چرا حرمون برای اسرائیل حیاتی است؟

فرارو- آنات پلد خبرنگار بخش امنیتی و دفاعی وال استریت ژورنال.

به گزارش فرارو به نقل از روزنامه وال استریت ژورنال، یسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل اعلام کرد که این کشور قصد دارد کنترل امنیتی شدید و طولانی‌مدتی را در مناطق مرزی خود با سوریه و غزه اعمال کند و از شرایط ناپایدار همسایگان برای تقویت دفاع در برابر تهدیدات احتمالی بهره ببرد. اسرائیل کنترل منطقه حائل ۱۵۵ مایلی میان خود و سوریه را که پس از سقوط نظام بشار اسد به تازگی خالی از حضور نیرو‌های سوری شده بود، به دست گرفته است. این منطقه که زمانی تحت نظارت نیرو‌های حافظ صلح سازمان ملل بود، اکنون با استقرار نیرو‌های اسرائیلی در قله کوه حرمون، نقطه‌ای استراتژیک با دید گسترده به مناطق حساس، تحت کنترل این کشور قرار دارد.

چشمان اسرائیل در قلب سوریه؛ ماجرای حضور نظامی در قله حرمون

یسرائیل کاتز، وزیر دفاع، به همراه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر، روز سه‌شنبه از منطقه حائل و قله حرمون بازدید کردند و به نیرو‌های اسرائیلی دستور دادند استحکامات بیشتری ایجاد کرده و برای حضور بلندمدت آماده شوند. یسرائیل کاتز، قله حرمون را «چشمان اسرائیل» توصیف کرد و بر اهمیت راهبردی آن تأکید نمود.

در واکنش به این اقدامات، ابومحمد الجولانی، رهبر هیئت تحریرالشام اظهار داشت که حضور نظامی اسرائیل در خاک سوریه غیرقابل توجیه است. با این حال، کاتز شورشیان را «افراطی» توصیف کرد و گفت که این نیرو‌ها باید تحت کنترل قرار گیرند.

کنترل امنیتی اسرائیل در غزه؛ آینده‌ای مبهم یا گامی به سوی ثبات؟

تصرف منطقه حائل از سوی اسرائیل که بر اساس توافق‌نامه ۱۹۷۴ میان اسرائیل و سوریه باید تحت نظارت سازمان ملل باقی می‌ماند، با اعتراض شدید جامعه بین‌المللی مواجه شد. سازمان ملل و کشور‌هایی از جمله فرانسه، عربستان سعودی، مصر، اردن و کویت این اقدام را نقض قوانین بین‌المللی و تهدیدی برای تمامیت ارضی سوریه دانستند. اسرائیل در پاسخ به این انتقاد‌ها مدعی شد که توافق‌نامه مذکور پس از خروج نیرو‌های سوریه‌ای دیگر اعتباری ندارد. همزمان، نشانه‌هایی از آمادگی اسرائیل برای تثبیت حضور امنیتی در نوار غزه نیز نمایان شده است. وزیر دفاع اسرائیل تأکید کرد که ارتش این کشور کنترل امنیتی خود بر غزه را مشابه آنچه در کرانه باختری اشغالی اجرا می‌کند، ادامه خواهد داد.

یسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، روز سه‌شنبه در پستی در پلتفرم ایکس نوشت: «موضع من درباره غزه روشن است. پس از شکست قدرت نظامی و حکومتی حماس در غزه، اسرائیل کنترل امنیتی بر غزه را با آزادی کامل عمل، همان‌طور که در یهودیه و سامره [اصطلاح کتاب مقدس برای کرانه باختری]داشت، اعمال خواهد کرد.» این اظهارات شدید در حالی بیان شد که مذاکرات برای دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه همچنان ادامه دارد؛ توافقی که به دلیل اختلاف‌نظر بر سر حضور نظامی اسرائیل در بخشی از غزه، ماه‌هاست به نتیجه نرسیده است.

کرانه باختری به‌طور جزئی توسط تشکیلات خودگردان فلسطین اداره می‌شود، اما اسرائیل کنترل امنیتی شدیدی در این منطقه اعمال می‌کند و به‌طور منظم حملات نظامی انجام می‌دهد. با این حال، شرایط غزه متفاوت است. تحلیلگران هشدار داده‌اند که مقایسه این دو منطقه نادرست است، زیرا اسرائیل در کرانه باختری از همکاری امنیتی تشکیلات خودگردان برخوردار است، در حالی که در غزه چنین شریکی وجود ندارد. این مسئله می‌تواند اسرائیل را مجبور به پذیرش مسئولیت‌های غیرنظامی گسترده، از جمله ارائه خدمات عمومی نظیر آموزش و جمع‌آوری زباله کند.

