«چارلی چاپلین مُرد»؛ نه یک کلمه کمتر نه یک کلمه بیشتر!

۴۷ سال قبل و در ۴ دی ۱۳۵۶ خورشیدی روزنامۀ اطلاعات خبر درگذشت چارلی چاپلین نابغۀ تکرار ناپذیر سینما را با این تیتر منتشر کرد: "چارلی چاپلین مُرد".

به گزارش ایسنا؛ در آن زمان هیچ‌کس خرده نگرفت که برای درگذشت اسطورۀ تکرار ناشدنی و نابغۀ بی‌بدیل سینما چرا از ساده‌ترین واژه استفاده شده: "مُرد".

مثلا چرا ننوشتند "چراغ سینما خاموش شد" یا "پرواز نابغه" یا "چارلی جاودان شد" و ... و کافی است با خبر درگذشت بزرگان سینمای خودمان مقایسه کنیم که انواع توصیفات می‌آید به جز اصل موضوع که همان مرگ است و مردن.

واقعیت این است که هر چند فرهنگ ما مرگ‌اندیش است، اما برای خبر درگذشت و مرگ انواع کلمات را ساخته‌ایم تا اصل مطلب فراموش شود و انگار شخص نمرده است در حالی که گویاترین کلمه و پرضرب‌تر از همه خود مردن و مرگ است.

چندان که فردوسی می‌گوید: مرگ اگر داد است بیداد چیست؟ در ادبیات کلاسیک ما هم می‌گویند: "ناگهان بانگ درآمد، خواجه مُرد! "

اکنون، اما اگر بنویسی "مُرد" حمل بر اهانت یا تخفیف و نادیده انگاشتن می‌شود چندان که کلمۀ جنازه در حالی که واژۀ «پیکر» به جای جنازه برای شهیدان و مفاخر به قصد احترام بود نه آن که واژگان مردن و جنازه را کلا از فرهنگ واژگان بیندازیم بیرون!

حتی به خاطر دارم همان اوایل جنگ در نیمه دوم سال ۵۹ تیتر درشت صفحه گزارش روزنامۀ اطلاعات (صفحۀ ۵) که به صورت لایی زودتر از صفحۀ اول در دکه‌ها دیده می‌شد این بود: مرگ اگر مرگ است گو نزد من آی. (بخش اول شعری با این مصراع دوم: تا در آغوشش بگیرم تنگ تنگ) و کسی حمل بر جسارت نکرد.

کمتر زبانی برای مرگ افعال متعدد و متنوع به کار می‌برد و ما معمولا از مرگ و مردن پرهیز داریم. "چارلی چاپلین مرد". چون به قول سیمون دوبوار: همه می‌میرند. در قران هم آمده کل من علیها فان.

علی حاتمی برای دیالوگ اکبر عبدی در فیلم "مادر" نوشته بود: "مادر مرد از بس که جان ندارد "، اما وقتی خودش مرد، دیدند خوب نیست بنویسند مرده و مرحوم حسین قندی در روزنامه اخبار تیتر زد: علی حاتمی داستان مرگ را کلید زد.

حالا تصور کنید می‌نوشت: علی حاتمی مرد. قطعا به اهانت و جسارت متهم می‌شد در حالی که هیچ خبری به اهمیت و مهابت خبر مرگ نیست و اصلا خود کلمه خبر گاه به معنی خبر مرگ یا مرگ به کار می‌رود: آن را که خبر شد خبری بازنیامد. یعنی از کسی که مرده (خبرشده) خبری نداریم و به خاطر همین وقتی می‌پرسند: چه خبر؟ پاسخ می‌دهیم: سلامتی!

بله، چارلی چاپلین در ۴ دی ۱۳۵۶ خورشیدی مُرد. چون "همه می‌میرند"