گرجستان؛ قطب صادرات خودروهای کارکرده‌غربی

بسیاری از خودروهای تصادفی که از اروپا و آمریکا وارد این کشور می‌شوند در نهایت به کشورهایی مثل روسیه و جمهوری‌های سابق شوروی در قفقاز و آسیای‌مرکزی صادر می‌شوند. خودرو پس از سنگ معدن مس، دومین صادرات ارزشمند گرجستان است. مجموع درآمد حاصل از صادرات مجدد خودرو گرجستان در سه سال گذشته افزایش یافته است. براساس آمار منشترشده گرجستان سال گذشته میلادی ۲.۱میلیارد دلار خودرو صادر کرده است.

بازار خودروهای دست‌دومی به اندازه ۴۰ زمین فوتبال!

گرجستان به‌دلیل اقتصادی بودن واردات خودروهای دست‌دوم، به یکی از مراکز مهم در این زمینه تبدیل شده است. گروه‌های صنعتی گرجی با اقداماتی همچون واردات و توزیع گسترده قطعات خودروهای دست‌دوم، ارائه خدمات سرویس و مونتاژ خودروهای وارداتی آمریکایی و اروپایی با قیمت‌های پایین‌تر موفق شده‌اند هم خودروهای کارکرده باکیفیت و پرچمدار را به بازار داخلی خود تزریق کنند و هم زمینه فروش و صادرات به کشورهای دیگری ازجمله اوکراین، سوئد، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و احتمالا در آینده ایران را فراهم کنند.

در حاشیه‌های خاکی روستاوی (شهری صنعتی در ۲۰کیلومتری جنوب‌شرقی تفلیس پایتخت گرجستان)، منطقه‌ای وسیع از پارکینگ‌های رو باز وجود دارد. این منطقه با مساحتی معادل بیش‌از ۴۰ زمین فوتبال، محل عرضه هزاران خودرو برای فروش است.

الکساندر نونیادزه، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو گرجستان در این باره می‌گوید: امروزه گرجستان به‌عنوان یک قطب خودرو در منطقه عمل می‌کند، اما آینده هم مشکلات و هم چشم‌اندازهایی دارد.

نونیادزه در ادامه می‌افزاید: بزرگ‌ترین چالش این است که گرجستان جایگاه خود را در بازار به‌عنوان صادرکننده اصلی خودروهای دست‌دوم آمریکایی و اروپایی حفظ کند. وی همچنین ادامه داد: اگر خودروسازان چینی، بازار را در آسیای‌مرکزی و منطقه قفقاز به طور کامل توسعه دهند، گرجستان ممکن است عملکرد خود را به‌عنوان یک مرکز قابل‌توجه از دست بدهد.

قزاقستان و قرقیزستان مهم‌ترین خریداران خودروهای دست‌دوم

خودروهای تصادفی و خراب از غرب، اغلب با تخفیف قابل‌توجهی خریداری و سپس به بنادر گرجستان ارسال می‌شوند. این خودروها پس از تعمیر، آماده فروش با سود قابل‌توجه هستند. این روزها به خاطر تحریم‌ها و جنگ، بازار خودروهای دست‌دوم در روسیه و اوکراین بسیار کمرنگ شده است.

لاشا دربایسلی که برای انجمن واردکنندگان خودرو گرجستان کار می‌کند، در این باره می‌گوید: شرایط خیلی سخت است، زیرا اوکراین را از دست دادیم. خریداران از قزاقستان و قرقیزستان اکثریت مشتریان بازار خودرویی ما را تشکیل می دهند.

لازم به ذکر است در ماه ژانویه، قرقیزستان از نظر ارزش کل بازرگانی به بزرگ‌ترین مقصد صادرات گرجستان تبدیل شد. اوایل سال ۲۰۲۴ شواهدی منتشر شد مبنی بر اینکه صادرات خودروهای غربی از گرجستان به روسیه با وجود ممنوعیت همچنان ادامه دارد.

در این گزارش آمده بود روس‌ها احتمالا این خودروها را از طریق کشورهای آسیای‌مرکزی وارد می‌کنند و این روند، خرید خودروهای غربی را سخت‌تر و گران‌تر می‌کند، اما این غیرممکن نیست.

نیروی کار ارزان برای تعمیر خودروهای آسیب دیده

در سال ۲۰۲۲ گرجستان ۷۳۵۲خودرو دست‌دوم به قزاقستان صادر کرده بود؛ اما در سال ۲۰۲۳ این عدد به ۳۹۸۹۶ رسید که افزایش پنج‌برابری را نشان می‌دهد. درحالی‌که درگیری‌های ژئوپلیتیکی همچنان ادامه دارند دلیل موفقیت صنعت خودروهای دست‌دوم گرجستان به جغرافیای آن برمی‌گردد.

این کشور از طریق بنادر خود در دریای سیاه به اروپا و از طریق باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان در همسایگی‌اش، به آسیای‌مرکزی دسترسی دارد.

یکی دیگر از عوامل کلیدی، هزینه مقرون‌به‌صرفه نیروی کار برای تعمیر خودروهای آسیب دیده است. درحالی‌که بیشتر خودروهای وارداتی به گرجستان بنزینی و دیزلی هستند، فعالان این حوزه در گرجستان می‌گویند که تقاضا برای خودروهای برقی، به‌ویژه خودروهای هیبرید به‌سرعت درحال افزایش است. درحال‌حاضر حدود ۳۰درصد از خودروهایی که وارد گرجستان می شوند، هیبرید هستند.

واردات خودرو دست‌دوم از گرجستان؟

چندی پیش رئیس اتاق مشترک ایران و گرجستان در خصوص جریان واردات خودرو از گرجستان به ایران اظهار کرد: صنعت خودروسازی گرجستان درحال رشد است و خودروهای گرجستانی بیشتر به صورت ورود موقت به ایران وارد می‌شوند و البته خودروهای گرجی قیمت تمام‌شده بهتری نسبت‌به دیگر خودروهای وارداتی به ایران دارند.

سیده‌فاطمه مقیمی اضافه کرد: البته عضویت این کشور در اتحادیه اروپا سبب شده است در تجارت با ایران با احتیاط بیشتری رفتار کند، اما به هر حال در مناطق آزاد گرجستان همچنان فضای مستعدی برای تجارت است. البته این نکته را نباید از یاد برد که ایرانی‌ها همچنان در انتقال پول از گرجستان به ایران با مشکل روبه‌رو هستند زیرا ایران به FATF ملحق نیست.

خانم مقیمی ضمن اشاره به توسعه صنعت خودروسازی گرجستان، بیان کرد که خودروهای گرجستانی به‌طور عمده به‌صورت ورود موقت به ایران وارد خواهند شد. این موضوع می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر بازار خودرو کشور داشته باشد، به‌ویژه در زمینه تنوع‌بخشی به گزینه‌های موجود برای مصرف‌کنندگان. البته هنوز مشخص نیست که آیا واردات خودروهای نو از گرجستان در دستور کار قرار دارد یا تنها خودروهای دست‌دوم مجاز به ورود به کشور خواهند بود. این موضوع نیازمند شفاف‌سازی بیشتر ازسوی مقامات ذیربط است.

گرجستان به عنوان بازاری برای خودروهای دست‌دوم اروپایی شناخته می‌شود، بنابراین احتمال دارد که تمرکز اصلی بر واردات خودروهای کارکرده باشد. با توجه به آیین‌نامه مربوط به واردات خودروهای دست‌دوم واردات خودروهای کارکرده از گرجستان ممکن است به زودی آغاز شود.