بازسازی شهرک‌های یهودی در غزه؛ جاه‌طلبی تازه حزب لیکود؟

برخی ناظران نگران‌اند که کنترل امنیتی اسرائیل در غزه به اشغال نظامی طولانی‌مدت منجر شود. این سناریو علاوه بر نیاز به نیروی انسانی گسترده، ممکن است اسرائیل را با مسئولیت‌های سنگین در قبال جمعیت دو میلیونی غزه مواجه سازد. عادل حق، استاد حقوق بین‌الملل جنگ در دانشگاه راتگرز نیوجرسی اظهار داشت: «با استقرار نیرو‌های زمینی، تعهدات اسرائیل افزایش می‌یابد.»

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، پیش‌تر تأکید کرده بود که اسرائیل کنترل امنیتی غزه را حفظ خواهد کرد، اما علاقه‌ای به مدیریت این منطقه ندارد. وی همچنین احتمال اداره غزه توسط تشکیلات خودگردان فلسطین به‌جای حماس را رد کرده است. در همین حال، برخی اعضای حزب لیکود و ائتلاف‌های سیاسی نزدیک به نتانیاهو از سیاست‌های سختگیرانه‌تری از جمله امکان بازسازی شهرک‌های یهودی در این منطقه حمایت می‌کنند.

دیوان بین‌المللی دادگستری در ژوئیه اعلام کرد که اسرائیل قوانین بین‌المللی متعددی را در جریان اشغال دهه‌ها طولانی سرزمین‌های فلسطینی، از جمله غزه و کرانه باختری، نقض کرده است. دیوان تأکید کرد که اشغالگری بر اساس قوانین بین‌المللی باید موقتی باشد و قدرت اشغالگر مسئولیت‌هایی قانونی در قبال جمعیت مناطق اشغالی دارد. با این حال، دیوان تصریح کرد که اقدامات اسرائیل نشان‌دهنده تداوم اشغال است و اسرائیل به برخی از وظایف خود به‌عنوان قدرت اشغالگر عمل نکرده است. اسرائیل این نظر و همچنین صلاحیت دیوان را به چالش کشیده است.

نتساریم؛ کریدور جدید اسرائیل در غزه و بازگشت به اشغال نظامی

از ابتدای تهاجم نظامی اسرائیل به غزه، ارتش این کشور کریدور امنیتی گسترده‌ای به مساحت ۱۸ مایل مربع ایجاد کرده که به نام «نتساریم» شناخته می‌شود. این کریدور که به نام یک شهرک یهودی سابق در غزه نام‌گذاری شده، شامل پایگاه‌های نظامی، پاسگاه‌ها و زیرساخت‌های دیگری از جمله تیر‌های برق و دکل‌های مخابراتی است. این منطقه غزه را به دو بخش تقسیم می‌کند و حرکت فلسطینی‌ها را تحت کنترل قرار داده است. عبور به جنوب تنها از طریق دو ایست بازرسی ممکن است که از این کریدور عبور می‌کنند.

دیانا بوتو، مشاور حقوقی سابق سازمان آزادی‌بخش فلسطین و کارشناس پرونده‌های حقوق بین‌الملل، ساخت زیرساخت‌های نظامی اسرائیل در غزه را نشانه‌ای از کنترل نظامی مستقیم بر زندگی فلسطینی‌ها دانسته است. او معتقد است اظهارات وزیر دفاع اسرائیل و اقداماتی نظیر کریدور نتساریم، حاکی از آینده‌ای است که اسرائیل ممکن است کنترل آشکار و طولانی‌مدت بر غزه اعمال کند.

در سال ۲۰۰۵، اسرائیل به‌طور یک‌جانبه از غزه خارج شد و تمامی شهرک‌ها و حضور دائمی نظامی خود را پایان داد. این اقدام که بخشی از تلاش‌ها برای کاهش تنش‌های امنیتی و ایجاد زمینه‌ای برای مذاکرات صلح بود، به شدت مورد انتقاد جنبش شهرک‌نشینان راست افراطی قرار گرفت. این گروه از آن زمان تلاش کرده‌اند که روزی شهرک‌های یهودی در غزه را بازسازی کنند. ماه گذشته «ییتصخاک گلدکنوف» وزیر مسکن اسرائیل، به همراه دانیلا ویس، از رهبران برجسته جنبش شهرک‌نشینان، از مناطق نزدیک مرز غزه بازدید کرد. وی نقشه‌هایی برای شهرک‌سازی در غزه را بررسی کرد و گفت: «شهرک‌سازی یهودی در اینجا پاسخی به حمله وحشتناک ۷ اکتبر خواهد بود.»

در همین حال، گزارش‌هایی از انعطاف حماس در مذاکرات اخیر منتشر شده است. به گفته میانجی‌ها، حماس حاضر است توافقی را بپذیرد که به نیرو‌های اسرائیلی اجازه دهد به‌طور موقت در غزه، به‌ویژه در کریدور نتساریم و منطقه فیلادلفی، مستقر شوند.