گرجستان در آستانه انفجار

تهدید وقوع کودتا و جنگ داخلی در گرجستان همچنان به‌عنوان بحرانی جدی پابرجاست. نیروهای خارجی به دنبال بهره‌برداری از شرایط خاص گرجستان، یعنی حضور دو رئیس‌جمهور هم‌زمان، هستند: «سالومه زورابیشویلی» رئیس‌جمهور کنونی در حال کناره‌گیری و «میخائیل کاولاشویلی» رئیس‌جمهور جدید منتخب.

سالومه زورابیشویلی روز ۲۲ دسامبر در میدان روستاولی، طی اولتیماتومی به دولت گرجستان اعلام کرد که پیش از پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش در ۲۹ دسامبر، تاریخ انتخابات جدید باید تعیین شود. او همچنین از «بیدزینا ایوانیشویلی: رهبر حزب حاکم رویای گرجستان و سایر احزاب و نهادهای مرتبط خواست که در مذاکرات تعیین تاریخ انتخابات شرکت کنند.

زورابیشویلی اظهار داشت: «از بیدزینا ایوانیشویلی، حزبش و تمامی طرف‌های مرتبط دعوت می‌کنم تا در اقامتگاه ریاست‌جمهوری برای مذاکره حاضر شوند. ما باید فقط درباره یک موضوع به توافق برسیم: زمان و چگونگی برگزاری انتخابات. زمان کمی برای مذاکره باقی مانده است. هرکس خواهان پایان خوش این بحران است، باید بیاید. ایوانیشویلی که همه چیز را کنترل می‌کند، باید در این مذاکرات شرکت کند. من آماده‌ام که در مورد تعیین تاریخ انتخابات صحبت کنم، اما باید تا قبل از ۲۹ دسامبر این تاریخ مشخص شود.»

گزارش‌ها حاکی است که برای حمایت از زورابیشویلی در آخرین روزهای حضورش در قدرت، منابع عظیمی از سوی نهادهای غرب‌گرا بسیج شده‌اند. سازمان‌های غیردولتی حامی غرب با حضور در خیابان‌ها تلاش کردند تصویری از حمایت گسترده مردمی برای زورابیشویلی ایجاد کنند. این بسیج گسترده به گفته ناظران، تلاشی است برای افزایش فشار بر دولت گرجستان و حزب حاکم.

بحران سیاسی گرجستان، با تهدید به ناآرامی‌های داخلی و احتمال مداخله نیروهای خارجی، همچنان آینده‌ای مبهم را برای این کشور رقم می‌زند.

بحران گرجستان؛ تهدید به جنگ داخلی و تنش‌های فزاینده

اولتیماتوم اخیر سالومه زورابیشویلی برای برگزاری انتخابات زودهنگام، با واکنش شدید رهبران حزب حاکم گرجستان مواجه شد. «ماموکا مدینارادزه» دبیر اجرایی حزب «رویای گرجستان» و رهبر اکثریت پارلمان، این درخواست را «غیرمنطقی و غیرقابل بحث» خواند و تأکید کرد که هیچ شرایطی برای برگزاری انتخابات پیش از موعد وجود ندارد.

او اظهار داشت: «جنون اپوزیسیون نمی‌تواند دلیل موجهی برای انتخابات زودهنگام باشد.»

علاوه بر این، پیش از مطرح شدن اولتیماتوم، «ایراکلی کوباخیدزه» نخست‌وزیر گرجستان، هرگونه احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام را رد کرده و تهدید کرد که در صورت اقدام زورابیشویلی به تعیین خودسرانه تاریخ انتخابات یا ماندن در قدرت پس از پایان دوره‌اش، ممکن است با زندان مواجه شود.

او افزود: «۲۹ دسامبر پایان دوره اوست. خواهیم دید که زندگی او پشت میله‌های زندان ادامه پیدا می‌کند یا آزاد. امیدوارم عقل سلیم، او را از نقض قوانین باز دارد.»

زورابیشویلی، روز بعد، اولتیماتوم خود را با تهدید به «براندازی رژیم» تکرار کرد.

او تأکید کرد که اگر بیدزینا ایوانیشویلی، رهبر حزب حاکم، وارد مذاکره نشود، «طرح جایگزین» اجرا خواهد شد. یا رژیم کنونی برچیده می‌شود یا اینکه باید به توافق برسیم. انتخاب با شماست: براندازی یا مذاکره.

بخش بحث‌برانگیز سخنان او مربوط به ادعای فرماندهی کل ارتش بود. زورابیشویلی خود را فرمانده کل نیروهای مسلح دانست و تصریح کرد که این ارتش توسط «شرکای غربی» تجهیز و آموزش داده شده است.

