دیوارهای بانکی مقابل مهاجران

به نظر می‌رسد با گسترش و ورود بیشتر مهاجران به ایران چالش‌های آنها در زمینه‌های مختلف از جمله نظام بانکی بیشتر شده و آنها در دریافت خدمات بانکی با مشکلات متعددی در حال دست و پنجه نرم کردن هستند. از جمله این چالش‌ها باید به کد فراگیر و پذیرفته نشدن کد آنها در سیستم، محدودیت باز کردن حساب در بانک‌ها، نداشتن اینترنت‌بانک و همراه‌بانک، ‌‌‌مدت اعتبار کارت بانکی و سقف تراکنش آنها در روز و... اشاره کرد. در راستای این موضوع دنیای‌اقتصاد» با برخی از مهاجران افغانستانی برای پرده برداشتن از مشکلات آنها به گفت‌وگو پرداخت. چراکه گفت‌وگو و مصاحبه با آنها نشان می‌دهد که مشکلات بانکی از مهم‌ترین و پرچالش‌ترین مسائل مهاجران افغانستانی به شمار می‌رود.

عدم‌پذیرش کد فراگیر

شماره اختصاصی یا کد فراگیر یا کد یکتا یک کد ۱۲ رقمی است که اتباع خارجی برای ارائه به اداره‌ها، بانک‌ها، بیمه‌ها، دانشگاه‌‌‌ها و سایر موسسات دولتی باید آن را دریافت کنند. به گفته برخی از مهاجران افغانستانی که در بهترین دانشگاه‌های ایران در حال تحصیل هستند، پس از دریافت کد فراگیر و مراجعه به بانک‌ها، سیستم بانکی کد فراگیر آنها را نمی‌پذیرد و این فرآیند گاهی از چند هفته تا چند ماه زمان می‌برد و بسیاری از آنها از دریافت خدمات بانکی محروم می‌شوند. این به آن معناست که سیستم‌های بانکی همچنان با ضعف‌هایی در برابر ارائه خدمات به مهاجران روبه‌رو است.

محدودیت شعبه

یکی از مشکلات قابل‌توجهی که مهاجران افغانستانی در ایران با آن مواجه هستند، محدودیت‌های موجود در شعب بانکی برای ارائه خدمات است. بسیاری از این افراد از تجربیات ناخوشایندی در تعامل با کارکنان بانک‌ها خبر می‌دهند؛ برخوردهایی که به مراتب با سایر افراد جامعه تفاوت دارد و گاهی نشان‌‌‌دهنده تبعیض و رفتارهای قهرآمیز با آنهاست. علاوه بر این، برای دریافت خدمات بانکی، مهاجران مجبور به جست‌وجوی شعبی هستند که آماده ارائه خدمات به آنها باشند. این محدودیت در دسترسی به خدمات بانکی، مشکلات مالی آنها را پیچیده‌‌‌تر می‌کند. این وضعیت، بدون شک یک چالش جدی برای مهاجران به شمار می‌رود و نیازمند اقدامات فوری و راهکارهای اساسی برای رفع این معضل است.

پایان کارت اقامت، پایان خدمات بانکی

مهاجران افغانستانی در ایران با چالش‌‌‌های متعددی در حوزه خدمات بانکی روبه‌‌‌رو هستند که یکی از مهم‌ترین آنها محدودیت زمانی کارت‌‌‌های بانکی و اقامتی است. این کارت‌‌‌ها معمولا دارای اعتبار یکساله هستند و همزمانی پایان اعتبار آنها مشکلاتی جدی برای مهاجران ایجاد می‌کند. در صورتی که مهلت کارت اقامت مهاجران به پایان برسد، بانک‌ها از تمدید کارت بانکی یا ارائه خدمات مالی به آنها خودداری می‌کنند، چرا که تمدید کارت بانکی مشروط به اعتبار کارت اقامت است.

فرآیند تمدید کارت اقامت مهاجران اغلب زمان‌بر است و ممکن است چند ماه طول بکشد. در این مدت، مهاجران از دسترسی به خدمات بانکی محروم شده و امکان انجام تراکنش‌‌‌های مالی، دریافت یا انتقال وجه و حتی تامین نیازهای روزمره خود را از دست می‌دهند. این وضعیت به‌‌‌ویژه برای خانواده‌‌‌هایی که تمام امور مالی خود را از طریق حساب‌‌‌های بانکی مدیریت می‌کنند، فشار مضاعفی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، مهاجرانی که مشاغل کوچک دارند یا نیازمند دریافت حقوق و مزایا از کارفرمایان خود هستند، با مشکلات جدی مواجه می‌‌‌شوند، چرا که بدون حساب بانکی امکان دریافت حقوق یا انجام تراکنش‌‌‌های ضروری برای کسب و کارشان وجود ندارد.

