مدیریت آزمایشی؟!

رئیس شورای سیاستگزاری روزنامه «دنیای خودرو» در این باره نوشت:

دولت علی‌رغم وعده‌ها هرچند سهام ناچیز خود در ۲واحد بزرگ خودروسازی کشور یعنی سایپا و ایران‌خودرو را تاکنون واگذار نکرده است اما ظاهرا واگذاری مدیریت به بخش‌خصوصی آن‌هم برای مدتی کوتاه و به‌طور آزمایشی حداقل درمورد ایران‌خودرو قطعی شده است.

برای تبیین بیشتر این موضوع باید گفت صنعت خودرو بیش از یک‌صد سال است که در بعضی از کشورها ایجاد گردید و مدیریت و توسعه آن در اختیار بخش‌خصوصی بود که الحق با مدیریت توانمند، دلسوز و کارآمد توانسته است با راهبرد درست در همه ابعاد هدف‌های توسعه و پیشرفت را محقق سازد و لحظه‌ای از جویایی و پویایی باز نایستد. یعنی از طراحی و تولید انواع خودرو با موتور احتراق داخلی به هیبرید، سپس به تمام‌الکتریک و حتی به خودروهای پرنده برسد و به موازات آن انواع آپشن‌ها را برای راحتی رانندگی در آنها به‌کار گیرد.

اما از ربع‌قرن پیش به این‌سو با اجرایی کردن افکار «دُنگ شیائوپینگ»، تئوریسین ترقی‌خواه در چین و ورود این کشور به صنعت خودرو، حقیقت پنهان‌شده مدیریت موفق دولتی آشکار و ثابت شد که اگر سیاستگزاری‌ها درست و اجرای آن هم صحیح باشد، دستیابی به توسعه در این صنعت امری محال نیست.

به‌هرحال هم‌اکنون این دو الگوی موفق مدیریت در صنعت خودرو جهان وجود دارد اما کارنامه ناموفق مدیریت دولتی در صنعت خودرو ایران از ۴۵سال پیش تنها تبعاتی مانند: تورم بیش‌از نیروی انسانی، زیان انباشته کلان و ... برجای گذاشت.

ازسوی‌دیگر خودروسازان بخش خصوصی هم طی ربع‌قرن اخیر در تحقق هدف‌های متعالی خودروسازی ناتوان بودند و کارنامه‌ قابل‌دفاعی نداشته‌اند. در چنین اوضاع و احوالی سیاستگزاران صنعتی و نیز مسئولان عالیرتبه کشور تصمیم به واگذاری آزمایشی سایپا و ایران‌خودرو را گرفتند که واکنش برخی از قطعه‌سازان بزرگ را هم به دنبال داشت.

استدلال قطعه‌سازان مذکور این است که آیا مسئولان برای جلوگیری از انحصار و «مونوپولیسم» جدید هم چاره‌ای اندیشده‌اند یا خیر؟ در غیر این‌صورت اتخاذ چنین تصمیم و اجرای آن را باید تدوام طرح معروف «آزمون و خطا» دانست که نتیجه آن از پیش معلوم است.

امیدواریم آن مدیری که از بخش‌خصوصی ولو برای مدتی محدود و آزمایشی این مسئولیت را برعهده می‌گیرد با در نظرگرفتن همه جوانب به‌گونه‌ای عمل کند که عملکرد و کارنامه‌اش قابل‌دفاع باشد.

مفاهیم فوق که در صنعت خودرو ایران علی‌رغم قدمت ۶۰ساله عینیت دارد، بیانگر آن است که ما از سیاستگزاری گذشته طَرفی نبستیم و شاید درک درستی از این صنعت بزرگ نداشتیم، در نتیجه آن را به صورت یک صنعت داخلی درآورده و از جهانی شدن و تولید رقابتی فاصله گرفته‌ایم. این در حالی است که کشورهای دارنده صنعت خودرو با سیاستگزاری مطلوب و پیمودن راه‌های توسعه حضور موفقی در بازارهای جهانی دارند و هرگز اشتباه یا فرصت‌سوزی نمی‌کنند.

حدود ۱۰سال پیش در نمایشگاه بین‌المللی خودرو پاریس که نگارنده هم به‌عنوان مدعوّ حضور داشت، در غرفه شرکت بنز و به هنگام رونمایی از مدل جدید سوپرلوکس «بنزمی‌باخ» مدیرعامل آن شرکت سخنانی آموزنده بیان کرد و افزود: «شرکت ما برای ۲۰سال آینده برنامه دارد، چنانچه یک لحظه غفلت کنیم، نمی‌توانیم در میدان رقابت‌ها حضور داشته باشیم و با رقیبان رقابت کنیم.» نگارنده هم به‌قدری تحت ‌تاثیر محتوای سخنان مدیرعامل بنز قرار گرفت که آن را به‌شعر درآورد که ابیاتی از آن را با هم می‌خواهیم:

نهادم بر دو چشمان خودم لِنز

بخواندم مطلبی پُرمغز از بـنز

که گر یک‌لحظه ما غفلت نماییم

به میــدان رقــابت‌ها نـپاییم

در آن صورت جبرانش محال است

رقـابت با رقیبان یک خیال است

ببین؛ بنز لحظه را بوده‌است صیاد

ولـی ما، سـال‌ها دادیم بــر بـاد

کـره و مالـزی و کشـور چیــن

که چون ما بوده‌اند روز نخستین

زِ ایـران گوی سبقت را ربودند

چه خودروها به ما صادر نمودند

اگر این شـیوه‌ها یابد ادامه

مدیران را بُوَد این؛ کارنـامه

به‌زودی کشور بحرین و افغان

به‌جای سوئد و ژاپـن و آلمان

بیایند دردشان درمان نمایند

رَهِ دشـوارشان آسـان نمایند