او افزود: «من وفادار به ارتش و شرکای بین‌المللی‌مان خواهم بود. این ارتش توسط آن‌ها ساخته و تقویت شده است.»

این اظهارات، به‌زعم بسیاری، نشان‌دهنده وفاداری به منافع خارجی و خطر احتمال نفوذ عوامل غربی در صفوف ارتش گرجستان است.

تحلیلگران هشدار می‌دهند که در شرایط بحرانی، ممکن است برخی از نیروهای نظامی با تحریک خارجی‌ها دست به اقدامات ضد دولتی بزنند.

در همین حال، رهبران اپوزیسیون همچون «ماموکا خازارادزه» رهبر حزب «گرجستان قوی»، و «زورا جاپاریدزه» رهبر «ائتلاف تغییر»، خواستار عدم شرکت نظامیان در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید، میخائیل کاولاشویلی، شده‌اند.

حزب حاکم از دادستانی گرجستان خواسته است این اظهارات را به‌عنوان «دعوت به سرپیچی» بررسی کند.

گرجستان اکنون در یک نقطه عطف بحرانی قرار دارد. یا دولت کنونی زورابیشویلی را خلع و از کشور اخراج می‌کند، یا او با حمایت نیروهای خارجی، ممکن است جنگ داخلی را شعله‌ور سازد. آینده گرجستان در گروی تصمیمات چند روز آینده است.

سناریوی جدایی‌طلبی؛ تهدید جدید علیه وحدت گرجستان

با شکست احتمالی کودتای سیاسی در تفلیس، سالومه زورابیشویلی ممکن است به گزینه‌ای خطرناک‌تر روی آورد: شکستن اتحاد گرجستان از طریق تحریک جدایی‌طلبی منطقه‌ای. شواهد نشان می‌دهد که فرانسه، به‌عنوان حامی اصلی زورابیشویلی، به همراه نیروهای خارجی دیگر، به دنبال تقویت جدایی‌طلبی در مناطق مختلف گرجستان هستند.

در روزهای اخیر، اپوزیسیون گرجستان اقدام به سازمان‌دهی راهپیمایی‌هایی با تأکید بر ویژگی‌های منطقه‌ای گروه‌های قومی مختلف کرده است. این اقدامات که در ظاهر به‌منظور حمایت از اپوزیسیون انجام شده، به‌زعم تحلیلگران، آماده‌سازی برای سناریوی تجزیه‌طلبی در صورت شکست در کودتای سیاسی است.

تاریخچه گرجستان نشان می‌دهد که این کشور از گروه‌های منطقه‌ای و زیرقومی متعددی تشکیل شده است؛ از جمله کارتلی‌ها، کاختی‌ها، گوری‌ها، مینگرلی‌ها، سوان‌ها و دیگران. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، سیاست‌های «تقسیم و تجزیه» موجب شد تا برخی از این گروه‌ها به‌طور جداگانه شناسایی شوند و بنیادهای جدایی‌طلبی منطقه‌ای گذاشته شود.

اکنون، با تظاهرات گروه‌های مختلف قومی مانند گوری‌ها، آجارها، مینگرلی‌ها و دیگران در تفلیس، نگرانی‌ها در مورد تجزیه‌طلبی منطقه‌ای شدت یافته است. این وضعیت، به‌ویژه در مناطق حساس مانند مینگرلیا و زوگدیدی که مرز مشترک با آبخازیا دارند، خطر بیشتری دارد. همچنین منطقه سامتسخه-جاواختی که جمعیت ارمنی قابل‌توجهی دارد، ممکن است به محور دیگری برای تحریک جدایی‌طلبی تبدیل شود.

تحلیلگران معتقدند که اگر زورابیشویلی و اپوزیسیون حامی غرب تصمیم بگیرند یک منطقه خاص را به‌عنوان پایگاه خود معرفی کنند و دولت موازی تشکیل دهند، احتمال تشدید بحران وجود دارد. در این سناریو، ممکن است گرجستان شاهد ظهور دو رئیس‌جمهور، دو ارتش و دو دولت باشد که می‌تواند آغازی برای جنگ داخلی باشد.

برای جلوگیری از این سناریوی خطرناک، ثبات گرجستان منوط به انتقال کامل قدرت به رئیس‌جمهور جدید، میخائیل کاولاشویلی، در تاریخ ۲۹ دسامبر است. هرگونه تداوم حضور زورابیشویلی در ساختار قدرت می‌تواند گرجستان را به سمت یک بحران عمیق سوق دهد. آتش این بحران، در صورت وقوع، نه‌تنها گرجستان بلکه منطقه قفقاز جنوبی را نیز درگیر خواهد کرد.