این معضل فراتر از جنبه‌‌‌های مالی است و تاثیرات اجتماعی و روانی قابل‌‌‌توجهی بر مهاجران بر جای می‌‌‌گذارد. عدم‌توانایی در مدیریت مالی، پرداخت اجاره، خرید اقلام ضروری یا حتی دریافت کمک‌‌‌های مالی از خانواده یا دوستان در خارج از کشور، می‌تواند به احساس ناامیدی و ناتوانی در میان مهاجران منجر شود. این شرایط همچنین باعث می‌شود که مهاجران نتوانند به‌‌‌درستی در جامعه میزبان ادغام شوند و نقش فعالی در اقتصاد محلی ایفا کنند.

برای رفع این چالش‌‌‌ها، لازم است سیاستگذاران و نهادهای مرتبط در بخش بانکی و مهاجرت تدابیر ویژه‌‌‌ای بیندیشند. یکی از راهکارهای پیشنهادی می‌تواند ایجاد سیستم‌های موقت یا اضطراری باشد که به مهاجران اجازه دهد تا در دوره تمدید کارت اقامت، همچنان به خدمات بانکی دسترسی داشته باشند. همچنین، ارائه یک بازه زمانی مشخص برای تمدید کارت بانکی پس از پایان اعتبار کارت اقامت، می‌تواند راه‌‌‌حلی موثر باشد.

همکاری میان بانک‌ها و نهادهای مربوط به امور مهاجران، مانند اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی، برای بهبود این فرآیند ضروری به نظر می‌‌‌رسد. علاوه بر این، اطلاع‌‌‌رسانی شفاف و به‌‌‌موقع به مهاجران درباره نحوه تمدید کارت‌‌‌ها و مهلت‌‌‌های مربوطه می‌تواند از بسیاری از مشکلات پیشگیری کند. البته ناگفته نماند که معضلات بانکی مهاجران به این مسائل ختم نشده و آنها پس از ایجاد حساب با فرض در نظر گرفتن حل تمام این مشکلات نمی‌توانند از همراه‌بانک، اینترنت‌بانک یا هر اپلیکیشن بانکی استفاده کنند.

دسترسی محدود به همراه‌بانک

گفت‌وگو با مهاجران افغانستانی در ایران نشان می‌دهد که آنها پس از گذراندن مراحل بانکی در افتتاح حساب نمی‌توانند از همراه بانک برای خدمات مالی استفاده کنند و نظام بانکی ایران آنها را از خدمات دیجیتال بانکداری محروم کرده است. برای دسترسی به خدمات آنلاین بانکی، مشتریان باید هویتشان از طریق کد ملی و شماره شناسایی معتبر ثبت شود. از آنجا که مهاجران افغانستانی فاقد کد ملی ایرانی هستند و از کارت اقامت یا مدارک موقت شناسایی استفاده می‌کنند، سیستم‌های بانکی از شناسایی آنها ناتوان هستند. با وجود این سیاستگذار هیچ‌گونه برنامه‌ریزی در این خصوص نکرده است. بسیاری از سیستم‌های بانکی ایران هنوز تطبیق کافی با مدارک شناسایی مهاجران را ندارند. این باعث می‌شود مهاجران نتوانند پروفایل‌‌‌های بانکی دیجیتال فعال داشته باشند و از خدمات آنلاین بهره‌‌‌مند شوند. بانک‌ها به دلیل عدم‌اطمینان از ثبات حضور مهاجران در ایران و احتمال تغییر قوانین مربوط به اقامت و اشتغال آنها، از ارائه خدمات پیشرفته به مهاجران پرهیز می‌کنند. این محدودیت‌ها، مهاجران افغانستانی را در دسترسی به خدمات بانکی دیجیتال با مشکلات جدی مواجه کرده و آنها را مجبور به استفاده از روش‌های حضوری و سنتی بانکی می‌کند. در مجموع، با وجود تلاش‌‌‌های صورت‌‌‌گرفته، همچنان چالش‌‌‌هایی در زمینه دسترسی مهاجران افغانستانی به خدمات بانکی در ایران وجود دارد که نیازمند توجه و اقدامات بیشتر است.