه می‌شود:

۱. استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک برای تعادل فلور روده

پروبیوتیک‌ها به بازگرداندن تعادل باکتری‌های مفید در روده کمک می‌کنند. مصرف مواد غذایی تخمیر شده مانند ماست پروبیوتیک، کفیر، کیمچی و ترشیجات سنتی می‌تواند به کاهش صداهای ناشی از تولید گاز کمک کند. همچنین استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک حاوی باکتری‌های مفید مانند Lactobacillus و Bifidobacterium به ویژه در افراد با علائم گوارشی مزمن توصیه می‌شود. تحقیقات نشان داده که این مکمل‌ها می‌توانند نفخ، یبوست، و صداهای غیرعادی شکم را کاهش دهند.

۲. تمرینات خاص یوگا برای تقویت سیستم گوارشی

یوگا به دلیل اثرات آرامش‌بخش و توانایی آن در تحریک حرکات روده، یکی از روش‌های طبیعی برای بهبود گوارش است. حرکات زیر می‌توانند به کاهش صدای شکم کمک کنند:

• پیچش نشسته (Seated Twist): این حرکت به تخلیه گازهای روده و بهبود جریان خون در دستگاه گوارش کمک می‌کند.
• حالت کودک (Child’s Pose): این حالت آرامش‌بخش تنش عضلات شکم را کاهش داده و حرکات طبیعی روده را تحریک می‌کند.
• حالت کبرا (Cobra Pose): با کشش عضلات شکم، این حرکت به هضم بهتر غذا کمک کرده و احساس سبکی را در شکم ایجاد می‌کند.

تمرینات یوگا نه‌تنها بهبود گوارش را به همراه دارند، بلکه از استرس، که یکی از عوامل مهم مشکلات گوارشی است، می‌کاهند.

ارتباط سبک زندگی با سلامت گوارش و صدای شکم

سبک زندگی نقش مهمی در سلامت گوارشی دارد و عادت‌های روزمره می‌توانند بر شدت صداهای شکم تأثیر بگذارند. در این بخش به برخی عوامل مهم اشاره می‌کنیم:

۱. تأثیر خواب ناکافی بر عملکرد دستگاه گوارش

کمبود خواب می‌تواند عملکرد طبیعی دستگاه گوارش را مختل کند. در طول خواب، بدن فرآیندهای بازسازی و تنظیم فعالیت‌های روده‌ای را انجام می‌دهد. خواب ناکافی ممکن است منجر به کاهش تحرک روده و تجمع گاز شود. این وضعیت باعث افزایش صداهای شکم می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل:

• حداقل 7 تا 8 ساعت خواب شبانه داشته باشید.
• محیط خواب خود را آرام و بدون حواس‌پرتی کنید.
• از مصرف کافئین و غذاهای سنگین قبل از خواب پرهیز کنید.

۲. رابطه رژیم غذایی کم‌فیبر با مشکلات گوارشی

فیبر بخش مهمی از رژیم غذایی است که به بهبود حرکات روده و دفع گازها کمک می‌کند. رژیم‌های کم‌فیبر می‌توانند منجر به یبوست و تجمع گاز شوند. منابع غذایی غنی از فیبر عبارت‌اند از:

• میوه‌ها مانند سیب، پرتقال و گلابی.
• سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج و کاهو.
• غلات کامل مانند نان سبوس‌دار و جو دوسر.

توصیه می‌شود میزان فیبر دریافتی روزانه خود را افزایش دهید، اما این کار را به تدریج انجام دهید تا از بروز نفخ جلوگیری شود.

نکات پایانی

• باید در نظر داشته باشید بهترین راه برای درمان صدای شکم یافتن دلیل اصلی آن است؛
• اگر صداهای شکم شما با علائم دیگری مانند اسهال، تهوع و درد شکم همراه است، حتما با پزشک خود تماس بگیرید؛
• با اینکه این صداها عادی به شمار می‌روند، می‌توانید با غذاخوردن منظم، دوری از بعضی غذاها و نیز کنترل اضطراب صداها را کمتر کنید.

آیا برای شما پیش آمده در جمع صدای قار و قور شکمتان دربیاید؟ چقدر این مشکل برایتان آزاردهنده است؟ چطور با آن کنار می‌آیید؟ اگر آن را درمان کرده‌اید، چه توصیه‌ای برای دیگران دارید؟

سوال‌های متداول درباره صدای شکم

۱. علت صدای شکم هنگام دراز کشیدن چیست؟

علت صدای شکم هنگام دراز کشیدن معمولاً به دلیل فعالیت طبیعی دستگاه گوارش است. این صداها به دلیل حرکت غذا، مایعات و گاز در معده و روده ایجاد می‌شوند و همیشه به معنای بیماری نیستند.

علت‌های اصلی صدای شکم هنگام دراز کشیدن:

• گرسنگی: یکی از رایج‌ترین دلایل است. وقتی معده خالی است، حرکات عضلانی برای هضم غذا افزایش می‌یابد و این صداها را ایجاد می‌کند.
• هضم غذا: حتی پس از خوردن غذا، فرآیند هضم همچنان ادامه دارد و می‌تواند صداهایی تولید کند.
• گاز روده: تجمع گاز در روده نیز می‌تواند باعث ایجاد صدا شود.
• اختلالات گوارشی: در برخی موارد، صداهای شکم ممکن است نشانه‌ای از اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، عدم تحمل لاکتوز یا بیماری سلیاک باشد.

۲. درمان صدای روده ها چیست؟

صداهای طبیعی معده معمولاً نیازی به درمان ندارند، اما اگر این صداها شدید و آزاردهنده باشند، می‌توان با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی آن‌ها را کاهش داد. کاهش مصرف مواد غذایی مانند حبوبات (نخود و لوبیا)، میوه‌های شیرین، نوشیدنی‌های قندی و لبنیات، تأثیر مثبتی دارد. همچنین، اصلاح عادات غذایی مانند آرام غذا خوردن، جویدن کامل هر لقمه و خودداری از مصرف آدامس که باعث بلعیدن هوای اضافی می‌شود، می‌تواند به کاهش این صداها کمک کند. رعایت این نکات ساده، نقش مؤثری در مدیریت صداهای معده و جلوگیری از ناراحتی‌های ناشی از آن دارد.

۳. علت صدای شکم بعد از غذا چیست؟

صدای شکم بعد از غذا معمولاً بی‌ضرر است و به دلایلی مانند هضم غذا، تولید گاز، یا حساسیت‌های غذایی رخ می‌دهد. بلع هوا، مصرف غذاهای پر فیبر یا گاززا، و اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر نیز می‌توانند عامل این صداها باشند. برای کاهش آن، رعایت رژیم غذایی سالم، آهسته خوردن، پرهیز از نوشابه‌های گازدار، ورزش منظم، و مدیریت استرس موثر است. اگر صداها با علائمی مانند درد شدید، کاهش وزن، یا خون در مدفوع همراه باشد، به پزشک مراجعه کنید.